Πόλεμος αντοχής του Πούτιν με την Ουκρανία!..

 Οι κυβερνήσεις ξεκινούν πολέμους επιδιώκοντας διάφορους στόχους, από την κατάκτηση εδάφους, έως την αλλαγή του καθεστώτος ενός εχθρικού κράτους, έως την υποστήριξη ενός πολιορκημένου συμμάχου. Μόλις ξεκινήσει ένας πόλεμος, τα διακυβεύματα τίθενται αμέσως. Είναι ένα από τα παράδοξα του πολέμου που, ακόμη και όταν οι αρχικοί του στόχοι απομακρύνονται ή παραμερίζονται, η αναγκαιότητα να μην θεωρηθείς ο ηττημένος και αν η νίκη δεν είναι πλέον εφικτή, οι κυβερνήσεις θα συνεχίσουν να επιμείνουν για να δείξουν ότι δεν έχουν ηττηθεί.

Το πρόβλημα με την ήττα υπερβαίνει την αποτυχία επίτευξης στόχων ή ακόμη και την ανάγκη να εξηγηθούν οι δαπάνες αίματος και χρημάτων για μικρό κέρδος. Η απώλεια θέτει σε αμφιβολία τη σοφία και την ικανότητα της κυβέρνησης. Η αποτυχία στον πόλεμο μπορεί να προκαλέσει την πτώση μιας κυβέρνησης. Αυτός είναι συχνά ο λόγος που οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να πολεμούν γιατί η παραδοχή της ήττας, θα μπορούσε να δυσκολέψει τη διατήρηση της εξουσίας.

Όλες αυτές οι δυναμικές είναι εμφανείς στον πόλεμο της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έθεσε ως στόχους του την «αποναζιστικοποίηση» και την «αποστρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας. Με το πρώτο, πιθανώς εννοούσε την αλλαγή καθεστώτος, οπότε ο πόλεμος ήταν σαφώς αποτυχημένος. Η θέση του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelensky είναι τόσο ισχυρή όσο ποτέ. Όσον αφορά την αποστρατικοποίηση, η Ουκρανία βρίσκεται στο δρόμο για να γίνει η πιο στρατιωτικοποιημένη χώρα στην Ευρώπη. Πολλοί από τους Ρωσόφωνους στην Ουκρανία για λογαριασμό των οποίων ο Πούτιν ισχυρίστηκε ότι ενεργούσε τώρα προτιμούν να μιλούν ουκρανικά, ενώ οι ρωσόφωνες περιοχές του Ντονμπάς έχουν χτυπηθεί, αποβιομηχανοποιηθεί και ερημωθεί εξαιτίας αυτού του καταστροφικού πολέμου.

Πριν από τον Φεβρουάριο του 2022, η Ρωσία μπορούσε να είναι σίγουρη ότι η Ουκρανία δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας, αλλά τώρα ακόμη και η ρωσική κατοχή της χερσονήσου δεν είναι πλέον βέβαιη. Η Ουκρανία εξακολουθεί να ελπίζει ότι η απελευθέρωση όλων των κατεχόμενων εδαφών και η αποκατάσταση των συνόρων που δημιουργήθηκαν το 1991, μπορούν να επιτευχθούν. 

Ο Πούτιν δεν είναι κοντά στο να πετύχει κανέναν από τους πολεμικούς του στόχους, αλλά θέλει μια λύση στην οποία να φαίνεται ότι είναι ο ξεκάθαρος νικητής. Εξακολουθεί να απαιτεί από την Ουκρανία να αναγνωρίσει τις προσαρτήσεις των τεσσάρων περιφερειών, οι οποίες θα απαιτούσαν το Κίεβο να παραδώσει περισσότερα εδάφη στη Μόσχα. Αυτό προφανώς δεν πρόκειται να συμβεί.

Οι ρωσικές ελίτ γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο πόλεμος ήταν μια τρομερή γκάφα και ότι πηγαίνει άσχημα. Δεν έχουν την τάση να κάνουν πολλά για αυτό γιατί φοβούνται τον Πούτιν και έναν χαοτικό κόσμο χωρίς αυτόν. Η σύντομη ανταρσία της ομάδας μισθοφόρων Βάγκνερ είχε πολλά να κάνει με την επιθυμία του αρχηγού της, Γεβγένι Πριγκόζιν, να προστατεύσει το επιχειρηματικό του μοντέλο από το Υπουργείο Άμυνας. Αλλά ο Πριγκόζιν εκμεταλλεύτηκε επίσης μια ευρύτερη δυσαρέσκεια με την ανώτατη διοίκηση της Ρωσίας και τη μη αποτελεσματική στρατηγική της, τις σπάταλες τακτικές και τις διεφθαρμένες πρακτικές της. Ο Πριγκόζιν έχασε τον άμεσο αγώνα για την εξουσία, τον οπλισμό του και τις επιχειρήσεις του, ακόμη και την ελευθερία του. 

Καθώς αυτές οι εξελίξεις τρώνε το ηθικό των δυνάμεων της πρώτης γραμμής, διαβρώνουν επίσης την εμπιστοσύνη της ελίτ, ακόμη και τη θέση του Πούτιν. Οι προηγούμενες ρωσικές αποτυχίες, ή τουλάχιστον αυτές σε κλίμακα που δεν μπορούσαν να κρυφτούν, προκάλεσαν σημαντικές αλλαγές στη ρωσική στρατηγική. Μετά την αποτυχία της πρόωρης μάχης για το Κίεβο, επικεντρώθηκε εκ νέου στο Ντονμπάς. Μετά την επιτυχή αντεπίθεση της Ουκρανίας στο Χάρκοβο τον Σεπτέμβριο του 2022, η Μόσχα αποφάσισε να αυξήσει τα διακυβεύματα με πιο φιλόδοξους πολεμικούς στόχους, μαζική κινητοποίηση και μια εκστρατεία βομβαρδισμού κατά της κρίσιμης υποδομής της Ουκρανίας. 

Σε περίπτωση που υπάρξει άλλη μια μεγάλη νίκη για την Ουκρανία, δεν είναι σαφές ποιες επιλογές θα ήταν διαθέσιμες για να παράσχει στη Μόσχα μια πιο αποτελεσματική στρατηγική. Η επιλογή θα ήταν δυσάρεστη για τον Πούτιν. Πρέπει είτε να επιβεβαιώσει ότι η Ρωσία χάνει έναν περιττό πόλεμο, είτε να επιμείνει στη διεξαγωγή ενός πολέμου που δεν μπορεί να κερδίσει.

Μια διέξοδος από ένα τέτοιο δίλημμα θα μπορούσε να είναι ο Πούτιν να πείσει τους προπαγανδιστές του να επινοήσουν μια ιστορία για να εξηγήσουν γιατί, παρά την εμφάνιση της απώλειας, η Ρωσία στην πραγματικότητα κέρδισε. Η πιο απλή ιστορία που μπορεί να πει είναι ότι ο πόλεμος της Ρωσίας δεν είναι με την Ουκρανία αλλά με το ΝΑΤΟ. 

Το Κρεμλίνο έχει ήδη πει αυτή την ιστορία για να εξηγήσει τις ρωσικές αποτυχίες και να δείξει πώς η Ουκρανία ενεργεί ως πράκτορας της Δύσης. Η αφήγηση θα μπορούσε να μετατραπεί σε ηρωική για το πώς, ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, η Ρωσία επέζησε από την οργή της ισχυρότερης συμμαχίας του κόσμου. Αλλά αυτή η ιστορία είναι επίσης, από τη ρωσική σκοπιά, μη βέλτιστη, γιατί αν η Ρωσία ήταν πραγματικά σε πόλεμο με το ΝΑΤΟ, δεν θα είχε καμία πιθανότητα νίκης. Όπως και να έχει, κάθε νέα πρωτοβουλία των χωρών του ΝΑΤΟ για υποστήριξη της Ουκρανίας ακολουθείται από προειδοποιήσεις από τη Μόσχα, συνήθως από τον πρώην πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, για την τρομερή, απροσδιόριστη τιμωρία που θα ακολουθήσει. 

Προφανώς, αυτός είναι ο πόλεμος της Ουκρανίας για να κερδίσει ή να χάσει και όχι του ΝΑΤΟ, αλλά αφού αφοσιώθηκε τόσο στην ουκρανική υπόθεση, η συμμαχία δεν τολμά να οπισθοχωρήσει τώρα, ειδικά όταν έχει επενδύσει τόσα πολλά στον εξοπλισμό της χώρας για να πολεμήσει και να επικρατήσει. Μια ρωσική νίκη θα ήταν μια γεωπολιτική καταστροφή για το ΝΑΤΟ, θέτοντας τον πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο ενός ολοκληρωτικού πολέμου μεταξύ της συμμαχίας και της Ρωσίας. 

Ο Πούτιν μπορεί απλώς να προσπαθήσει να συνεχίσει, αλλά δεδομένων των αυξανόμενων πιέσεων, χρειάζεται μια στρατηγική για να δείξει ότι η Ρωσία έχει ακόμη δρόμο προς τη νίκη. Το Κίεβο μπορεί να αυξήσει τις ανησυχίες στη Μόσχα, αποδεικνύοντας ότι κανένα μέρος της Ρωσίας δεν είναι ασφαλές, τιμωρώντας τις ρωσικές δυνάμεις στο μέτωπο. 

Αυτός ο πόλεμος έχει γίνει πόλεμος αντοχής. Όπως ο Πούτιν πρέπει να ελπίζει ότι η Ουκρανία και οι δυτικοί υποστηρικτές της θα κουραστούν πριν το κάνει η Ρωσία, η Ουκρανία και οι υποστηρικτές της πρέπει να δείξουν ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του πολέμου για όσο διάστημα χρειαστεί.

 * Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ (www.antoniosvasileiou.gr)