Η UNESCO και «μία φωνή έγνοιας για το Ζαγόρι»…
Καλωσορίζουμε την UNESCO στον μοναδικό, πανέμορφο αλλά έρημο τόπο μας, το Ζαγόρι. Είναι η ελπίδα μας. Η τελευταία μας ελπίδα… Καρτερούμε το φιλί της ζωής που θα αναστήσει τα χωριά μας.
Μ’ αυτή την ευλογημένη εξέλιξη της ένταξης του Ζαγορίου στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO ανέτρεξα στο αρχείο της ΙΛΕΖ (Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Ζαγορίου) και ανέσυρα από το μακρινό πια 1998 «Μία φωνή έγνοιας για το Ζαγόρι», δημοσιευμένη στο πρωτοσέλιδο τεύχος 247/1998 από μία επιστολή του γνωστού και καταξιωμένου Ζαγορισιολάτρη του αείμνηστου Βασίλη Χαρίση, αρχιτέκτονα πολεοδόμου.
Η επιστολή του παραμένει πάντα επίκαιρη και αξίζει, νομίζω, να θυμηθούμε τι έγραφε ο Βασίλης Χαρίσης περί του Ζαγορίου και την ανάπτυξής του:
«Κύριε Διευθυντά,
Πριν λίγο καιρό στο Ζάππειο έγινε μία έκθεση με σκοπό να προβληθεί το Ζαγόρι και το έργο ανάπτυξης του. Έτσι, τώρα που «καταλάγιασε ο κουρνιαχτός» από εκλογές κτλ., σκέφτηκα πως ΠΡΕΠΕΙ να πω μερικά πράγματα μια και το Ζαγόρι δεν είναι απλά κάποια περιοχή της πατρίδας αλλά σίγουρα είναι μια ιστορικά καταξιωμένη έκφανση της Ηπειρωτικής και, συνακόλουθα, της Εθνικής μας Ευποιΐας.
Πήγα λοιπόν και είδα την έκθεση. Είδα επίσημους που νοιάζονταν για τα κοινά και λιγοστούς Ζαγορίσιους που «γνοιάζονταν» για τον τόπο τους. Αλλά δεν είδα κανέναν από τους ευαίσθητους της Πρωτεύουσας [αυτούς που λένε ότι ανησυχούν για τον πολιτισμό τούτης της χώρας].
Πέρα από όλα αυτά, άκουσα για το πόσα έργα έγιναν και πόσα χρήματα θα «πέσουν» στο Ζαγόρι μέχρι το σωτήριον έτος 2000. Άκουσα ενθουσιασμούς και μεμψιμοιρίες για τα «ποσά» αλλά και «αγαλιασμούς» σιγουριάς για την επερχόμενη ανάπτυξη. Άκουσα να λέγεται επίσημα, για κάποιες σημαντικές αναφορές που έγιναν για τις ποιοτικές αξίες του Ζαγορίου, πως αυτές είναι… ρομαντικές [!!!]. Άκουσα, ακόμα, το παράπονο κάποιας Ζαγορίσιας «βάβως»:
«Γιατί παιδί μου εγώ να πληρώνω το συγύρισμα του σπιτιού μου με πέτρες και πλάκες ακριβότερα απ’ όλους τους άλλους», όπως και την επίσημη απάντηση: «Θα το δούμε»… [Φαίνεται πως η Πολιτεία δεν κατάλαβε και πήρε το παράπονο για αίτημα «χρηματοδότησης» αντί για καταγγελία ανήθικης μεταχείρισης. Φαίνεται ότι δεν έγινε αντιληπτό πως το παράπονο, στο βάθος, ήταν ηθικό μια και την παιδεία της θεραπείας της νέο/αστικής μας αν/αισθησίας, αντί να την χρεωθεί η Πολιτεία τη χρεώνεται η ξεχασμένη «βάβω» του Ζαγορίου]. Τέλος, δεν άκουσα ικανές αναφορές για το τι σημαίνει πράξη ανάπτυξης ενός υπερ/αναπτυγμένου σε αξίες τόπου. Ειλικρινά, ανησύχησα αναλογιζόμενος την «ανάπτυξη» άλλων τόπων όπου αντί μερικών «αργυρίων» πούλησαν τον «ατίμητον» τόπο τους. Και ενθυμούμενος το Σεφέρη να γογγίζει «όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει», τρόμαξα.
Πιστεύω, η ανάπτυξη του Ζαγορίου δεν είναι μόνο η καλυτέρευση της ζωής των Ζαγορισίων, γιατί η ανάπτυξη του, πρώτα και πάνω από όλα, είναι η διάσωση και ανάδειξη μιας καταξιωμένης ιστορικά ανθρώπινης στάσης ζωής. Μιας στάσης που έκανε τη στέρηση του τόπου αρχοντιά ψυχής, τον πόνο τραγούδι, τη σκληράδα της πέτρας ύμνο έτσι που τα χωριά του «εκ μέσου των πετρών δώσουσι φωνήν»… Γι’ αυτό και η ανάπτυξη του Ζαγορίου επιβάλλεται «να εργάζεται και φυλάττει» με αυτογνωσία αυτό ως «κιβωτό» σωτηρίας από τον «κατακλυσμό» της νεοελληνιστινοούμενης «ανάπτυξης». Έτσι λοιπόν, όταν μιλάμε για την ανάπτυξη του Ζαγορίου, πρέπει να λογιάσουμε ότι: κύριο είναι το «πώς» ανεξάρτητα από το «πόσα».
Για το κάποιο έλλειμα προσοχής στο «πως», αν σωστά κατάλαβα, ανησυχώ. Για το μήπως «βγάλουμε τα μάτια μας» με χρυσωμένα δάχτυλα, τρέμω. Και όλα αυτά γιατί, ως Ηπειρώτης, «../τούτες τις πέτρες τις αγάπησα όσο βάσταξα /τούτες τις πέτρες, τη μοίρα μου./..».
Μαρούσι, 15.10.1998
Βασίλης Αναστ. Χαρίσης, Αρχιτέκτων – Πολεοδόμος»
* Η Ελένη Οικονομίδου – Δούβλη είναι Αντιπρόεδρος της ΙΛΕΖ και του Πολιτιστικού Συνδέσμου Ζαγορισίων.
