Οι Ολυμπιακοί Αγώνες…

Με την ευκαιρία της τελετής της αφής της Ολυμπιακής Φλόγας που έγινε στις 17 Απριλίου 2024 στην Ολυμπία, για να μεταφερθεί στο Παρίσι όπου θα διεξαχθούν οι Ολυμπιακοί αγώνες, αξίζει να αναφερθούμε με λίγα λόγια στους Ολυμπιακούς αγώνες, αρχαίους και σύγχρονους. Στην κοιλάδα που σχηματίζεται ανάμεσα από τον Αλφειό και τον Κλαδέο, ίδρυσαν οι αρχαίοι Έλληνες το Ιερό της Ολυμπίας, το πιο λαμπρό λατρευτικό κέντρο της αρχαιότητας όπου λατρευόταν ο Δίας. Η Ολυμπία, χάρη στους Ολυμπιακούς αγώνες που ξεκίνησαν εκεί πριν από 28 αιώνες, έγινε γνωστή στα πέρατα του κόσμου.                                         

Πολύ κοντά στην Ολυμπία βρισκόταν κατά τους προϊστορικούς χρόνους μια μικρή πόλη, η Πίσα, με βασιλιά τον Οινόμαο. Ο Πέλοπας, γιος του βασιλιά Τάνταλου από τη Λυδία, νίκησε σε αρματοδρομία τον Οινόμαο και παντρεύτηκε την κόρη του Ιπποδάμεια. Για να ευχαριστήσει τον Δία οργάνωσε τελετές και αγώνες. Και η Ιπποδάμεια οργάνωσε και αυτή γυναικείους αγώνες, τα Ηραία, προς τιμήν της Ήρας.                                  

 Πάνω από το στάδιο, υψώνεται το Κρόνιο, ένας λόφος κατάφυτος από δέντρα, στους πρόποδες του οποίου είχαν χτίσει πολλά ιερά. Το πιο επιβλητικό ήταν ο μεγαλοπρεπής ναός του Δία, που κατασκευάστηκε περί το 600 π.Χ.. Μέσα σε αυτόν τον ναό ήταν το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμα του «Ολυμπίου Διός», ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, έργο του Φειδία. Δίπλα από τον ναό του Δία ήταν  το Ηραίο, ο ναός της  Ήρας, αρχαιότερος από τον ναό του Δία, είχε κατασκευαστεί περί το 1200 π. Χ. Σε αυτόν τον ναό βρέθηκε με τις ανασκαφές του 1877 ο Ερμής του Πραξιτέλους, το περιλάλητο άγαλμα του Ερμή, ένα από τα ωραιότερα αγάλματα του κόσμου. Και άλλα σπουδαία αγάλματα κοσμούν τον ιερό χώρο, όπως το άγαλμα  της Νίκης του Παιωνίου, του Απόλλωνα, του Οινόμαου, της Ιπποδάμειας, καθώς και οι Ζάνες, τα χάλκινα δηλαδή αγαλματίδια του Δία, που είχαν κατασκευαστεί από τα πρόστιμα των αθλητών που δεν τηρούσαν τον όρκο του αθλητή και προσπαθούσαν με αντιαθλητικά μέσα να πάρουν την νίκη.                                                    

Εκτός από τα αγάλματα υπάρχουν στο χώρο: Το Ιπποδάμειο, περίβολος που εισέρχονταν οι γυναίκες μια φορά το χρόνο για να  τελέσουν θυσίες προς τιμήν της Ιπποδάμειας, το Πρυτανείο, το Γυμνάσιο, η Παλαίστρα, το Λεωνίδιο που φιλοξενούνταν οι επίσημοι και η καμαρωτή δίοδος, η Κρηπτή, που συνέδεε το Ιερό με το στάδιο. 

 Το στάδιο και τα αγωνίσματα

Το στάδιο μήκους 192,27 μ., κατασκευάστηκε τον  4ο π.Χ. αιώνα, χωρητικότητας 44.000 θέσεων –φυσικά χωρίς καθίσματα- κάθονταν κάτω στο χορταριασμένο χώμα και παρακολουθούσαν τους αγώνες μόνο οι άντρες. Καθίσματα είχαν μόνον οι κριτές των αγώνων, οι Ελλανοδίκες. Η πρώτη Ολυμπιάδα έγινε το έτος 776  π.Χ. με πρώτον Ολυμπιονίκη τον Κόροιβο από την Ηλεία και η τελευταία το 393 μ.Χ., έτος κατάργησης των Ολυμπιακών αγώνων από τον Θεοδόσιο. Οι αγώνες τελούνταν κατά μήνα Ιούλιο, στη δεύτερη πανσέληνο του καλοκαιριού. Αρχικά οι αγώνες διαρκούσαν μία ημέρα. Σταδιακά όμως αυξήθηκε ο χρόνος και κατά τον 5ο αιώνα, που έφτασαν στο απόγειο της δόξας τους, διαρκούσαν πέντε μέρες. Την πρώτη μέρα γίνονταν οι τελετές, οι θυσίες  και η ορκωμοσία των αθλητών, τις τρεις μέρες γίνονταν οι αγώνες και την τελευταία μέρα βραβεύονταν οι νικητές.                                                                                                                   

Τρεις μήνες πριν την τέλεση των αγώνων γινόταν η Εκεχειρία. Σπονδοφόροι, κήρυκες δηλαδή  των αγώνων, διορισμένοι κάτοικοι της Ηλείας, κρατώντας το ραβδί του κήρυκα  και στεφανωμένοι με κλαδιά ελιάς, περιόδευαν όλες τις πόλεις για να αναγγείλουν την ημερομηνία τέλεσης των αγώνων και την έναρξη της εκεχειρίας, η οποία ήταν υποχρεωτική και σεβαστή απ΄ όλους. Όποιος περνούσε τα σύνορα της Ηλείας παρέδιδε τον οπλισμό του.  Στους Ολυμπιακούς αγώνες  δικαίωμα συμμετοχής είχαν μόνον οι ελεύθεροι Έλληνες. Οι δούλοι και οι βάρβαροι δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής. Στις παντρεμένες  γυναίκες δεν επιτρεπόταν η παρακολούθηση των αγώνων, ενώ οι ανύπαντρες κοπέλες παρακολουθούσαν τους αγώνες χωριστά από τους άντρες από κάποια απόσταση.

Η Καλλιπάτειρα, κόρη του Ρόδιου ολυμπιονίκη Διαγόρα, μεταμφιέστηκε σε άντρα για να παρακολουθήσει το γιο της. Προδόθηκε όμως από τον ενθουσιασμό της, αλλά η επιτροπή δεν την τιμώρησε, επειδή δεν ήταν μόνο  μάνα ολυμπιονίκη, αλλά και σύζυγος και κόρη  ολυμπιονικών.                                                                                                                                                       Υπεύθυνοι της ομαλής λειτουργίας των αγώνων ήταν οι Ελλανοδίκες, με βοηθούς του αλυτάρχες (επόπτες) και τους αλύτες (ραβδοφόροι που επέβλεπαν την τήρηση της τάξης). Αθλητές που παραβιάζανε τους κανονισμούς του «ευ αγωνιζεσθαι» τιμωρούνταν με πρόστιμο. Αρχικά οι αγώνες περιλάμβαναν μόνον αγώνες δρόμου ενός σταδίου (192 μ.) και γινόταν κάθε τέσσερα χρόνια. Αργότερα προστέθηκαν ο δίαυλος (δρόμος ταχύτητας δυο σταδίων), ο δόλιχος (δρόμος αντοχής), η πάλη, η πυγμαχία, το παγκράτιο (πάλη και πυγμαχία μαζί), οι αρματοδρομίες, η ιππασία και το πένταθλο (άλμα, δρόμος, ακόντιο, δίσκος, πάλη). 

Εκτός των αγώνων των αντρών τελούνταν και τα Ηραία, αγώνες στους οποίους έπαιρναν μέρος  ανύπαντρες κοπέλες μόνο στο αγώνισμα του δρόμου 500 ποδών (160 μ.). Οι γυναικείοι αυτοί αγώνες  δεν γινόταν ταυτόχρονα με τους αγώνες των αντρών αλλά ένα μήνα μετά ή ένα μήνα πριν.                                                                                                                                                               Τα έπαθλα των αγώνων ήταν ο κότινος, στεφάνι από αγριελιά, που έκοβε από το ιερό δάσος της Άλτης ένας νέος  που είχε εν ζωή και τους δύο γονείς. Ο κήρυκας ανακοίνωνε, «στεντορία τη φωνή»,  το όνομα του νικητή, το όνομα του πατέρα του και το όνομα της πόλης του. Συγχρόνως με το στεφάνωμα  οι Ελλανοδίκες  έδεναν στο κεφάλι του νικητή μια κόκκινη κορδέλα. Ήταν μεγάλη η τιμή για τους ολυμπιονίκες, οι οποίοι είχαν το δικαίωμα να στήσουν  το άγαλμά τους  στο  Ιερό της Ολυμπίας.

Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί 

Οι  πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες, διεθνείς πλέον, έγιναν το 1896 στην Αθήνα, τιμής ένεκεν, και έκτοτε διεξάγονται κάθε τέσσερα χρόνια σε διαφορετική χώρα. Στους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας  είχαν λάβει μέρος 14 χώρες με 245 αθλητές. Σε αυτούς τους αγώνες πρώτος ολυμπιονίκης στον Μαραθώνιο βγήκε ο Σπύρος Λούης. Στους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας το 2004  έλαβαν μέρος 202 χώρες και 10.625 αθλητές.    

Η διοργάνωση και τέλεση των σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων οφείλεται στην πίστη και την θέληση λίγων εμπνευσμένων ανθρώπων, που οραματίστηκαν την αναβίωση των Αρχαίων Ολυμπιακών αγώνων. Ένας απ΄ αυτούς, ο πιο ένθερμος θιασώτης  της υπόθεσης, ήταν ο Γάλλος βαρώνος Πιερ ντε Κουμπερτέν, ο οποίος οραματίστηκε την ιδέα του Ολυμπισμού, την ιδέα της σύσφιξης της φιλίας  και της αδελφοσύνης των λαών  όλου του κόσμου  μέσω του αθλητισμού. Τιμής ένεκεν εκλέχτηκε πρώτος πρόεδρος των Ολυμπιακών αγώνων ο Έλληνας λογοτέχνης Δημήτριος Βικέλας, ο οποίος ζούσε στο Παρίσι. Μετά τον Βικέλα πρόεδρος για πολλά χρόνια διετέλεσε ο Πιερ ντε Κουμπερτέν. 

 Το 1920 –στους Ολυμπιακούς στην Αμβέρσα- καθιερώθηκε η Ολυμπιακή Σημαία, λευκή με πέντε κύκλους σε πέντε χρώματα, συνδεδεμένους μεταξύ τους που συμβολίζουν τις πέντε Ηπείρους του πλανήτη μας αδελφωμένες  ειρηνικά. Σήμερα όμως τι γίνεται;  Σέβονται την εκεχειρία να σταματήσουν τον πόλεμο; Όχι φυσικά, ούτε στο Βορρά ούτε στο Νότο. Οι λαοί του κόσμου βλέπουν με απογοήτευση την ένταση μεταξύ των εμπολέμων και τρομάζουν γιατί κινδυνεύει η ειρήνη, το μεγαλύτερο αγαθό στην ανθρωπότητα.