Η Ευρώπη «γυμνή» απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα!

 Η Ρωσία γίνεται πιο επικίνδυνη, η Αμερική λιγότερο αξιόπιστη και η Ευρώπη παραμένει απροετοίμαστη. Το πρόβλημα είναι απλό, αλλά η κλίμακα της επίλυσής του είναι δύσκολο να κατανοηθεί. Οι ρυθμίσεις ασφαλείας που βασίζονται στο ΝΑΤΟ και προέκυψαν από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο αποτελούν τόσο μεγάλο μέρος του ιστού της Ευρώπης που η αναδιοργάνωση τους θα είναι ένα τεράστιο έργο. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει επειγόντως να αποβάλουν τον μετασοβιετικό εφησυχασμό τους. Αυτό σημαίνει αύξηση των αμυντικών δαπανών σε επίπεδο που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και δεκαετίες, αποκατάσταση των παραμελημένων στρατιωτικών παραδόσεων της Ευρώπης, αναδιάρθρωση των βιομηχανιών όπλων της και προετοιμασία για έναν πιθανό πόλεμο. Το έργο έχει μόλις ξεκινήσει.

Η δολοφονία του Αλεξέι Ναβάλνι, του ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Ρωσίας, σε μια ποινική φυλακή στις 16 Φεβρουαρίου θα έπρεπε να έχει διαλύσει όποιες ψευδαισθήσεις έχουν απομείνει για την σκληρότητα και τη βία του Βλαντιμίρ Πούτιν. Καθώς οι μάχες στην Ουκρανία μπαίνουν στον τρίτο χρόνο τους, με τη Ρωσία να έχει θέσει την οικονομία σε πολεμική βάση και τον πρόεδρο της Ρωσίας να ξοδεύει το 7,1% του ΑΕΠ για την άμυνα, μέσα σε τρία έως πέντε χρόνια ο Πούτιν θα μπορούσε να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει το ΝΑΤΟ, ίσως ξεκινώντας υβριδικές επιχειρήσεις εναντίον ενός από τα κράτη της Βαλτικής. Στόχος του θα ήταν να καταστρέψει τη δέσμευση του ΝΑΤΟ με το άρθρο 5, ότι εάν μια χώρα δεχθεί επίθεση, οι άλλες θα είναι έτοιμες να την βοηθήσουν.

Παρόλο που η ρωσική απειλή αυξάνεται, η δυτική αποτροπή εξασθενεί. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην αμφιταλαντευόμενη αμερικανική υποστήριξη προς την Ουκρανία, αλλά είναι επίσης επειδή ο Ντόναλντ Τράμπ, ο οποίος μπορεί κάλλιστα να είναι ο επόμενος Αμερικανός πρόεδρος, έχει αμφισβητήσει εάν θα παρέμενε στο πλευρό της Ευρώπης μετά από μια ρωσική επίθεση. Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και τμήματα του κατεστημένου ασφαλείας γίνονται λιγότερο δεσμευμένα στην Ευρώπη. Η αμερικανική άμυνα επικεντρώνεται όλο και περισσότερο στον Ειρηνικό. Ακόμα κι αν ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επανεκλεγεί, μπορεί να είναι ο τελευταίος ευρωατλαντιστής πρόεδρος της Αμερικής.

Η Ευρώπη εξαρτάται απόλυτα από την κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη του ΝΑΤΟ και εκτιμάται ότι πολλοί από τους στρατούς του ΝΑΤΟ θα δυσκολευόντουσαν να αναπτύξουν έστω και μια ταξιαρχία πλήρους επανδρώσεως. 

Πολλές χώρες δεν διαθέτουν δυνατότητες, όπως μεταφορικά αεροσκάφη, διοίκηση και έλεγχο και δορυφόρους. Η Πολωνία μπορεί να τοποθετήσει το εξαιρετικό πυραυλικό σύστημα πυροβολικού HIMARS, αλλά εξαρτάται από την Αμερική για να βρει τους στόχους μεγάλης εμβέλειας. Οι γρήγορες πρόοδοι της Ρωσίας και της Ουκρανίας στον πόλεμο με drone, που δοκιμάζονται καθημερινά στο πεδίο της μάχης, κινδυνεύουν να αφήσουν το ΝΑΤΟ πίσω από την εποχή.

Οι ευρωπαϊκοί στρατοί προσπαθούν να συγκεντρώσουν τις παραγγελίες τους για εξοπλισμό, αλλά εκείνοι που διαθέτουν αμυντικές βιομηχανίες συχνά διαφωνούν για το αν οι εταιρείες τους έχουν δίκαιο μερίδιο της επιχείρησης. Η Γαλλία είναι θυμωμένη με τις ευρωπαϊκές χώρες που αγοράζουν συστήματα αεράμυνας που χρησιμοποιούν αμερικανικούς και ισραηλινούς εκτοξευτές. 

Φέτος το ευρωπαϊκό ΝΑΤΟ θα δαπανήσει περίπου 380 δισεκατομμύρια δολάρια για την άμυνα. Προσαρμοσμένη ως προς την αγοραστική δύναμη, είναι περίπου η ίδια με τη Ρωσία, αλλά η Ευρώπη παίρνει λιγότερα οπλικά συστήματα για τα λεφτά της. Ο κατακερματισμός είναι ένας λόγος. Το ΝΑΤΟ αναμένει από τα μέλη του να ξοδεύουν το 2% των προϋπολογισμών τους σε όπλα. Το έλλειμμα που έχουν συσσωρεύσει οι χώρες του ΝΑΤΟ της ΕΕ (συν Νορβηγία) από το 1991 είναι 557 δισ. ευρώ (600 δισ. δολάρια).

Η κάλυψη αυτού του κενού θα είναι δύσκολη. Το 2022, μετά από οκτώ χρόνια αυξήσεων μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ δεν ξόδεψαν συνολικά περισσότερα από ό,τι το 1990 σε πραγματικούς όρους. Τα επιχειρήματα σχετικά με τους προϋπολογισμούς του ΝΑΤΟ συχνά καταλήγουν στο αν μια χώρα διαθέτει το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα. Το πώς ξοδεύονται τα χρήματα έχει επίσης σημασία. Ωστόσο, ακόμη και με την αποτελεσματικότητα, το 2% δεν θα είναι αρκετό.

Έχοντας στηριχθεί για τόσες πολλές δεκαετίες στην Αμερική, πολλοί Ευρωπαίοι που δεν γνώρισαν ποτέ τίποτα άλλο εκτός από την ειρήνη, εξακολουθούν να υποχωρούν στις δύσκολες επιλογές που απαιτεί η ρωσική επιθετικότητα.

Αυτές οι δύσκολες επιλογές επεκτείνονται και στα πυρηνικά όπλα. Ο Πούτιν έχει απειλήσει με κλιμάκωση για να αποτρέψει τη Δύση από το να δώσει στην Ουκρανία προηγμένα συμβατικά όπλα. Χωρίς την πυρηνική αποτροπή της Αμερικής, η Ανατολική Ευρώπη θα ήταν ευάλωτη στις ίδιες τακτικές. Θα μπορούσαν αντ' αυτού η πυρηνικά οπλισμένη Βρετανία και Γαλλία να προσφέρουν εγγυήσεις; Θα το έκαναν; Αν το έκαναν, θα τους πίστευε ο κ. Πούτιν;

Η Ρωσία είναι πολύ φτωχότερη και λιγότερο πυκνοκατοικημένη από την Ευρώπη. Οι καταστροφές του Πούτιν την καθιστούν δύναμη σε παρακμή, αλλά η αρκούδα μπορεί ακόμα να σκορπίσει την καταστροφή και τη δυστυχία. Το καλύτερο μέρος για να συγκρατηθεί ο Πούτιν είναι στην Ουκρανία. Ωστόσο, ακόμη κι αν αυτό πετύχει, η Ευρώπη θα πρέπει να σκεφτεί πολύ διαφορετικά την άμυνα και θα πρέπει να ξεκινήσει τώρα.

* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος ΜΧ (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ. 

(antoniosvasileiou.gr)