Προβλήματα υγείας…

Ένα απρόοπτο και ατυχές περιστατικό μου δημιούργησε πρόσφατα κάποιο πρόβλημα υγείας και με οδήγησε σε ένα χώρο γνωστό και οικείο από παλιότερες εποχές -στο Νοσοκομείο «Χατζηκώστα»- τότε που έτυχε να προσφέρω από τη θέση του μέλους του Δ.Σ. τις μικρές μου υπηρεσίες σ’ αυτόν τον ευαίσθητο τομέα της Υγείας.

Είχαμε αναλάβει, στις αρχές του 1983, ως «Δημοτική Αλλαγή» τη Διοίκηση του Δήμου Ιωαννιτών, με Δήμαρχο αρχικά το Σπύρο Κατσαδήμα και στη συνέχεια το Χαρίλαο Τόλη. Είχαμε κάποιοι ένα δισταγμό για μια τέτοια απασχόληση, λόγω ανειλημμένων 

επιχειρηματικών υποχρεώσεων, τελικά όμως αποδεχθήκαμε την πρόσκληση του υποψήφιου Δημάρχου με την αμετάτρεπτη απόφαση -που έγινε και προεκλογική γραπτή δέσμευση με το πρόγραμμα που παρουσιάσαμε και εγκρίθηκε από το Γιαννιώτικο Λαό- να προχωρήσουμε σε μια ουσιαστική ΑΛΛΑΓΗ και να λύσουμε βασικά προβλήματα της πόλης.

Υπήρχαν μάλιστα δυο ευνοϊκές συγκυρίες: Πρώτη συγκυρία η πολιτική αλλαγή του 1981, με το γνωστό «Συμβόλαιο με τον Λαό» του ΠΑΣΟΚ που υποσχόταν «ΑΛΛΑΓΗ», σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου και παραχωρούσε σημαντικές αρμοδιότητες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση• τη θεωρούσε μάλιστα -μαζί με το Κοινοβούλιο και το Συνδικαλισμό- ως ένα από τους τρεις πυλώνες της Δημοκρατίας. Δεύτερη συγκυρία το γεγονός ότι η Δημοτική μας Παράταξη περιλάμβανε πολίτες που ξεκινούσαν από τις παρυφές της Δεξιάς και έφθαναν μέχρι τις παρυφές της Κομμουνιστικής Αριστεράς. Υπήρχε έτσι εξασφαλισμένη και άνετη πλειοψηφία σε πολλά θέματα και, τελικά, όπως αποδεικνύεται από τα Πρακτικά αυτής της περιόδου, με ομοφωνία σε πολλά και μάλιστα βασικά θέματα που αφορούσαν την πόλη και την περιοχή.

Όλα αυτά τα θέματα τα είχαμε συζητήσει προεκλογικά, είχαμε κάνει τη σχετική προετοιμασία και είχαμε καθορίσει και τον τρόπο της αντιμετώπισής τους: Για κάθε θέμα θα υποβαλλόταν, με πλήρη ενημέρωση -και τα απαραίτητα στοιχεία- σχετικό έγγραφο στο αρμόδιο Υπουργείο ή Οργανισμό και θα ακολουθούσε, έπειτα από τηλεφωνική επικοινωνία, αίτημα για συνάντηση με τον αρμόδιο Υπουργό ή τον Πρόεδρο του Οργανισμού.

Τώρα θα μου πείτε, γιατί τα λέω αυτά και τι σχέση έχουν με τον τίτλο του θέματος που είναι «Προβλήματα Υγείας». Τα λέω γιατί την πόλη εκείνη την εποχή την απασχολούσαν σοβαρά θέματα σχετικά με την Υγεία και από εκεί ξεκινήσαμε τη δραστηριότητά μας. Συγκεκριμένα,  σε ένα κτίριο -το παλιό Σανατόριο- που έμπαινες μέσα και ένιωθες θλίψη, στεγαζόταν υπό απαράδεκτες συνθήκες το Πανεπιστημιακό και το Γενικό Νοσοκομείο «Χατζηκώστα», εκκρεμούσε στο Υπουργείο η έγκριση μελέτης επέκτασης του κτιρίου του Νοσοκομείου και ανακαίνισης του παλιού, η έγκριση της πίστωσης που ανερχόταν στο σεβαστό ποσόν του 1.200.000.000 δραχμών. Επίσης το θέμα της ανέγερσης του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου γύρω από το οποίο είχαν δημιουργηθεί διάφορες φήμες, καθώς, ενώ είχε εξαγγελθεί η ίδρυσή του, καθυστερούσαν οι σχετικές διαδικασίες.

Είχε υποβληθεί στο Υπουργείο το σχετικό έγγραφο με τα αιτήματα και κλείστηκε τηλεφωνικά η συνάντηση με τον Υπουργό. Υπουργός Υγείας ο Παρασκευάς Αυγερινός, ένα από τα πιο εκλεκτά -και δυστυχώς λίγα- μέλη της ΑΛΛΑΓΗΣ, που το όνομά του είχε γίνει γνωστό στο Πανελλήνιο με το περίφημο Εθνικό Σύστημα Υγείας, το οποίο είχε υποσχεθεί το ΠΑΣΟΚ ως τη μεγάλη ΑΛΛΑΓΗ και την περίμενε ανυπόμονα ο λαός.

Τον επισκεφθήκαμε στο Γραφείο του, ο Δήμαρχος Σπύρος Κατσαδήμας, ο Αντιδήμαρχος Σάββας Νικόλάτος και εγώ (είχα συντάξει το σχετικό έγγραφο και είχα μαζί μου το φάκελο με όλα τα στοιχεία). Μας δέχθηκε με πολλή ευγένεια, είχε μπροστά του μάλιστα το σχετικό έγγραφό μας. Ο Δήμαρχος του ευχήθηκε να πετύχει στη μεγάλη εθνική προσπάθεια που κάνει για την οποία θα τον ευγνωμονούν οι γενεές. Του απάντησε πως η επιτυχία της προσπάθειας δεν εξαρτάται μόνο από αυτόν, πρόσθεσε δε πως παρόμοιες προσπάθειες είχαν γίνει το 1928 - 29 επί Ελευθερίου Βενιζέλου και το 1978, επί Κωνσταντίνου Καραμανλή, με Υπουργό το Σπύρο Δοξιάδη, αλλά δεν προχώρησαν. Και κατέληξε «ας ευχηθούμε να μην τριτώσει το κακό». 

Αναφερόμενος στα θέματα που του έθιξε ο Δήμαρχος απάντησε: Δήμαρχε, δεν θα προλάβεις να επιστρέψεις στα Γιάννινα και θα έχει έρθει εγκεκριμένη η μελέτη και η σχετική πίστωση. Για το θέμα του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου δεν είμαι αρμόδιος• το χειρίζεται προσωπικά ο Ανδρέας, κυκλοφορούν μάλιστα κάποιες φήμες -ανεπιβεβαίωτες όμως- ότι πιέζεται από τους Πατρινούς να μη γίνει το Νοσοκομείο στα Γιάννινα. Εκεί θα απευθυνθείς και έχεις τον τρόπο να τον πείσεις. Το μεσημέρι, μέσω Κοκόλας έγινε το τηλεφώνημα στον Ανδρέα, στον οποίο ο Δήμαρχος δήλωσε πως αν το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο δεν γίνει στα Γιάννινα, θα παραιτηθεί και θα εξηγήσει στο Γιαννιώτικο λαό τους λόγους της παραίτησης. Και η απάντηση ήταν άμεση: Δεν θα παραιτηθείς, Δήμαρχε, σύντομα έρχομαι στα Γιάννινα και θα κάνουμε τα εγκαίνια. Και αυτό έγινε. Δεν ξέρω αν τα παραπάνω έχουν ενδιαφέρον για τον αναγνώστη, τα ανέφερα όμως γιατί μέσω αυτών θα φτάσουμε από το χθες στο σήμερα που κυρίως μας ενδιαφέρει.

Με είχε προβληματίσει η άποψη του Παρασκευά Αυγερινού ότι έγιναν άλλες δυο απόπειρες για το ΕΣΥ, αλλά δεν προχώρησαν. Το μόνο γνωστό ήταν το όνομα του Σπύρου Δοξιάδη. Αυτός ως Υπουργός, επί Καραμανλή, έσωσε από τους επιγόνους του Πανεπιστημιακού κατεστημένου τις τρεις νέες Ιατρικές Σχολές -Ιωαννίνων, Πατρών και Ηρακλείου- ορίζοντας ως εκλέκτορες ξένους επιστήμονες διεθνούς εμβέλειας. Σε μένα επίσης ήταν γνωστός από τις υπέροχες επιφυλλίδες του που διάβαζα στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», από τις οποίες έβγαζες το συμπέρασμα ότι ήταν όχι μόνο ένας εξαιρετικός γιατρός, αλλά και ένας φωτισμένος επιστήμονας με ευρύτατη κοινωνική συνείδηση και ευθύνη.

Ύστερα από αρκετά χρόνια και συγκεκριμένα το 2013, κυκλοφόρησε, με προτροπή των φίλων του, το βιβλίο του Παρασκευά Αυγερινού με τίτλο «Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΕΛΕΙΩΣΕ ΝΩΡΙΣ». Ρούφηξα, κυριολεκτικά τις σελίδες αυτού του βιβλίου, γιατί στο μεταξύ η «Αλλαγή», όχι μόνο είχε τελειώσει νωρίς, αλλά είχε τελείως ευτελιστεί.

Σχετικά με το ΕΣΥ διάβασα και σας τα μεταφέρω: «Η πρώτη προσπάθεια στη χώρα μας έγινε από την κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου την περίοδο 1928 - 1932. Μεσολάβησε όμως η γνωστή διεθνής οικονομική κρίση και οι συνθήκες δεν επέτρεπαν τη διάθεση των 25 εκατομμυρίων δραχμών για την υλοποίησή του. Στην οικονομική αδυναμία ήρθε να προστεθεί η άρνηση και η εχθρότητα των ιατρικών συλλόγων και της Πανεπιστημιακής Κοινότητας και έτσι η προσπάθεια εκείνη οδηγήθηκε σε ναυάγιο».

«Η δεύτερη προσπάθεια οργάνωσης των υπηρεσιών υγείας έγινε από τον Υπουργό Σπύρο Δοξιάδη, ύστερα από 50 χρόνια, το 1978, επί Κ. Καραμανλή. Ο Σπύρος Δοξιάδης υπήρξε από τις αξιολογότερες παρουσίες στο Υπουργείο Υγείας και γενικότερα στο χώρο της Ιατρικής. Το 1978 ξεκίνησε την προσπάθεια «υγεία σε όλους το 2000», με στροφή στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Είχε αρχικά και τη συγκατάθεση του Κ. Καραμανλή, αλλά δεν του το επέτρεψε το κόμμα. Δεν θα άφηνε ποτέ η δύναμη των συμφερόντων να αναληφθεί ο τομέας της πρωτοβάθμιας περίθαλψης από το δημόσιο, γιατί εκεί είναι τα λεφτά, τα πολλά λεφτά. Το ιατρικό κατεστημένο της Ν.Δ. με συνεχείς επιστολές -τις υπογράφουν ανάμεσα σε άλλους ο Νικήτας Κακλαμάνης και η Μαριέττα Γιαννάκου- καταγγέλλουν το νομοσχέδιο και το Σπύρο Δοξιάδη. Εκείνος τους έστειλε το μήνυμα: Εάν υπάρξει δίλημμα μεταξύ προαγωγής της υγείας ενός λαού και διατήρησης των πλεονεκτημάτων ορισμένων ομάδων, το πρώτο έχει μεγαλύτερο βάρος. Πάλευε μόνος δεν τον στήριξε κανείς».

Όσον τώρα αφορά την τρίτη προσπάθεια, επί ΠΑΣΟΚ, όποιος διαβάσει το βιβλίο του Παρασκευά Αυγερινού βγάζει το συμπέρασμα πως ούτε ο Ανδρέας ούτε οι σύμβουλοί του ήθελαν το Εθνικό Σύστημα Υγείας, γιατί ερχόταν σε σύγκρουση με τα οργανωμένα συμφέροντα με τα οποία δεν μπορούν να τα βάλουν οι πολιτικοί, τους οποίους ενδιαφέρει να κερδίζουν τις εκλογές και να νέμονται την εξουσία. Γι’ αυτό. ακριβώς το λόγο το Γενάρη του 1984 ο Αυγερινός αποπέμφθηκε από το Υπουργείο Υγείας μαζί δε με αυτόν ο Τριτσης, ο Κουλουριάνος και ο Δρεττάκης και «Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΕΛΕΙΩΣΕ ΝΩΡΙΣ».

Χάθηκαν έτσι δυο «χρυσές» ευκαιρίες για ένα τέλειο εθνικό σύστημα υγείας: Η μια με το Σπύρο Δοξιάδη, γιατί δεν τη στήριξε ο αποκαλούμενος από τη Δεξιά «εθνάρχης» και η άλλη με τον Παρασκευά Αυγερινό, που τον απέπεμψε ο αποκαλούμενος από το ΠΑΣΟΚ «χαρισματικός ηγέτης». Το τι ακολούθησε στη συνέχεια και πού βρισκόμαστε σήμερα -αυτό βασικά μας ενδιαφέρει- είναι λίγο - πολύ- γνωστά, αξίζει όμως να τα δούμε από τις βασικές τους πλευρές, για να μη ζούμε με αυταπάτες.