Αύγουστος ο μήνας της Κοίμησης της Θεοτόκου…

Αύγουστος, ο τρίτος μήνας του καλοκαιριού, που ο λαός τον θεωρεί αρχή του χειμώνα, όπως το Μάρτη αρχή του καλοκαιριού. «Από Αύγουστο χειμώνα και από Μάρτη καλοκαίρι», ή «επάτησεν ο Αύγουστος η άκρη του χειμώνα, παύει ο φτωχός το δειλινό και ο άρχοντας τον ύπνο». Οι λαϊκές ονομασίες του Αυγούστου αναφέρονται συνήθως στην αφθονία των καρπών του, όπου και οι παροιμίες: «Αύγουστε καλέ μου μήνα, να’ σουν δυό φορές το  χρόνο».

Λέγεται επίσης Δριμάρης από τη δεισιδαιμονική αντίληψη ότι οι δώδεκα πρώτες μέρες του «οι δρίμες» είναι επικίνδυνες-επίσης ονομάζονται και μερομήνια (μέρα + μήνας)επειδή πιστεύεται ότι προαναγγέλλουν τον καιρό. Τον Αύγουστο γιορτάζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου, η κορυφαία εορτή της πιο οικείας και αγαπητής μορφής στον Χριστιανικό λατρευτικό κύκλο.

Περισσότερο από κάθε άλλο ιερό πρόσωπο ο λαός τιμά και σέβεται την Παναγία την οποία και επικαλείται σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής.

Όλοι οι σταθμοί του αγιασμένου βίου της, ως Θεομήτορος, τιμούνται με την τέλεση πάνδημων πανηγυριών, σύμφωνα με τη βιβλική παράδοση και τη χριστιανική διδαχή, αλλά και τη λαϊκή πίστη στις θαυματουργές μητρικές προστατευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες και τη σημασία που έχουν αυτές για τους ανθρώπους, υποκειμενικά και συλλογικά κατά τόπους. 

Οι θεομητορικές γιορτές-σταθμοί του Ιερού βίου της Παναγίας έχουν κατανεμηθεί στον ημερολογιακό κύκλο του χρόνου με τρόπο που να αναλογούν συμβολικά και να σηματοδοτούν αντίστοιχης στάθμης στον ετήσιο κύκλο της παραγωγικής διαδικασίας, στον κύκλο της βλάστησης και μάλιστα αυτό του σιταριού…(προβιομηχανική εποχή). «Μικρό Πάσχα» στο μεταίχμιο των δύο εποχών έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας νεκρικής και ταυτόχρονα αναστάσιμης λατρευτικής εκδήλωσης.

Η Θεοτόκος υπερέβη τη φθορά, επειδή γέννησε τον Άφθαρτο. Εξ’ αυτού του γεγονότος ομολογείται από όλους εκείνους οι οποίοι επιχείρησαν να γράψουν λόγο, ύμνο, εγκώμια, κανόνα πόσο δεινή είναι η θέση τους όταν αντικείμενο των προϊόντων του λόγου είναι η Θεοτόκος, «Ου σθένει γλώσσα, Δέσποινα, υμνολογήσαι σε», γράφει ο Ιωσήφ ο Υμνολόγος.

Σύμφωνα μάλιστα με τις δημώδεις δοξασίες αλλά και την εκκλησιαστική υμνογραφία η Παναγία συνεχώς παρακαλεί το Χριστό για το καλό των ανθρώπων. Η πεζογραφία υμνεί κι’ εκείνη  τον Αύγουστο και μονάχα ο τίτλος του διηγήματος του Α. Παπαδιαμάντη «Ρεμβασμός του Δεκαπενταύγουστου»  δίνει δικαιωματικά κυρίαρχη θέση σ’ αυτόν τον μήνα, όπου «δεσπόζει» όπως αναφέρω η μεγάλη γιορτή της Κοιμήσης της Θεοτόκου. 

Καθώς τελειώνει το καλοκαίρι και το φεγγάρι βρίσκεται στις δόξες του (όπως λάμπει ο ήλιος του Μαγιού τ’ Αυγούστου το φεγγάρι), ο μήνας αυτός είναι πρόσφορος σε ρεμβασμούς.

Πανηγυρίζουν τα πιο πολλά χωριά της Ελλάδας, τα πανηγύρια της Παναγίας τελούνται παραδοσιακά στο απόγειο του καλοκαιριού, όταν έχει ολοκληρωθεί ο παραγωγικός κύκλος παλαιότερα…, σήμερα βέβαια επειδή για τους περισσότερους συμπίπτουν με την ετήσια άδεια, από τη μισθωτή δουλειά. 

Πέρα από εκδηλώσεις πίστης, τα πανηγύρια αποτελούν συλλογικά πολυσύνθετα και υψίστης σημασίας επικοινωνιακά γεγονότα που λειτουργούν ως θεμέλια πολιτισμού για τις ανθρώπινες κοινότητες ακόμα και στις μέρες μας, με όποια μορφή επιτελούνται κατά τόπους. 

Μέσα στους επιλεγμένα πανέμορφους λατρευτικούς τόπους, η επικοινωνία με τη Χάρη της χαλαρώνει και παρηγορεί τους πιστούς. Πράγμα που σε ατομικό επίπεδο σχετίζεται, τόσο με την ψυχική, όσο και τη σωματική υγεία, μέσα από τις (μαγικοθρησκευτικές) θεραπευτικές πρακτικές.

Η ερωτική ατμόσφαιρα που περιβάλλει τους πανηγυρότοπους δημιουργεί, σε συνδυασμό με τις σχετικές εθιμικές πρακτικές, προϋποθέσεις για ανανέωση του συγγενικού και κοινωνικού ιστού. Με άλλα λόγια, στα πανηγύρια οι άνθρωποι ανταμώνουν, επικοινωνούν, ταπεινώνονται, εξυψώνονται, εκφράζονται, επιδεικνύονται, παρατηρούν και παρατηρούνται, ερωτεύονται, σπαταλούν ψυχικά, σωματικά και υλικά αποθέματα, επαναπροσδιορίζουν τη σχέση τους, με την κοινότητα, το φυσικό περιβάλλον, το μεταφυσικό, τον κόσμο, μέσα στο τελετουργικό πλαίσιο. 

Σήμερα οι κάτοικοι των πόλεων προσπαθούν να βιώσουν όλα αυτά, επανερχόμενοι κάθε χρόνο στους προγονικούς τόπους, και δίνουν ζωή με την παρουσία στα πανηγύρια της Παναγίας ως σε απωλεσθέντες παραδείσους που απαρνήθηκαν για τα αστικά κέντρα όπου τους καλεί ο αγώνας για την επιβίωση.

Μαζί με τον Αύγουστο τελειώνουν οι ποικίλες θερινές άδειες, οι ουτοπίες του ήλιου και της θάλασσας, του έρωτα και της γυμνής ομορφιάς και της στρογγυλοφέγγαρης φωτοχυσίας στα βράχια της Ακρόπολης.