Διαχρονικά μηνύματα για τις εκδηλώσεις στο Χλωμό…

Με την ευκαιρία των Πολιτιστικών εκδηλώσεων που διοργανώνονται στο Χλωμό Πωγωνίου, από την Ομοσπονδία Συλλόγων και Αδελφοτήτων Πωγωνίου με τη συνεργασία Δήμων Δερόπολης και Πωγωνίου, και των τοπικών φορέων του Χλωμού θα επιχειρήσω μια επιλογή κάποιων διαχρονικών μηνυμάτων που περιέχονται σε Κώδικα του χωριού που γράφτηκε πριν 100 χρόνια, από τον Χλωμιώτη Οικονόμο Σπυρίδωνα Δημητριάδη. Ο παπα Σπύρος, που φοίτησε και στην Μεγάλη του Γένους Σχολή, ιεράτευσε σε πολλά χωριά της περιοχής και στο δικό του.Από τα πολλά που γράφει για το χωριό του το Χλωμό, ξεχώρισα μερικά που περιέχουν κάποια μηνύματα διαχρονικά με μια συλλογιστική που παραπέμπει προφητικά σε μια πιστοποίηση και αυτής της εκδήλωσης που θα γίνει στο Χλωμό. Γράφει ο παπα Σπύρος, απλά με ιστορική σοφία, αυτό που βεβαιώνεται με το συλλείτουργο της παράδοσης που θα γίνει στο Ιερό προσκύνημα της εκκλησίας του Χλωμού, στη μνήμη της Αγίας Παρασκευής, ενός υπέρλαμπρου εκκλησιαστικού μνημείου: «Ο συνοικισμός του Χλωμού δεν υπερβαίνει τις πέντε εκατονταετηρίδες». Τοποθετεί το χρόνο προ της κατάκτησης και συνεχίζει: «Η καταγωγή των κατοίκων είναι Ελληνική, εκ των αρχαίων Χαόνων, οι οποίοι κατοικούσαν στην λεκάνη αυτή και στην όπισθεν αυτής της Δροπόλεως δυτικά αυτής». Από πού αντλεί ο παπα -Σπύρος την αναφορά του στους Χάονες, το πρώτο Ελληνικό φύλο που κατοίκησε σε όλη την Ήπειρο; Το έχει γράψει και ο αρχαιολόγος Ευαγγελίδης. Για μια εποχή της Χαονίας στα όρια του Πωγωνίου, περιέχονται πολλά στο «Χρονικό της Δρυοπΐδος». Ένα κείμενο που γράφτηκε στα μέσα του 18ου αιώνα, από διαβασμένους καλόγερους, και κυκλοφορούσε αντίγραφα σε πολλά Μοναστήρια. Πιθανόν να το διάβασε σε κάποιο Μοναστήρι ο παπα-Σπύρος. Στο Χρονικό μάλιστα αυτό αναγράφεται ότι ο Ολύμπιος, ηγέτης των Χαόνων, έκτισε ιερό στο γειτονικό χωριό Πολύτσανη (Πολυανή), τον βορειότερο οικισμό της τότε Χαονίας, ιερό στον γενάρχη των Ολύμπιων θεών Κρόνο και έστησε εκεί και άγαλμα. Το ίδιο, ότι έκτισε και όμοιον ιερό για τον Πάνα γενάρχη των Πελασγών με άγαλμα επίσης. Εκεί κοντά στην Πολύτσανη, στο Παλιόκαστρο, υπάρχουν πολλά λείψανα αρχαίων κτισμάτων. Να γνώριζε κάτι ο παπα - Σπύρος; Μια άλλη εκδοχή είναι να διάβασε πολλά στην Μεγάλη του Γένους Σχολή. Την περίοδο μάλιστα μετά το 1832 (μέχρι το 1914) που τα Πατριαρχεία ένωσαν τις τρείς Μητροπόλεις Χιμάρας, Δελβίνου και Αργυροκάστρου, σε μία Μητρόπολη, του μητροπολίτη φημιζόμενου ως «Πάσης Χαονίας». Ποιος ξέρει αν στον Περιλαμπρότατο ναό της Αγίας Παρασκευής του χωριού του, του Χλωμού, έψαλε και ο ίδιος τη φήμη του «Πάσης Χαονίας» Μητροπολίτη του! Τι από όλα αυτά γέμιζαν τη σκέψη του βαθυστόχαστου παπα Σπύρου και μύστη της αρχαιοελληνικής ιστορίας και φιλοσοφίας, και αφήνει μια καταγραφή για την καταγωγή των χωριανών του από τους Χάονες; Και συνεχίζει ο παπα-Σπύρος στο χρονικό του χωριού του: «Πολλά και διάφορα βάρβαρα έθνη, επέδραμον κατά διάφορες εποχές στην Ήπειρον και διέμειναν σε αυτήν επί πολλά έτη. Πως δε γίνεται τώρα, οι κάτοικοι αυτής, να έχουν: μητρική γλώσσα καθαρεύουσα ελληνική, ήθη και έθιμα της αρχαίας καταγωγής: Πως; Ουδέν έθιμον ξενικόν, ουδέν ήθος, ουδεμία λέξη εισχώρησαν σε αυτά; Ακριβώς πρόκειται περί ιστορικού γεγονότος, ότι τα έθνη δεν κλέπτονται». «Τα έθνη δεν κλέπτονται». Αυτή την καταγραφή του παπα-Σπύρου θα βρούν μπροστά τους οι συλλειτουργοί της Πολιτιστικής Συνάντησης στο Χλωμό στις 12 Αυγούστου. Αυτή η «Μητρική γλώσσα» θα ακουστεί εκεί στον αύλειο χώρο της Αγίας Παρασκευής, ενός μεγαλοπρεπούς ιερού προσκυνήματος το οποίο χτίστηκε το 1855-60, για το οποίο υπάρχει μια άλλη ιδιαίτερη αναφορά σε κείμενο ενός αφανούς λογίου Χλωμιώτη δημοσιευμένο στη «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ» το 1895: «Εκείνο δε όπερ γεγονυία τη φωνή θα διακηρύττει αιωνίως την άκραν αυτών φιλοπατρίαν είναι ο περικαλλέστατος και μεγαλοπρεπέστατος όντως ναός της κοινότητος, σεμνυνόμενος επί τω ονόματι της Αγίας Παρασκευής, ων δε εις των αξιοθαυμαστοτέρων της Ηπείρου». Αυτές όλες οι επιγραμματικές καταγραφές του Χλωμιώτη παπα-Σπύρου και του Χλωμιώτη λόγιου, αποτελούν και την ταυτότητα αυτής της πολιτισμικής Παμπωγωνησιακής και Δεροπολίτικης τελετουργίας στο Χλωμό. Διαχρονικά μηνύματα που έρχονται από το παρελθόν, που διασώζονται στην μνήμη του Γένους, αναλλοίωτα και ισχυρά, που δεν κλέπτονται και διατηρούνται σαν παράδοση και σαν ιστορική καταξίωση. Η Πολιτιστική συνάντηση Πωγωνίου και Δερόπολης στο Χλωμό αποτελεί ένα συλλείτουργο και μια μεταλαβιά από το δισκοπότηρο της παράδοσης ακούγοντας νοερά τον παπα-Σπύρο, στην Ωραία Πύλη της Αγίας Παρασκευής από τον κώδικά του: «Η καταγωγή των κατοίκων είναι Ελληνική, εκ των αρχαίων Χαύνων, οι οποίοι κατοικούσαν στην λεκάνη αυτή και στην όπισθεν αυτής της Δροπόλεως δυτικά αυτής». {...}«μητρική γλώσσα έχουμε καθαρεύουσα ελληνική, ήθη και έθιμα της αρχαίας καταγωγής Πως; Ουδέν έθιμον ξενικόν, ουδέν ήθος, ουδεμία λέξη εισχώρησαν σε αυτά; Ακριβώς πρόκειται περί ιστορικού γεγονότος, ότι τα έθνη δεν κλέπτονται. Τα έθνη δεν κλέπτονται…». Χαιρετισμούς από το Χλωμό, όσοι πιστοί αντέχετε, τη δοκιμασία της εγκατάλειψης προσέλθετε στο ξεκομμένο Πωγώνι.

Κωνσταντίνος Χρ. Κωστούλας