Και η Τέχνη κρίνεται…

Μεγάλη αναστάτωση και αντίδραση προκάλεσε στη Θεσσαλονίκη η ανάρτηση αφίσας σε παρουσίαση ταινίας, στην οποία εικονίζεται η Παναγία ημίγυμνη και έγκυος σταυρωμένη.

Ακολούθησε έντονη κριτική από ομάδες συμπολιτών, αλλά και υποστήριξη της εικόνας από άλλους. Αποτέλεσμα αυτής της διπλής ανάγνωσης είναι το δικαίωμα του κάθε καλλιτέχνη να εκφράζεται όπως αυτός αισθάνεται ή όχι. Καταρχήν να επισημάνω το γεγονός ότι τα κανάλια, μόλις είδαν να γενικεύεται η αντίδραση, παρασιώπησαν την παράσταση και επιχείρησαν να στρέψουν αλλού τα ενδιαφέροντα των θεατών και γενικά του κόσμου. Δεν με εκπλήσσει αυτή η πρακτική, καθότι το όλο σύστημα έχει τα μέσα να στρέφει ή μάλλον να αποπροσανατολίζει τον κόσμο από ζητήματα που γεννούν και δυναμώνουν την αμφισβήτηση και την κριτική στάση του πολίτη.

Ανεξάρτητα από τη διαχείριση αυτής της πράγματι παράδοξης κατάστασης εκτιμώ πως ήταν μια καλή ευκαιρία να συζητήσουν όλοι, και προπαντός οι λόγιοι και οι πολιτικοί, για τα όρια της κάθε τέχνης. Κρίμα που σιώπησαν όλοι και έτσι δε δόθηκε η δυνατότητα στους πολλούς να προβληματιστούν σε βάθος για τον ρόλο, την αποστολή και ανοχή όλων προς τα έργα κάθε τέχνης.

Εκτιμώ ότι η δυτική κοινωνία αντιμετωπίζει την τέχνη με ανεκτικότητα και σέβεται το δικαίωμα του κάθε δημιουργού να εκφράζεται, όπως ο ίδιος νομίζει και να εκπέμπει ό,τι μήνυμα θέλει. Τούτο μπορεί να το διαπιστώσει ο καθένας σε κάθε έργο τέχνης, στον κινηματογράφο, στο θέατρο, στη ζωγραφική, στη μουσική, στη λογοτεχνία, κλπ. Ενώ στις μουσουλμανικές χώρες η τέχνη είναι απόλυτα ελεγχόμενη από την κρατική εξουσία και διώκεται σκληρά, όταν παραβεί κανόνες και αρχές των παραδόσεων, της θρησκείας, του πολιτισμού τους. Όλοι μας έχουμε παρακολουθήσει με πόσο βάναυσο τρόπο έχουν τιμωρηθεί όσοι έρχονται σε σύγκρουση μ’ αυτές τις αρχές.

Βεβαίως στις δικές μας κοινωνίες η τέχνη έχει κερδίσει το δικαίωμα της απόλυτα ελεύθερης έκφρασης στο όνομα της δημοκρατίας και γενικά των αντιλήψεων και των αρχών που ξεκίνησαν από τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και έχουν εδραιωθεί σήμερα σε όλες τις δυτικές κοινωνίες.

Με αφορμή όμως την αφίσα με την σταυρωμένη Παναγία θεωρώ ότι κάποιοι κινούνται πέραν του δικαιώματος της ελευθερίας στην έκφραση. Η δημιουργός της δεν σεβάστηκε τα πιστεύω και γενικά το θρησκευτικό αίσθημα της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων. Γιατί υπάρχουν και δικαιώματα των πολλών που επιβάλλουν τον σεβασμό τους από τους λίγους. Οι πιστοί δεν απαιτούν από τους μη πιστεύοντες να εφαρμόζουν τις αρχές τους ούτε ασκούν σε βάρος τους μορφές βίας ή απαξίωσης. Αντίθετα οι Χριστιανοί αντιμετωπίζουν το διαφορετικό με ανοχή, με αγάπη και με διάθεση σεβασμού των διαφορετικών αντιλήψεων.

Επομένως η πρόσκληση της γυναίκας που φιλοτέχνησε αυτή την παράσταση ξεπέρασε κάθε όριο ανοχής και δικαιολογημένα έφερε την αγανάκτηση και την αντίδραση. Και να μην ξεχνάμε ότι κάθε έργο τέχνης μπορεί να είναι προσωπικό δημιούργημα, αλλά ταυτόχρονα και όποιος επικοινωνεί μ’ αυτή βρίσκει στοιχεία που ανταποκρίνονται στις προσωπικές του αναζητήσεις. Αυτό είναι το μεγαλείο της τέχνης.

Αλλά ας μην αναρωτιόμαστε γιατί συμβαίνουν αυτά. Ζούμε σε μια εποχή όπου γίνονται πράγματα που δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και δεν υπηρετούν τα δικαιώματα των πολλών. Σ’ αυτή τη λογική εντάσσεται ο νόμος για την τεκνοθεσία των ομοφύλων, αλλά και το λεγόμενο άσυλο στα Πανεπιστήμια. Οι λίγοι στο όνομα του δικαιωματισμού με τρόπο αντιδημοκρατικό απαιτούν να επιβάλλουν τις έμμονες ιδέες τους και απαγορεύουν στους πολλούς το δικαίωμα να έχουν λόγο και ίση μεταχείριση από τους κρατικούς φορείς.

Κλείνοντας, εκτιμώ πως το θέμα των ορίων της τέχνης θα πρέπει να γίνει αντικείμενο διαλόγου ώστε ο κόσμος να ενημερωθεί και να προβληματιστεί για την αποστολή κάθε τέχνης.