Η Εκπαίδευση να έχει στο επίκεντρο τον άνθρωπο!
Επιχειρώντας μια σύντομη παρέμβαση στις μέχρι τώρα περιορισμένες θεσμικές επιλογές και τις εκπαιδευτικές προαναγγελίες της νέας ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας (ΥΠΑΙΘΑ), θέλουμε να αναδείξουμε τα ακόλουθα στοιχεία: Ασφαλώς, συνιστά πολύ θετική εξέλιξη η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της τεχνολογίας σε σημαντικά θέματα διοικητικής και όχι μόνο λειτουργίας της εκπαίδευσης. Ωστόσο, τονίζουμε προκαταβολικά ότι η εκπαίδευση και, γενικότερα, ο απώτερος σκοπός της που είναι η παιδεία δεν υπάγονται σε μια λογική δραστικής υπερίσχυσης των ψηφιακών συστημάτων στις εκπαιδευτικές τους διαδικασίες, ειδικά στο ουσιαστικό παιδαγωγικό, διδακτικό και μαθησιακό τους περιεχόμενο, αλλά πολύ περισσότερο συνιστούν παιδαγωγική πρακτική, αλληλεπίδραση και ενσυναίσθηση.
Η εκπαίδευση είναι μια σύνθετη διαδικασία που περιλαμβάνει πολλές παραμέτρους και έχει ως βασικά της χαρακτηριστικά τη διαπαιδαγώγηση, τη διδασκαλία και την κοινωνικοποίηση του μαθητή, για τη διαμόρφωση μίας, κατά το δυνατόν, ολοκληρωμένης προσωπικότητας, με κύρια γνωρίσματά της τη συναισθηματική, κοινωνική και πνευματική ωριμότητα, νοητική και γνωστική.
Έτσι, καθίσταται ο πολίτης πιο χρήσιμος και ωφέλιμος σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Με άλλα λόγια, είναι μια «ζωντανή» και άμεση επικοινωνία ανάμεσα στον εκπαιδευτικό ως παιδαγωγό και τους μαθητές του, στην οποία δεν χωράνε παρά ελάχιστοι ψηφιακοί προγραμματισμοί, δεδομένου ότι επικοινωνούν μεταξύ τους αβίαστα και με τον ίδιο γλωσσικό κώδικα. Κατά συνέπεια, τόσο η εκπαίδευση όσο και η παιδεία οφείλουν να είναι πιο κοντά στην ανθρώπινη υπόσταση και φύση του μαθητή. Ως κατακλείδα, το έργο των εκπαιδευτικών είναι, κατά κύριο λόγο, παιδαγωγικό, βασιζόμενο στις απόψεις και τις αρχές της Παιδαγωγικής επιστήμης.
Επομένως, η απουσία εκπροσώπου της Παιδαγωγικής επιστήμης από το ΔΣ του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (δεν υπάρχει ούτε ένας πανεπιστημιακός εκπρόσωπος της αρμόδιας για την εκπαίδευση επιστήμης), το οποίο συνιστά τον βασικότερο εκπαιδευτικό θεσμό του Υπουργείου Παιδείας σε θέματα σχεδιασμού και εφαρμογής της ασκούμενης εκπαιδευτικής πολιτικής, αποτελεί όχι μόνο επιστημονικό μειονέκτημα και απαξίωση της συγκεκριμένης επιστήμης, αλλά πολύ υψηλού βαθμού επιστημονικό έλλειμμα στη μελέτη και την εφαρμογή των εκπαιδευτικών επιλογών του Υπουργείου Παιδείας. Αυτοί οι προσανατολισμοί προκαλούν, αναμφίβολα, μεγάλη παιδαγωγική ανησυχία, ειδικά στους καθ’ ύλην αρμόδιους εκπροσώπους των επιστημών της Αγωγής, μη τυχόν στην παιδαγωγικά «πάσχουσα» ελληνική εκπαίδευση προστεθούν και άλλα επιζήμια «βαρίδια».
Στην προκειμένη περίπτωση, μιλάμε για ψηφιακό δογματισμό, ψηφιακή μονολιθικότητα και ψηφιακή μυθοποίηση με απρόβλεπτες επιδράσεις για την ελληνική εκπαίδευση και τον μαθητή. Χωρίς αμφιβολία, η παιδαγωγική και ορθολογική αξιοποίηση των ψηφιακών συστημάτων στην εκπαίδευση και η ανάπτυξη τεχνολογικών δεξιοτήτων στον μαθητή συνιστούν αδιαπραγμάτευτη πρακτική.
Ωστόσο, η εκπαίδευση επιβάλλεται παιδαγωγικά να έχει στο επίκεντρό της τον άνθρωπο, που διαθέτει όλα τα θετικά γνωρίσματα της παιδείας. Δηλαδή, θέλουμε μια παιδοκεντρική εκπαίδευση, που αποβλέπει να διαμορφώσει έναν μαθητή με κριτική και δημιουργική σκέψη και ενισχυμένη αυτοπεποίθηση. Θέλουμε έναν μαθητή που σέβεται την ιστορία της χώρας, τον πολιτισμό, το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, που σέβεται τον συνάνθρωπό του και τη δημόσια και ιδιωτική περιουσία. Έναν μαθητή με αρχές υπέρ της δημοκρατίας, της ειρήνης και εναντίον της βίας.
Τελικά, θέλουμε η εκπαίδευση να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός πολίτη, που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες, τις προσδοκίες και την πρόοδο της κοινωνίας από άποψη επιστημονική, πολιτισμική, τεχνολογική και οικονομική.
* Ο Χαράλαμπος Κωνσταντίνου είναι Ομοτ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων - Αντιπρόεδρος Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος
