Από τα Γιάννενα στην ορεινή Ήπειρο και στην Παμβώτιδα…
Η παραδοσιακή αγορά της Ανεξαρτησίας, της Λόρδου Βύρωνος, του Γυαλί Καφενέ και των άλλων περιοχών των Ιωαννίνων, πληγωμένη παραχώρησε την θέση της στην βιομηχανία των «ΚΑΦΕ».
Οι προσπάθειες ανακατασκευής οδών και γκαλντεριμιών δεν βοηθάνε. Ο εισαγόμενος επεξεργασμένος καφές με την ήδη αφομοιωμένη προστιθέμενη αξία και στα εγκατεστημένα δικά της μηχανήματα, κερδίζει βήμα προς βήμα και το γιαννιώτικο νοικοκυριό με τα delivery. Η ελάχιστη
προστιθέμενη αξία που απέμεινε, εγκαταλείπει την τοπική αγορά, ενώ ο «ελληνικός καφές» απειλείται με εξαφάνιση!
Μετά την βιομηχανία των «ΚΑΦΕ», ένα δεύτερο γεγονός υποδομικής φθοράς της τοπικής οικονομίας κάνει την εμφάνισή του στην πόλη.
Η «αγορά τις καθημερινές δεν κινείται, ενώ στις περιόδους των γιορτών και στις αργίες τα Γιάννενα βουλιάζουν από κόσμο» («Πρ. Λόγος» 27 Φλεβάρη 2023). Εάν αφαιρέσουμε τους Γιαννιώτες που συμμετέχουν στο «βούλιαγμα από κόσμο», ποιος είναι ο αριθμός των ταξιδιωτών που απομένει; Για τον επιτυχή υπολογισμό της τουριστικής προστιθέμενης αξίας, είναι απαραίτητη όχι μόνο η γνώση του πραγματικού αριθμού των επισκεπτών από τις διάφορες περιοχές, αλλά και ο διαχωρισμός των ταξιδιωτών, σε ταξιδιώτες ημέρας και διανυκτέρευσης. Οι δαπάνες και η συμμετοχή τους στις εισπράξεις της τοπικής οικονομίας είναι ανάλογες.
Γιατί «η αγορά τις καθημερινές δεν κινείται»; Μήπως η οικονομία των Ιωαννίνων και οι προσφορές της δεν ικανοποιούν πλέον ούτε και τις επιθυμίες των Γιαννιωτών; Σημαντική είναι η εξακρίβωση της συμπεριφοράς όχι μόνο των επισκεπτών αλλά και των Γιαννιωτών, σχετικά με τις δαπάνες τους και τον βαθμό που επηρεάζουν την τοπική οικονομία. Οπωσδήποτε, η πληθωριστική κατάσταση της οικονομίας και η μείωση του πραγματικού εισοδήματος των πολιτών, έχουν το δικό τους μερίδιο. Δεν αποκλείεται όμως και το γεγονός τα Γιάννενα να χρειάζονται νέες οικονομικές συνταγές, που να ικανοποιούν και τις τυχόν αλλαγές των επιθυμιών της αγοράς.
Ερωτήματα που δεν μπορούν εύκολα να απαντηθούν, ιδιαίτερα όταν είναι γνωστό πως η έλλειψη του εργαλείου της στατιστικής ανάλυσης για το σύνολο των δρώμενων της περιοχής, είναι μία από τις βασικές αιτίες για την αδυναμία ουσιαστικής τουριστικής, αλλά και γενικά οικονομικής πολιτικής. Τα Γιάννενα δεν έχουν άλλη επιλογή. Οι δομές των αγορών αλλάζουν, οι επιθυμίες γίνονται πιο απαιτητικές.
Οι παράνομες προσπάθειες εκμετάλλευσης του φυσικού πλούτου της περιοχής, έχουν περιορίσει επικίνδυνα τον αναπτυξιακό χώρο της πόλης. Η βίωση της φύσης μετά τους περιορισμούς του Covid 19, είναι επιθυμία ιδιαίτερη που φαίνεται σήμερα στο 97 % των ταξιδιωτών και η αναγκαιότητα της διάρκειας ορίζει πλέον τα τουριστικά κύματα. Είναι καιρός τα Γιάννενα να ενεργοποιήσουν την εσωτερική υπαρξιακή δυναμική της γεωφυσικής δομής και την συστηματική ανασύνταξη του φυσικού αποθέματος της περιοχής, εάν δεν θέλουν να χάσουν το τραίνο της ιστορίας.
Οι απ’ ευθείας αναθέσεις σε μικροέργα που θυμίζουν αλισβερίσι σε ανατολίτικο παζάρι, είναι η αρνητική πλευρά μιας δήθεν Ηπειρώτικης οικονομικής ανάπτυξης, χωρίς συμμετοχή στην ενεργοποίηση των αναπτυξιακών μηχανισμών. Ακόμη και η παρουσία σε εκθέσεις της τουριστικής αγοράς, είναι ένα δυνατό αναπτυξιακό μοτέρ, ένας θησαυρός εμπειριών και γνώσεων. Όμως παρά την σοβαρή επένδυση σε ανθρώπους και χρήμα, δεν φέρνει στην τοπική οικονομία κάποιο πραγματικό όφελος. Συνέπεια μιας τέτοιας τακτικής, είναι η οικονομία του τόπου να μην κινείται και η ζωή να παραλύει! Μαγαζιά που κλείνουν και μαγαζάτορες που περιμένουν στην πόρτα τον πελάτη. Μια εικόνα της δεκαετίας του πενήντα!
Η οικονομία του τουρισμού είναι δύναμη που συνδέεται με την κινητοποίηση του περιφερειακού δυναμικού μιας χώρας, την διαρκή προώθηση αναπτυξιακών υποδομών, την απασχόληση και την δημιουργία εισοδήματος. Στο τόπο παρατηρείται όμως το παράδοξο φαινόμενο περιοχές της ορεινής Ηπείρου με φυσικά πλεονεκτήματα, τοπία, δάση, νερά, παράδοση και ιστορικοπολιτισμικές υποδομές που θα μπορούσαν να αναδειχθούν σε δυναμικές αλυσίδες προστιθέμενης αξίας με εκατοντάδες θέσεις εργασίας, μένουν αναξιοποίητες!
Το 2015 μιλούσαν για την ανάπτυξη της Ηπείρου και την «έξυπνη εξειδίκευση του ΕΣΠΑ 2014-2020, με έργα αξίας 700 εκατ. ευρώ σε ολοκληρωμένα και αδειοθετημένα έργα» («Πρ. Λόγος» 13.03.2016).
Μετά από εφτά χρόνια, μιλούσαν πάλι για την «αναπτυξιακή στρατηγική της Ηπείρου» («Πρ. Λόγος» 16.01.2023), ενώ η ορεινή Ήπειρος, ένας μοχλός ανάπτυξης, αχρηστεύεται και τα χωριά της ερημώνουν. Μια τραγική μαρτυρία με τα σπίτια κλειστά, τα σχολειά ορφανά από παιδικές φωνές και τις εκκλησιές… άψαλτες χωρίς το «Πάτερ ημών»!
Κλειδί για την επιτυχία ενός σκεπτικού για την ορεινή Ήπειρο, είναι η επισήμανση και η συστηματική ανάλυση των αναπτυξιακών ιδιαιτεροτήτων της κάθε περιοχής, η σύνδεση της καταναλωτικής δύναμης της περιοχής με τα τοπικά προϊόντα και ιδιαίτερα η απευθείας οικονομική ενίσχυση των περιοχών, στη βάση των δικών τους αναπτυξιακών σχεδιασμών.
Η νέα στρατηγική με τις απ’ ευθείας χρηματοδότησης έργων, απέδειξε πως με την μεταφορά των αρμοδιοτήτων και των ευθυνών στους πραγματικά αρμόδιους της περιοχής, στους Δήμους, ενεργοποιείται το δυναμικό του τόπου για περισσότερη πρωτοβουλία, την ανάληψη ευθύνης, την συνέργεια, την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και την προώθηση νέων επενδύσεων. «Η υποδομική πολιτική που ξεκινάει από κάτω, είναι το κλειδί της επιτυχίας» επιβεβαιώνει και ο ΟΕCD σε μελέτη του.
Η λίμνη Παμβώτιδα…
Έτσι και η Παμβώτιδα δεν μπόρεσε επί 60 χρόνια να βρεί τον δρόμο της. Η πρώτη σοβαρή ευκαιρία αντιμετώπισης του προβλήματός της δόθηκε πριν 11 χρόνια, όταν μετά την ημερίδα στις 20 Μαρτίου του 2012, αρχές και αντιπολίτευση ομολογούσαν πως «ένα master plan για την λίμνη ήταν άμεσα υλοποιήσιμο». («Πρωινά Νέα» 21. 03. 2012). Μια ομολογία ιστορικής σημασίας, «κοινή και χωρίς δογματισμούς» όπως τονίστηκε τότε, φάνηκε να γίνεται πραγματικότητα στα Γιάννενα.
Πεζο-ποδηλατόδρομος + ανάπτυξη στην Ευρώπη πεζοποδηλατόδρομος + ερήμωση στα Γιάννενα
Και ήρθε η ώρα που το άρθρο 10 του διαγωνισμού του 2012, αποκάλυψε την διαχρονικά ανυπολόγιστη ζημία που προκλήθηκε εις βάρος της γιαννιώτικης κοινωνίας από τα σχέδια κάποιων δήθεν συμβούλων, που κολακεύοντας κρύβουν τις δικές τους τραγικές αδυναμίες! Τα σχέδιά τους οδήγησαν στην άρνηση της σπουδαιότερης μελετητικής ομάδας να λάβει μέρος στον διαγωνισμό. Η άρνηση στοίχισε στην Παμβώτιδα την θεραπεία της και στην γιαννιώτικη οικονομία το σοβαρότερο στήριγμα στην ιστορία της. Η ευκαιρία χάθηκε κι αυτό που απόμεινε για τα Γιάννενα είναι το ερώτημα: Σκέφτηκε ποτέ κανείς τι θα ήτανε σήμερα για τα Γιάννενα μια Παμβώτιδα σαν την ευρωπαϊκή λίμνη, που τα έσοδά της για την πόλη ανέρχονται σε 939.674. 240 ευρώ το χρόνο; Η λίμνη αυτή ήταν το μοντέλο για την Παμβώτιδα.
Οι περιπέτειες, με πειράματα και μελέτες για την λίμνη, δεν φαίνεται να τελειώνουν ούτε με την Ειδική Περιβαλλόντική Μελέτη που έρχεται στα Γιάννενα. Στόχος της η διαβούλευση για το πρόβλημα Παμβώτιδα. Ένα πρόβλημα που εάν δεν το έζησες μικρός, ποτέ σου δεν το ξέρεις.
΄Ηδη, η αλληλεξάρτηση και η αλληλεπίδραση του βιότοπου, των μκροοργανισμών, των ζώων και των φυτών, τα χαρακτηριστικά ενός οικοσυστήματος έπαψαν να υπάρχουν εδώ και χρόνια στην Παμβώτιδα. Η ζωή εξαφανίστηκε! Η αυτορρύθμιση της τροφικής αλυσίδας έσβησε και το λειτουργικό και διαρθρωτικό κέντρο βάρους της βιόσφαιρας έγινε παρελθόν. Ένα νεκρό οικοσύστημα!
Μια λεκάνη απονέρων και επικίνδυνη εστία μόλυνσης για την υγεία της γιανιώτικης κοινωνίας, θυμίζει ακόμη την παλιά γεμάτη ζωή Παμβώτιδα.
Το πρόβλημα της Παμβώτιδας δεν είναι η διαβούλευση των μελετών που οδήγησαν την λίμνη στην σημερινή της κατάσταση. Ούτε και οι κανόνες προστασίας και οι χρήσεις ενός οικοσυστήματος που δεν υπάρχει.
Το πρόβλημα της Παμβώτιδας είναι η αντιμετώπιση του υπερτροφισμού και η επιστροφή της στην φύση.
Είναι η ριζική απομάκρυνση των αναχωμάτων της Αμφιθέας και της Ανατολής-Κατσικάς, και η υδρολογική επικοινωνία Παμβώτιδας και πηγών του Μιτσικελιού. Είναι το υδάτινο ισοζύγιο και η αναδιάρθρωση του θυροφράγματος στο Πέραμα. Είναι οι υγρολιβαδικοί και βαλτικοί βιότοποι και η αναβίωση της βιοποικιλότητας.
Οι προτάσεις της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης δεν είναι νέες. Δεν διαφέρουν από παλαιότερες μεθόδους και προτάσεις αποπροσανατολισμού από την πραγματική αιτία του προβλήματος της Λίμνης, που αποτελούν την βάση για την σύνταξη της ΕΠΜ. Είναι θέσεις που οδηγούν στο τελείωμα της λίμνης!
Η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη του Υπουργείου Περιβάλλοντος, γίνεται έτσι άθελά της όργανο των ίδιων συμφερόντων που διαμόρφωσαν το σημερινό δράμα της Παμβώτιδας.
Μια επίσημη επικύρωση καταστροφής της Παμβώτιδας, με την υπογραφή της Προέδρου της Δημοκρατίας, θα ήταν τραγωδία για τον θεσμό της Δημοκρατίας, για τα Γιάννενα αλλά και τον πρωθυπουργό της χώρας Κυριάκο Μητσοτάκη, που καθήκον του είναι να την αποτρέψει, δίνοντας το παράδειγμα του μοντέρνου πρωθυπουργού που γνωρίζει τι σημαίνει η αναβίωση των οικοσυστήματων για την υγεία του λαού του και την ανάπτυξη της χώρας.
