Η Ουκρανία στο δρόμο της διχοτόμησης;

Εάν η Ουκρανία δεν λύσει τα προβλήματα ανθρώπινου δυναμικού της, δεν αυξήσει την παραγωγή όπλων και δεν καθορίσει σύντομα μια ρεαλιστική στρατιωτική στρατηγική, θα μπορούσε να χάσει τον πόλεμο ήδη από το επόμενο έτος με αποτέλεσμα να διαιρεθεί, ένα απαράδεκτο αποτέλεσμα για την Ουκρανία και τη Δύση.

Οι Αμερικανοί διχάζονται ολοένα και περισσότερο σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία και πολλοί Ρεπουμπλικάνοι νομοθέτες αντιτίθενται ενεργά στην παροχή περισσότερης βοήθειας. Ακόμη και αν το Κογκρέσο εγκρίνει πρόσθετη στρατιωτική βοήθεια για το 2024, αυτή θα είναι πιθανώς η τελευταία σημαντική πίστωση που θα λάβει το Κίεβο από την Ουάσιγκτον. Εάν κερδίσει ο Ντόναλντ Τράμπ, θα μειώσει δραστικά τη βοήθεια. 

Οι προοπτικές για την ευρωπαϊκή βοήθεια είναι ελαφρώς καλύτερες. Οι γερμανικές δημοσιονομικές προκλήσεις από τη μια πλευρά, η αυξανόμενη ουγγρική αντίθεση από την άλλη και η έλλειψη ηγεσίας από τους περισσότερους άλλους θα δυσκολέψουν τους Ευρωπαίους να καλύψουν το κενό στη στρατιωτική βοήθεια που θα αφήσουν οι Αμερικανοί μεσοπρόθεσμα. Όσο και αν η Ευρώπη εντείνει την παραγωγική της ικανότητα, δεν έχει την υποδομή για να παρέχει τον μεγάλο όγκο πυρομαχικών (συμπεριλαμβανομένων των πολύ σημαντικών βλημάτων πυροβολικού), βαρέων αρμάτων μάχης, οβίδων και οχημάτων μάχης πεζικού που χρειάζεται η Ουκρανία.

Η υλική ισορροπία έχει επίσης μετατοπιστεί υπέρ της Ρωσίας. Σε ό,τι αφορά το ανθρώπινο δυναμικό, η Ρωσία προσελκύει σημαντικό αριθμό ανδρών σε νέες συμβάσεις, επομένως μια πολιτικά γεμάτη δεύτερη κινητοποίηση φέτος είναι περιττή προς το παρόν. Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επίσης μετατρέψει με επιτυχία την οικονομία του σε πολεμική επιχείρηση. Περίπου το ένα τρίτο των κρατικών δαπανών και το 6% του ΑΕΠ θα αφιερωθούν στον πόλεμο μέχρι τέλους του 2024 και η ρωσική εγχώρια παραγωγή πυραύλων και βλημάτων πυροβολικού είναι τώρα μεγαλύτερη από ό,τι πριν από τον πόλεμο. Η Βόρεια Κορέα παρέχει μεγάλο όγκο πρόσθετων πυρομαχικών και το Ιράν συνεχίζει να παρέχει (και τώρα παράγονται στη Ρωσία) μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Η Ουκρανία βρίσκεται σε πιο προβληματική θέση. Σε ό,τι αφορά το ανθρώπινο δυναμικό, πρέπει να κινητοποιήσει και να εκπαιδεύσει νέους νεοσύλλεκτους για τη βελτίωση της ποιότητας των δυνάμεων. Το Κίεβο εξετάζει το ενδεχόμενο να κινητοποιήσει 500.000 επιπλέον στρατεύματα, κάτι που είναι πιθανώς αδύνατο, αλλά δείχνει το δίλημμα στο οποίο  βρίσκεται η Ουκρανία καθώς αντιμετωπίζει τον στρατό μιας πολύ μεγαλύτερης χώρας. Το Κίεβο πρέπει επίσης να κλιμακώσει την εγχώρια αμυντική παραγωγή του, ειδικά drones για το πεδίο της μάχης και την προσβολή στόχων εντός της Ρωσίας.

Το υλικό πλεονέκτημα της Ρωσίας θα αντικατοπτρίζεται στο πεδίο της μάχης, όπου η Μόσχα έχει πάρει την πρωτοβουλία και τώρα επιτίθεται στην Περιφέρεια του Ντόνετσκ, επιδεικνύοντας περιορισμένη αλλά αποτελεσματική επιθετική ικανότητα για πρώτη φορά σε περισσότερο από ένα χρόνο. Η Ρωσία θα οργανώσει επιπλέον μονάδες με νέους νεοσύλλεκτους και θα συνεχίσει να αναπτύσσει επιθετική ικανότητα, εντείνοντας την πίεση στην Ουκρανία.

Από την πλευρά τους, οι Ουκρανοί θα αναγκαστούν να περιχαρακωθούν και να αμυνθούν κατά τη διάρκεια του 2024, και σε έναν πόλεμο που βασίζεται κυρίως στο πυροβολικό, η άμυνα είναι πολύ πιο εύκολη από την επίθεση. Αυτό σημαίνει ότι το Κίεβο πιθανότατα δεν θα απωλέσει πολλά εδάφη φέτος. Όμως η Ουκρανία θα χρειαστεί να αναπτύξει τις στρατιωτικές της δυνάμεις και να καταλήξει σε αποτελεσματικές στρατιωτικές στρατηγικές τόσο για το 2024 όσο και για το 2025 στις αρχές του έτους. Η Ουκρανία θα χρειαστεί επίσης να τερματίσει τις αυξανόμενες εσωτερικές διαμάχες μεταξύ της προεδρικής διοίκησης, τόσο της στρατιωτικής ηγεσίας που συνέβαλε στην αποτυχία της αντεπίθεσης του περασμένου έτους, όσο και άλλων πολιτικών ηγετών όπως ο δήμαρχος Κιέβου Vitali Klitschko.

Η Ουκρανία κινδυνεύει να χάσει, αλλά η Ρωσία δεν έχει τρόπο να νικήσει. Όποια και αν είναι τα μακροπρόθεσμα κέρδη που μπορούν να επιτύχουν οι δυνάμεις του στο έδαφος στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ ενισχύθηκε τώρα από τα νέα μέλη της Φινλανδία και Σουηδία. Ωστόσο, μια διχοτομημένη Ουκρανία θα εγκυμονεί πραγματικούς κινδύνους όσον αφορά τη Μαύρη Θάλασσα, όπου η Ουκρανία έχει αναπτύξει μια νέα διαδρομή εξαγωγών μέσω των παράκτιων υδάτων των μελών του ΝΑΤΟ προς τον Βόσπορο. Η Ρωσία αυτή τη στιγμή αναπτύσσει νάρκες στην περιοχή και θα μπορούσε να αρχίσει να βυθίζει εμπορικά πλοία. Εάν η Μόσχα χτυπήσει κατά λάθος ένα πλοίο του ΝΑΤΟ ή της Δύσης, θα μπορούσε να ακολουθήσει ναυτικός πόλεμος μεταξύ της συμμαχίας και της Ρωσίας.

Η μείωση της δυτικής υποστήριξης και η αυξανόμενη πολιτική εσωτερική διαμάχη θα κάνουν την Ουκρανία να αισθάνεται ολοένα και πιο απελπισμένη, κάτι που θα κάνει τον Πρόεδρο Volodymyr Zelensky να γίνει πιο αποδεκτός ως προς τον κίνδυνο. Θα στραφεί σε ασύμμετρο πόλεμο μακριά από τις γραμμές του μετώπου σε μια προσπάθεια να υποβαθμίσει τον ρωσικό στρατό, να κρατήσει την Ουκρανία στα πρωτοσέλιδα και ενδεχομένως να φέρει το ΝΑΤΟ στη σύγκρουση. Είναι πιθανό να γίνουν πιο στοχευμένες δολοφονίες, εστιάζοντας σε άτομα που συνδέονται με τον πόλεμο και την κατοχή. 

Οι Ουκρανοί θα εξαπολύσουν επίσης βαθιές επιθέσεις με drones και πυραύλους στην Κριμαία και τη Ρωσία με στόχο στρατιωτικές και οικονομικές υποδομές, πιθανώς συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών εγκαταστάσεων πετρελαίου και σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα, κάτι που θα οδηγήσει σε διαταραχές της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου και τροφίμων. Είναι επίσης πιθανές επιθέσεις στη γέφυρα του στενού του Κερτς, στους ρωσικούς σιδηρόδρομους και στις ρωσικές πόλεις, οι οποίες θα προκαλούσαν εντεινόμενες ρωσικές επιθέσεις εναντίον ουκρανικών πόλεων.

Η μείωση της πολιτικής και υλικής υποστήριξης των ΗΠΑ θα βαθύνει το ρήγμα στη διατλαντική συμμαχία, η οποία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του διεθνούς συστήματος. Οι Ευρωπαίοι βλέπουν τις τρέχουσες και πιθανές μελλοντικές περικοπές στη βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία ως μια πολιτική για ένα νέο «Αφγανιστάν», αλλά με πολύ μεγαλύτερα διακυβεύματα για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Η ανησυχία τους ενισχύεται από τον κίνδυνο ότι ο Τράμπ θα προσπαθήσει να βγάλει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ εάν κερδίσει τον Νοέμβριο. 

Μια διχοτομημένη Ουκρανία θα υπονομεύσει την αξιοπιστία των ΗΠΑ στην παγκόσμια σκηνή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέλαβαν μια σημαντική δέσμευση να βοηθήσουν την Ουκρανία να προστατευθεί και να ανακτήσει τη γη της για «όσο χρειαστεί». Η εσωτερική πολιτική οδηγεί τις ΗΠΑ να απαρνηθούν αυτή τη δέσμευση, επιδεινώνοντας την εικόνα των ΗΠΑ ως αναξιόπιστου εταίρου. Τα αδίστακτα και ρεβιζιονιστικά κράτη θα ενθαρρυνθούν και επιπλέον, η γραμμή τάσης του πολέμου θα κάνει την Ουκρανία πολιτικό χαμένο για τον Μπάιντεν κατά τη διάρκεια ενός εκλογικού έτους, δίνοντας ώθηση στον Τράμπ. Μια νίκη Τράμπ θα επιτάχυνε αυτή την πτώση της αξιοπιστίας των ΗΠΑ.

(Με πληροφορίες από: eurasiagroup.net) 

* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος ΜΧ (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ.