Δεν σεβόμαστε τη γλώσσα μας!

Όπως συνήθως συμβαίνει στὴ χώρα μας, όπου - λόγῳ της περιφρονήσεως της λαϊκής κυριαρχίας από τους κυβερνώντες, περιφρονήσεως οφειλομένης στο επικρατούν απολυταρχικό ουσιαστικά σύστημα εξουσίας- οι αποφάσεις για τα πιο σημαντικά θέματα, όχι μόνον για τα εθνικά, λαμβάνονται ερήμην του λαού, έτσι και στην περίπτωση της ελληνικής γλώσσας έγινε το ίδιο.

Ἐν μιᾶ νυκτί, ξημερώματα της 12ης Ιανουαρίου 1982, κατετέθη την τελευταία στιγμή τροπολογία στη Βουλή και η λαϊκιστική κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, κατήργησε το πολυτονικό σύστημα γραφής, ένα σύστημα που καθιερώθηκε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους  και διατηρήθηκε για περίπου δύο χιλιάδες τριακόσια χρόνια, ταυτόχρονα με την κατάργηση των εισαγωγικών εξετάσεων από το Γυμνάσιο στο Λύκειο. Με τον ίδιο αυθαίρετο και βίαιο τρόπο επεβλήθη από την κυβέρνηση της ΝΔ  στον λαό η δημοτική, και μάλιστα σε μια περίοδο που η απλή καθαρεύουσα έτεινε να συγχωνευθεί, προϊόντος του χρόνου, με τη δημοτική.   

Και αυτά έγιναν δήθεν για να ανυψωθεί το μορφωτικό επίπεδο των λαϊκών  στρωμάτων, ενώ στην πραγματικότητα εντάσσονταν στα πλαίσια του άκρατου πολιτικού λαϊκισμού του Ανδρέα Παπανδρέου και εξυπηρετούσαν τα οικονομικά συμφέροντα των εκδοτών. 

Για του λόγου το  αληθές  υπενθυμίζουμε τα τότε συνθήματα («Ο λαός στην εξουσία», «Τσοβόλα δώσ’ τα όλα»), αλλά  και την κατάργηση των σχολικών επιθεωρητών την αντικατάσταση των προϊσταμένων στο δημόσιο με κομματικά μέλη, την κατάργηση της μαθητικής στολής, την ενθάρρυνση των καταλήψεων, την εισαγωγή του μαθητικού συνδικαλισμού, τον λόγῳ κομματοκρατίας διχασμό των Ελλήνων σε πράσινους και γαλάζιους, και γενικά τη δημιουργία μιας νοοτροπίας ότι το μέσον για την επαγγελματική επιτυχία είναι η κομματική ταυτότητα.

Μέσα στα ίδια πλαίσια του λαϊκισμού καταργήθηκε η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας ή μειώθηκαν οι ώρες διδασκαλίας της. Έχω προσωπικά παρακολουθήσει τις επιπτώσεις της καταργήσεως του πολυτονικού στους φοιτητές μου συγκρίνοντας την κατάσταση που ίσχυε πριν και μετά την επιβολή του μονοτονικού και της δημοτικής. Η καθιέρωση  παγκόσμιας ημέρας της ελληνικής γλώσσας είναι η ελάχιστη τιμή που απονέμεται από την παγκόσμια κοινότητα για την οφειλή της στην Ελλάδα και στην ελληνική γλώσσα. 

Να μην ξεχνούμε ότι το ελληνικό αλφάβητο, απλό και εύκολο στην εκμάθησή του, είναι αυτό που χρησιμοποιούν οι περισσότερες χώρες της οικουμένης. Και βέβαια είμαστε υπερήφανοι για τον πλούτο τον λεξιλογικό και την επίδραση της ελληνικής στις γλώσσες όλου του κόσμου και  ιδιαίτερα της Δύσεως, οι οποίες γλώσσες χαρακτηρίστηκαν ως κρυπτοελληνικές. 

Η σημασία της είναι τόσο μεγάλη που είναι αδύνατο να αποτιμηθεί. Απλά και μόνο, αν αφαιρούσαμε από την Αγγλική λόγου χάριν μιας συγκεκριμένης περιοχής την ορολογία, δε θα μπορούσε η Αγγλική  να  επιτελέσει τον κοινωνικό και πολιτικό της ρόλο.

Ναι, είμαστε υπερήφανοι για τη γλώσσα μας. Αυτή μας προσδιορίζει ως λαό, αυτή είναι το κυριώτερο στοιχείο της ταυτότητάς μας. Αν  χάσουμε τη γλώσσα μας, θα χαθούμε και ως λαός. Την αντιμετωπίζουμε όμως εμείς οι Έλληνες, και οι κυβερνώντες και οι πολίτες, με τον δέοντα σεβασμό, με τη δέουσα σοβαρότητα; Δυστυχώς, η απάντηση είναι ένα βροντερό ΟΧΙ. 

Η μεγίστη προχειρότητα,  με την οποίαν χειρίστηκαν τη γλώσσα μας οι πολιτικοί ταγοί μας, είναι εμφανής και αυταπόδεικτη από τις τραγικές συνέπειες των αποφάσεών τους. Αντί να βελτιωθούν το μορφωτικό επίπεδο και η γλωσσομάθεια, έπαθαν καθίζηση.   Καταβαραθρώθηκαν. Και η κατιούσα πήρε μορφή χιονοστιβάδας: λεξιπενία, ανορθογραφία, βαρβαρισμοί και σολοικισμοί, δηλαδή γραμματικά και συντακτικά λάθη,  αδυναμία κατανοήσεως ακόμα και απλών κειμένων, πολύ μάλλον κειμένων της λόγιας λογοτεχνικής παραδόσεως. 

Είδατε κάποιον να αναλάβει τις σοβαρότατες ευθύνες γι’ αυτή την κατάσταση; Ως συνήθως, ΟΧΙ. Ούτε βέβαια φαίνεται κάποια προοπτική βελτιώσεως με διορθωτικά μέτρα ή με την αναίρεση των λανθασμένων προηγούμενων αποφάσεων. 

Γνωρίζει κανείς κάποια άλλη χώρα που με τόση προχειρότητα και ανευθυνότητα επέφερε ανάλογες καταστροφικές αλλαγές στην ιστορική ορθογραφία της γλώσσας; Τα χιλιάδες ιδεογράμματα του Κινεζικοῦ συστήματος γραφής μήπως έκαναν τους Κινέζους λιγώτερο ευφυείς από εμάς; Έκαναν οι Γερμανοί, οι Γάλλοι ή οι Άγγλοι κάποιες, έστω και μικρές, αλλαγές στη γραφή της γλώσσας τους; Αντικατέστησαν οι Άραβες το αραβικό σύστημα γραφής με το αλφάβητο; ΟΧΙ βέβαια. 

Το εύκολο δεν είναι πάντοτε το καλύτερο, ιδιαίτερα στον τομέα της παιδείας. Ακριβώς το αντίθετο. Αυτό το διακήρυξε πρώτος ίσως ο Πλάτων ήδη από τον πέμπτον αιώνα π.Χ. Η δυσκολία κάνει τον «εὐφυῆ», αυτόν δηλαδή που από τη φύση του έχει καλές νοητικές ικανότητες, ευφυέστερο, και τον «ἀφυῆ» τον βοηθά να βελτιώσει τις ικανότητες και τις δυνατότητές του.

Η άγνοια της γραμματικής και του συντακτικού της αρχαίας ελληνικής γλώσσας μαζί με την «υπερ-προοδευτικότητα» κάποιων της  αριστεράς ιδεολογίας, οι οποίοι θεωρούν ότι η προοδευτικότητά τους υπογραμμίζεται με τους βαρβαρισμούς, συντείνει στὴν περαιτέρω υποβάθμιση της  σοβαρότητας, με την οποίαν οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τη γλώσσα μας.

Παραδείγματα, υπάρχουν άφθονα. Τα διαβάζει κανείς ή τα ακούει καθημερινά, και θλίβεται για την κατάντια μας. Έχω πει και άλλοτε ότι είμαστε ένας λαός που έχουμε κληρονομήσει από τους προγόνους μας ένα τεράστιο και ανεκτίμητο θησαυρό, όχι μόνον γλωσσικό, αλλά γενικώτερα πολιτιστικό, για τον οποίον δηλώνουμε υπερήφανοι, χωρίς ωστόσο να τον έχουμε καν γνωρίσει. Είναι σαν να είμαστε φτωχοί και πεινασμένοι και να έχουμε  χρυσές λίρες κλειδωμένες σε ἔνα μπαούλο, να κομπάζουμε γι’ αυτό, να μην χρησιμοποιούμε όμως αυτόν τον θησαυρό, για να ζούμε καλύτερα.

Για να μη μιλούμε μόνο θεωρητικά, δίνουμε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα.

- Μετοχές: ο πεσόντας στον αγώνα / ένας πληγέντας από τις πλημμύρες / ένας ενδιαφέροντας χάρτης / επιχειρηματίας είναι ο μεσάζοντας / τάξης επιτρέποντος / νεοεκλεγείς συνέδρους / η γνώμη πολύ περισσότερο ικανή από τις προαναφερθέντες / του δοθέν αποσπάσματος / θεού θέλοντος και Ευρωπαϊκής Ένωσης επιτρέποντος / με ένα εξέχον ρόλο / των καταπατηθείσων δικαιωμάτων / εισέρχοντας στο γήπεδο / ο νεοεκλεγέντας πρόεδρος / ο επιλαχόντας / ο επισκέπτοντας το παζάρι / αν είναι κάτι επείγων / εσείς πιστευεται ότι θα έρθει ο εξηγώντας; Και πολλά άλλα, ὧν ουκ έστιν αριθμος.

- Ρήματα: κατείσχε τα πλοία / δεν παρέστει στο δείπνο / έρευνα που διεξήχθει / επέτρεψέ μου / καθεμιά από τις οποίες απαιτεί και εισαγάτει / άρχισαν να επαναδιαπραγματεύονται τη βυζαντινή μουσική / οι κυνηγοί συμμετάσχουν / διαίρειν και βασίλευε / ηδού η Ρόδος / η αστυνομία διεξαγάγει έρευνα / θεός φυλάξει / αστυνομική δύναμη παρέμβει και τους απαγόρευσε / κίνδυνος να παραξηγηθώ / έχουν περισυνελέξει / επιτίθονταν / η εικόνα εκτίθονταν / μην πιστεύεται – πιστεύετε από πολλούς ότι

- ΚΛΙΣΗ ουσιαστικών και επιθέτων (ιδιαίτερα των τριτοκλίτων): ψάρι που έχει δηλητηριώδες αγκάθια / κάνει ευθείς ερωτήσεις / της δυσμενής διάκρισης / της διαρκής ιεράς συνόδου / της δειθνής κοινής γνώμης / της συνεχής εκπαίδευσης [χρήση και από τους αδαείς και  από τους υπερπροοδευτικούς] / του βαθύ κράτους / η μείζονα αφορμή / η γείτονα χώρα/ με πυρετώδους ρυθμούς / αναλύσεις από τους διεθνούς οίκους / εν παραστάσι / τάφος του Μέγα Αλέξανδρου / της πιο ισχυρής ηγέτης της Ευρώπης/ ο κόσμος είναι πλήρη απογοητευμένος / ο πάτερ – του πάτερ – τον πατήρ Παϊσιο / της σκηνοθέτη / στην υπερπλήρει αίθουσα / δημοσίευση πλήρης απογραφής / γνωστό τοις πάσοι / η διαρκή περικοπή / κοινωφελή πράξη [δηλαδή η μετατροπή του τριτοκλίτου σε πρωτόκλιτο, η διαρκή, της διαρκής … που είναι καθαρός βιασμός της ελληνικής γλώσσας] / θετική αλλά ασαφές συμφωνία / αναγκάζονται πλήρης συμμόρφωσης / πρόκειται για μια αντιφλεγμονώδες ουσία / με ένα ευκρινές λόγο / ιδίοις όσφρησιν / τελεί εν ισχύ / η συζήτηση ήταν ατέρμονος / με τις ευρύτερες ορίζοντες / διεθνής εφευρέσεις / 

- Άλλα παραδείγματα κακής συντάξεως:

Αφήστε μας  ήσυχοι / ουδέποτε οι δύο χώρες δεν είχαν καλές σχέσεις [συχνό λάθος: ουδείς … δεν…, ουδέποτε… δεν …] / οτιδήποτε συναλλαγές / άπαντες τις μέρες / εν πάσει περιπτώσει

-Σύγχυση επιρρημάτων και επιθέτων: Ένοιωσα το σεισμό πολύ ώρα / η ζωή είναι πολλή μικρή / πολλοί λίγοι μπορούν

- Ορθογραφικά λάθη τόσα πολλά,  ὧν ουκ έστιν αριθμός.

- Και ένα τελευταίο: μα τω θεώ (αυτό που ήθελε να γράψει είναι:  μα τὸν θεό. Πού να ξέρει ο χρήστης ότι εδώ έχουμε δυϊκό αριθμό; Ισως να μην έχει ακούσει ποτέ του για δυϊκό αριθμό. 

Ο σεβασμός επίσης στην ελληνική γλώσσα είναι ολοφάνερος από τις Αγγλικές, Γαλλικές ή Ιταλικές ονομασιες των διαφόρων καταστημάτων, ξενοδοχείων κ.ά. της πόλεώς μας και όλων των πόλεων της Ελλάδας, και φυσικά από τους δημοσιογράφους των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών! Περιττό να αναφέρουμε παραδείγματα. Είναι αρκετό να ανοίξει κανείς την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο.

Αυτή είναι η κατάσταση. Ας βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του. Έχουμε σε πλείστους τομείς εκβαρβαρωθεί! Όχι μόνο στη γλώσσα.

Εισήγησή μου, τωρινή και παλαιότερη, στους κυβερνώντες και στα κόμματα:

1.Επαναφορά του πολυτονικού συστήματος γραφής, αφού τώρα πια με τη χρήση των υπολογιστών και την κατάργηση της λινοτυπίας, δεν υπάρχει πρόβλημα κόστους για τους εκδότες.

2.Διδασκαλία της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας από την Ε΄ τάξη του δημοτικού με τη χρήση κατάλληλων εγχειριδίων.

3.Διδασκαλία συστηματική της αρχαίας Ελληνικής γραμματικής (με βάση το εξαιρετικό σύγγραμμα του Αχιλλέως Τζαρτζάνου).

4.Ενίσχυση της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσα και γραμματείας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαιδεύσεως.

5.Επιλογή των κατάλληλων καθηγητών για τη διδασκαλία των αρχαίων Ελληνικών (μόνον από τους πτυχιούχους της κλασσικής Φιλολογίας των φιλολογικών Τμημάτων).

6.Συνεχής αξιολόγηση των διδασκόντων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαιδεύσεως. Και επιμόρφωση όσων διδασκόντων αποδεικνύεται από τις αξιολογήσεις ότι αδυνατούν να ανταποκριθούν ικανοποιητικά στα καθήκοντά τους.