Βίος Ανεόρταστος…l

Ο Δημόκριτος υπήρξε θεμελιωτής μιας ηθικής αντίληψης για τη ζωή. Συγκεκριμένα, πίστευε ότι o σκοπός της ανθρώπινης ζωής ήταν η ευτυχία για την οποία υποστήριζε ότι στηριζόταν όχι τόσο στα υλικά αγαθά, όσο στη γνώση του καλού και στην εσωτερική αρμονία και γαλήνη που μπορούσε να αποκτηθεί με την κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στα πάθη και στις ορμές του. Όμως παράλληλα με τη γνώση, έδωσε εξίσου μεγάλη σημασία και στις χαρές και στις διασκεδάσεις της ζωής. Η φράση – γνωμικό «Βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόκευτος» πιθανόν να ήταν μία προτροπή στους σύγχρονούς του ότι η ζωή δεν είναι μόνο εργασία αδιάκοπη, αλλά χρήζει και κάποιας ξεκούρασης, κάποιας διασκέδασης, ψυχαγωγίας. Και λέγοντας ψυχαγωγία εννοούμε κάθε ενέργεια  και κάθε τι που μας ευχαριστεί και μας τρέφει την ψυχή και το σώμα.

Οι φράσεις - γνωμικά που οι νεοέλληνες έχουμε κληρονομήσει από τους αρχαίους φιλοσόφους είναι πάμπολλες, δεν νομίζω όμως ότι και τις/τα ενστερνιζόμαστε. Οι φράσεις αυτές και τα γνωμικά τους είναι συνήθως απόρροια παρατηρητικότητας και μελέτης.

Πιθανόν στην εποχή του Δημόκριτου οι  άνθρωποι να είχαν αμελήσει τις γιορτές και τη διασκέδαση και γενικά την ψυχαγωγία τους στο βωμό απόκτησης περισσοτέρων υλικών αγαθών.

Η φράση αυτή είναι τόσο επίκαιρη και στη σημερινή εποχή, γιατί ζούμε σε μία περίοδο κρίσης και εσωστρέφειας. Και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που μέλημά τους είναι η συσσώρευση υλικών αγαθών αδιαφορώντας για την ψυχαγωγία τους και την υγεία τους. Το αποτέλεσμα είναι -όπως ειρωνικά λένε- ότι όσα μάζεψαν όλα αυτά τα χρόνια τα ξοδεύουν για την αποκατάσταση της υγείας τους και στα φάρμακα.

Έχουμε πολλά παραδείγματα συνανθρώπων μας που φτάνοντας σε προχωρημένη ηλικία, αναρωτιούνται πώς πέρασε τόσο γρήγορα η ζωή τους και δεν την χαρήκανε γιατί ήταν απορροφημένοι στην εργασία τους. Μου θυμίζει το ποίημα του Κ. Καβάφη «Ένας γέρος»:

Στου καφενείου του βοερού 

το μέσα μέρος

χωρίς συντροφιά 

κάθετ’ ένας γέρος…

Σκέπτεται πόσο λίγο 

χάρηκε τα χρόνια…

και συλλογιέται η Φρόνησις 

πως τον εγέλα…

«Αύριο. Έχεις πολύν καιρό»…

Θυμάται ορμές που βάσταγε 

και πόση χαρά θυσίαζε…

Ζούμε σε μια εποχή που ο σύγχρονος άνθρωπος πασχίζει να  κρατηθεί από τις  ρίζες του για να μην εξαφανιστεί μέσα ση δίνη της παγκοσμιοποίησης. Γιατί αυτοί οι αιώνες με τα φοβερά επιτεύγματα έφεραν και μια εσωτερική πτώχευση στον άνθρωπο. Γι’ αυτό με τη νέα τάξη πραγμάτων που δημιουργήθηκε στον κόσμο, και στο βωμό της παγκοσμιοποίησης, οι νέοι πολίτες που δημιούργησε το εξουσιαστικό σύστημα, αποξενώθηκαν με τον καιρό από τα ήθη και τα έθιμα της πατρίδας μας, που έχει τόσα και τόσα, γιατί ότι βίωνε ο λαός μας το μετουσίωνε σε τραγούδι. Ο Έλληνας είναι από τη φύση του φιλέορτος. 

Η φράση αυτή βέβαια, δεν εννοεί τα γλέντια με τους χορούς, το φαγοπότι και τις άλλες εκδηλώσεις γύρω από το γλέντι. Αλλά γενικά την ψυχαγωγία. Με την ψυχαγωγία ο άνθρωπος ξεκουράζεται, ηρεμεί, χαίρεται, τέρπεται, νοιώθει μια σωματική και ψυχική ανανέωση, γιατί η ψυχαγωγία αποτελεί τροφή της ψυχής και του πνεύματος του ανθρώπου, όπως οι διάφορες υλικές τροφές. Γι’ αυτό και ο Δημόκριτος παραλληλίζει τη ζωή  χωρίς γιορτές μακρύ δρόμο χωρίς πανδοχεία. Όπως λέει κι ένας σύγχρονος φιλόσοφος: «Τα βήματα που κάνεις χωρίς να τα γιορτάζεις είναι σαν να μην τα έχεις κάνει».

Πολλά και διάφορα είναι τα είδη ψυχαγωγίας, όπως το θέατρο, ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, η μουσική, τα σπορ, οι διασκεδάσεις, οι εκδρομές τα ταξίδια  ανεκτίμητη από κάθε άποψη. Έτσι λοιπόν το θέατρο αποτελεί ένα πολύ καλό είδος ψυχαγωγίας. Σ’ αυτό ο άνθρωπος ξεχνιέται από τα προβλήματα που τον βαραίνουν και ζει ευχάριστες στιγμές.

Ξεκουράζεται πνευματικά και βγαίνει ανανεωμένος, εννοώντας βέβαια το καλό θέατρο και τα σοβαρά και κλασικά έργα, κι όχι τις επιθεωρήσεις τις σημερινές, που χρησιμοποιούν βωμολοχίες και τολμηρές σκηνές γδυσίματος, χειρίστου είδους.

Άλλωστε, με τις τραγωδίες οι αρχαίοι Έλληνες  χάρισαν σ΄ όλους τους ανθρώπους το πιο σημαντικό είδος θεάτρου στον πολιτισμό (η λέξη τραγωδία υπάρχει σε όλες τις γλώσσες του κόσμου και είναι Ελληνική). 

Ο κινηματογράφος επίσης προσφέρει μια καλή ψυχαγωγία, εφόσον προβάλλει έργα ποιότητας, κατάλληλα και ωραία. Αντίθετα, γίνεται επιβλαβής όταν προβάλλει έργα σαχλά και ανόητα, γεμάτα ανηθικότητα, εγκλήματα, βιασμούς και ληστείες. Γι’ αυτό κάθε φορά όταν προβάλλονται τέτοιου είδους ταινίες νοσταλγούμε τον παλιό καλό κινηματογράφο που επικαλούμαστε.

Τα ίδια ισχύουν και για το σπιτικό κινηματογράφο, δηλαδή την τηλεόραση. Είναι ένα καλό μέσο ψυχαγωγίας, εφόσον παρουσιάζει ωραία και ενδιαφέροντα μορφωτικά και ψυχαγωγικά προγράμματα, με λεπτή έξυπνη σάτιρα. 

Η μουσική, κατά μέγα μέρος, προσφέρει μία καλή ψυχαγωγία - τραγούδια -και εννοώ της εποχής μου- που μας ταξιδεύουν με τους στίχους τους. Στίχους, που οι στιχουργοί έγραφαν και εμπνέονταν, ανάλογα από τα γίγνεσθαι της εποχής που βρισκόταν η πατρίδα μας. Ακόμα και σήμερα παρ’ ότι έχουν περάσει τόσα χρόνια με τα τραγούδια αυτά διασκεδάζουμε. 

Σήμερα δυστυχώς τα τραγούδια που ακούμε, αντί να μας τέρπουν, μας δημιουργούν την εντύπωση ότι βρισκόμαστε κάπου στη ζούγκλα με τους παράξενους θορύβους.

Η ψυχαγωγία που προέρχεται από τα σπορ είναι αρκετά καλή. Όλα τα είδη αθλητισμού είναι ωφέλιμα στον άνθρωπο, είτε μετέχει σε αυτά σαν εκτελεστής, είτε σαν θεατής. Το μόνο μελανό σημείο στα σπορ είναι ότι, βλέπεις «φιλάθλους» πίσω από κιγκλιδώματα, σαν άγρια θηρία σε κλουβιά, έτοιμα να κατασπαράξουν τα θηράματά τους.

Οι εκδρομές και τα ταξίδια αποτελούν πάλι ένα καλό είδος ψυχαγωγίας με την οικογένεια ή με φίλους, οι καλοκαιρινές διακοπές στη θάλασσα. Επίσης το διάβασμα ενός καλού βιβλίου σε ταξιδεύει σε τόπους μακρινούς κι ονειρεμένους και σου προσφέρει πνευματική τροφή.

Αν οι άνθρωποι ακολουθήσουμε αυτές τις μορφές ψυχαγωγίας, τότε θα βρούμε στο δρόμο μας τα πανδοχεία αυτά, που θα μας ξεκουράσουν και η ζωή μας δεν θα είναι μονότονη και κουραστική.

(Μέτσοβο)