Εθνική στρατηγική για την Βόρειο Ήπειρο!

 Ένα από τα εθνικά θέματα που παραμένει ανοιχτό μέχρι τις μέρες μας σαν χαίνουσα πληγή είναι το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα. Μπορεί το θέμα αυτό να μην αποτελεί πλέον πρώτη είδηση, αλλά επανήλθε στο προσκήνιο με αφορμή την άδικη και αυθαίρετη φυλάκιση του Έλληνα ομογενή και νυν Δημάρχου Χειμάρας Φρέντι Μπελέρι από τις αλβανικές αρχές, θυμίζοντας το χρέος της επίσημης Ελλάδος έναντι του ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου. Μέχρι τη στιγμή (Σεπτέμβριος 2023) που γράφονται αυτές οι γραμμές ο ομογενής κ. Μπελέρης, κρατείται από τις αλβανικές Αρχές.

Καταρχήν, αξίζει να υπογραμμισθεί ιστορικώς ότι η  Ήπειρος από την αρχαιότατα ήταν ελληνική. Η ενιαία Ήπειρος αποτελεί ιδιαίτερο γεωγραφικό διαμέρισμα το οποίο  βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά της ελληνικής Χερσονήσου του Αίμου. Τα φυσικά της γεωγραφικά όρια εκτίνονταν από τον Αμβρακικό κόλπο (νότια) έως τον Γενούσο ποταμό (βόρεια) και από το Ιόνιο Πέλαγος (δυτικά) έως την οροσειρά της Πίνδου (ανατολικά) .  Από την αρχαιότητα τα εδάφη αυτά κατοικούνταν από τους Έλληνες. Η Χειμάρα είναι η αρχαία Χαονία.  Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η μητέρα του κοσμοκράτορα Βασιλέως Αλεξάνδρου Γ΄ του Μεγάλου (356-323 π.Χ.), η Βασίλισσα Ολυμπιάδα (373-316 π.Χ.), καταγόταν από τον βασιλικό οίκο των Μολοσσών της Ηπείρου. Οι χρυσές σελίδες της Ιστορίας της Ηπείρου, με κέντρο την Αμβρακία, γράφτηκαν επί βασιλείας του Βασιλιά Πύρρου (296 π.Χ. – 272 π.Χ.).

Ακολούθησε η χριστιανική ακμή μέχρι την εποχή της αναδείξεως του Δεσποτάτου της Ηπείρου, μετά την πρώτη άλωση της Πόλης του 1204 από τους Φράγκους, από τον Μιχαήλ Άγγελο Κομνηνό, το οποίο επεκτάθηκε σε μεγάλο μέρος του ελληνικού χώρου. Μετά τη δεύτερη Άλωση της Βασιλεύουσας στις 29 Μαΐου 1453 και την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας οι χριστιανοί Ρωμηοί (Έλληνες) κάτοικοι της Ηπείρου πέρασαν πέντε αιώνες οθωμανικής σκλαβιάς και τρόμου περιμένοντας την απελευθέρωση τους

Κατά τον νικηφόρο Α’  Βαλκανικό Πόλεμο απελευθερώθηκαν τα εδάφη της Ηπείρου μαζί με τη Μακεδονία, τα νησιά του Βορείου Αιγαίου και την Κρήτη. Η πόλη της Χειμάρας ελευθερώθηκε την 5η Νοεμβρίου 1912 από τους άνδρες υπό τις διαταγές του Ταγματάρχη της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής Σπυρίδωνα Σπυρομήλιο και κατόπιν ελευθερώθηκαν οι υπόλοιπες πόλεις της βορείου Ηπείρου. Στον αντίποδα εμπόδιο στην επέκταση και την ένωση των ελληνικών εδαφών πέραν των Ιωαννίνων με τον εθνικό κορμό της Ελλάδος ήταν πρωτίστως η Ιταλία και η Αυστρο-Ουγγαρία, εξαιτίας των δικών τους εθνικών συμφερόντων. Προς τούτο προχώρησαν στην δημιουργία της Αλβανίας. Οι Αλβανοί εκμεταλλεύτηκαν τις ευνοϊκές συνθήκες και ζήτησαν από τις Μεγάλες Δυνάμεις και την Οθωμανική Αυτοκρατορία τη διεθνή αναγνώριση του κράτους τους η οποία τελικά επετεύχθη στις 7 Δεκεμβρίου 1912 από την Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη του Λονδίνου.

Έκτοτε άρχισαν τα δεινά των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου. Εντούτοις οι Έλληνες δεν έμειναν με τα χέρια σταυρωμένα απέναντι στην αδικία των Μεγάλων Δυνάμεων. Στις 17 Φεβρουαρίου 1914 ανακήρυξαν επίσημα και με πανηγυρικό χαρακτήρα την έναρξη του αυτονομιακού αγώνα και την Ανεξαρτησία της Βορείου Ηπείρου. Οι Βορειοηπειρώτες με ηγέτη τον Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο, αγωνίσθηκαν επί τρεις μήνες και νίκησαν στο πεδίο των μαχών τις αλβανικές δυνάμεις. Επέτυχαν έτσι την πλήρη αυτονομία τους με το πρωτόκολλο της Κερκύρας, στις 17 Μαΐου 1914, το οποίο υπέγραψε και ο τότε Ανώτατος Άρχοντας της Αλβανίας πρίγκιπας Γουλιέλμος του Βήδ. Ο αγώνας των Βορειοηπειρωτών συνέπεσε με τη θύελλα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και του εθνικού διχασμού. Αλλά τότε η Ελλάδα είχε εθνικό όραμα και ενδιαφέρον για τα τέκνα της. Σεβόμενη τον αγώνα των βορειοηπειρωτών η κυβέρνηση του Στέφανου Σκουλούδη δήλωσε ότι το ζήτημα της Βορείου Ηπείρου είχε λήξει και τον Απρίλιο του 1916 αποτόλμησε μία γενναία κίνηση καθώς εξέδωσε δύο Βασιλικά Διατάγματα στα οποία δημοσιοποιείτο η προσάρτηση της Βορ. Ηπείρου με το Βασίλειον την Ελλάδος. Ωστόσο αυτά τα δύο Β.Δ., δεν εφαρμόσθηκαν μετά τη λήξη της πρώτης παγκόσμιας σύρραξης. 

Στη δεκαετία του 1930 ο νέος βασιλιάς της Αλβανίας Ζώγου δυσκόλεψε και αυτός από τη μεριά του τον βορειοηπειρωτικό ελληνισμό καθώς με ενέργειές του στράφηκε εναντίον της ελληνικής παιδείας. Σύντομα ήλθε και η θύελλα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την επίθεση των Ιταλών και αλβανών κατά της Ελλάδος. Μετά το ηρωικό «ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου 1940 και την άμυνα στα βουνά της Ηπείρου ο Ελληνικός Στρατός από την 14η Νοεμβρίου 1940 πέρασε στην αντεπίθεση και απελευθέρωσε εκ νέου τις πόλεις της βορείου Ηπείρου. 

Μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την ήττα των δυνάμεων του Άξονα, η ελληνική Κυβέρνηση ζήτησε στη Διεθνή Διάσκεψη Ειρήνης των 21 Εθνών στο Παρίσι (30/08/1946) την ένωση της Βορείου Ηπείρου με την Ελλάδα. Το ζήτημα παραπέμφθηκε - ύστερα από αντιδράσεις του Σοβιετικού Υπουργού Εξωτερικών Μολότωφ και άλλων κομμουνιστικών κρατών - στο Συμβούλιο Υπουργών των Εξωτερικών των Μεγάλων Δυνάμεων (Γαλλία, ΗΠΑ, Μεγ. Βρετανία, Ρωσία) που έγινε στη Νέα Υόρκη (4 Νοεμβρίου έως 12 Δεκεμβρίου 1946). Το Συμβούλιο  ανέβαλε τη λήψη αποφάσεων ως προς το Βορειοηπειρωτικό για μετά την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης με την Αυστρία και τη Γερμανία. Η συνθήκη ειρήνης με την Αυστρία υπογράφηκε στις 15 Μαΐου 1955 στην Βιέννη. Με την Γερμανία στις 12 Σεπτεμβρίου 1990 στην Μόσχα. Τα χρόνια πέρασαν και το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα εκκρεμεί και περιμένει τη λύση του. 

Το εθνικό θέμα της Βορείου Ηπείρου αναμόχλευσε από το 1967 που ανέβηκε στον επισκοπικό θρόνο με το πατρικό του ενδιαφέρον ο ακρίτας Ιεράρχης μακαριστός Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης κυρός Σεβαστιανός. Από τα ελληνοαλβανικά σύνορα ο Σεβαστιανός την ημέρα της Ανάστασης από το μικρόφωνο διαλαλούσε προς τους Βορειοηπειρώτες που ζούσαν στο κομμουνιστικό καθεστώς του Χότζα το σωτήριο μήνυμα: «ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ! ΚΑΙ Η ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!» Σε όλα τα έτη της αρχιερατείας μέχρι το θάνατό του επισκέφθηκε πολλές πόλεις της Ελλάδος και της αλλοδαπής, αναδεικνύοντας το βορειοηπειρωτικό ζήτημα σε Διεθνής οργανισμούς. 

Η σημερινή κατάσταση στην Αλβανία για τον ελληνισμό που διαμένει στα εδάφη της βορείου Ηπείρου παραμένει δύσκολη. Το 2015 το Αλβανικό Κράτος γκρέμισε τον Ι.Ν. του Αγίου Αθανασίου στις Δρυμάδες της Χειμάρας. Επιπρόσθετα οι Αλβανικές Αρχές κυκλοφόρησαν σχολικά βιβλία στο μάθημα της γεωγραφίας της 9ης και της 12ης τάξης με αλυτρωτικούς χάρτες της λεγμένης «Μεγάλης Αλβανίας» όπου σύμφωνα με τους συγγραφείς περιοχές της Ελλάδος, με την Ήπειρο, την Κόνιτσα, την Καστοριά και τη Φλώρινα, να ανήκουν στην Αλβανία, διαστρεβλώνοντας την Ιστορία. Το κλίμα φόβου και ανασφάλειας επικρατεί μέχρι τις μέρες μας όπως φάνηκε καθώς το αλβανικό  κράτος έχει στο στόχαστρο τις παραθαλλάσιες ιδιοκτησίες των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου στη Χειμάρα και αλλού. 

Μετά και τα πρόσφατα αυθαίρετα γεγονότα στη Χειμάρα με τη φυλάκιση Μπελέρη ήδη από τον Μάιο του 2023, είναι αναγκαίο να σχεδιασθεί από την Ελλάδα εθνική στρατηγική για τον ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου. Και αυτό είναι μονόδρομος για να μην προστεθεί στις ήδη χαμένες πατρίδες και η Βόρειος Ήπειρος.

* Ο Κων/νος Χασόγιας είναι μεταπτυχιακός φοιτητής του  Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας του Ε.Κ.Π.Α..