Το στιφάδο του Αγίου Πέτρου…
Ο Πέτρος και ο Παύλος είναι οι κορυφαίοι Χριστιανοί Απόστολοι. Υπήρξαν και οι δύο σημαντικότατες προσωπικότητες και άσκησαν μεγάλη επιρροή στη διαμόρφωση του δόγματος και τη θεμελίωση της Εκκλησίας. Απεικονίζονται συχνά μαζί και εορτάζονται επίσης μαζί από τις χριστιανικές εκκλησίες στις 29 Ιουνίου. Καθένας τους ωστόσο είχε ακολουθήσει το δικό του ξεχωριστό δρόμο τις λίγες φορές που συναντήθηκαν. Δεν ήταν δυνατόν ο λαός μας να αφήσει εκτός Νυμφώνος τον πρώτο μαθητή του Χριστού, τον Άγιο Πέτρο που να μην τον συνδέσει είτε με κάποιο γεγονός που συνέβη, τυχαία πιθανόν, και ως θεοσεβούμενος ο λαός μας το εξέλαβε ότι ο πλησιέστερος Άγιος και συγκεκριμένα τώρα ο Άγιος Πέτρος, έκανε το θαύμα Του. Το γεγονός αυτό μεταδίδεται από στόμα σε στόμα ότι εκεί έγινε εκείνο το παράξενο και ανεξήγητο για τα δεδομένα του απλοϊκού ανθρώπου που του φαντάζει ως θαύμα. Έτσι, προς τιμήν του Αγίου διοργανώνουν εκδηλώσεις και κυρίως πανηγύρια.
Ψάχνοντας λαογραφικά στοιχεία σχετικά με τα πανηγύρια του καλοκαιριού έπεσε το μάτι μου στο συγκεκριμένο και υπολόγισα ότι πολλοί σαν και μένα δεν θα γνωρίζουν για «το στιφάδο του Αγίου Πέτρου» και είπα να σας το παρουσιάσω ανήμερα της εορτής Του.
Ένα από τα μεγαλύτερα και δημοφιλέστερα παραδοσιακά πανηγύρια που συνεχίζονται και σήμερα στην περιοχή της Αττικής, συνδέεται με το λεγόμενο «στιφάδο του Αγίου Πέτρου» που γίνεται στα Σπάτα τον Ιούνιο, στη γιορτή των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Έχει μορφή θυσιαστικής εκδήλωσης και παίρνουν μέρος και οι γειτονικές με τα Σπάτα κωμοπόλεις της Μεσογαίας.
Σύμφωνα με το εθιμικό τυπικό, αγοράζεται, με κοινή εισφορά, ένας μεγάλος αριθμός από βοοειδή, κυρίως αγελάδες και με το κρέας τους παρασκευάζεται «στιφάδο» με τη βοήθειας αντρών και γυναικών, που όλοι θεωρούν ως ιερό καθήκον να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον Άγιο. Αντιμετωπίζουν μάλιστα σαν θαύμα το γεγονός ότι τα μάτια δεν δακρύζουν από το πολύωρο καθάρισμα τόσων κρεμμυδιών. Το φαγητό βράζει όλη τη νύχτα σε μεγάλα καζάνια και το πρωί, μετά τη θεία λειτουργία, διανέμεται στους πανηγυριστές, αφού πρώτα δεχτεί την ευλογία της εκκλησίας.
Παλαιότερα έτρωγαν και διασκέδαζαν, γύρω από τον χώρο του πανηγυριού, όλοι μαζί. Στους νεότερους όμως χρόνους παίρνει για το σπίτι κάθε οικογένεια το μερίδιό της. Πολλοί, όμως, είναι αυτοί που κρατάνε την παράδοση και μετά το μοίρασμα του στιφάδου στήνουν χορό στον περίβολο της εκκλησίας με τη συνοδεία τοπικών οργανοπαικτών. Η αρχή της εθιμικής αυτής εκδήλωσης τοποθετείται, σύμφωνα με την παράδοση, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Όπως λέγεται, ένας χριστιανός από τα Σπάτα κατόρθωσε να αποφύγει τη σύλληψη και τη θανάτωσή του από τους Τούρκους, με τη βοήθεια του Αγίου Πέτρου, γι’ αυτό και έταξε να θυσιάσει ένα μοσχάρι στη γιορτή του. Αλλά όταν ήρθε η μέρα αυτή μετάνιωσε για το τάμα του και θυσίασε αρνί. Το ταμένο όμως ζώο ήρθε μοναχό του και ξεψύχησε μπροστά στην εκκλησία. Το γεγονός αυτό έκαμε μεγάλη εντύπωση και οι Σπαταναίοι άρχισαν, από τότε, να κάνουν θυσία κάθε χρόνο στον Άγιο Πέτρο.
Ολοζώντανες είναι και σήμερα οι παραδόσεις για τιμωρία ασεβών που θέλησαν να ματαιώσουν το πανηγύρι ή που αθέτησαν το τάμα τους να προσφέρουν θυσία στον Άγιο. Γι’ αυτό οι Σπαταναίοι δεν σταμάτησαν την τέλεση του εθίμου ούτε σε χρόνια δυστυχίας, πολέμου ή αφορίας.
Η εκκλησία των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, όπου γίνεται ο εορτασμός, επειδή βρισκόταν στον χώρο του νέου αερολιμένα στην άκρη του δυτικού διαδρόμου προσγειώσεων - απογειώσεων η κατασκευάστρια εταιρεία πραγματοποίησε επιτυχώς την ολόσωμη μεταφορά του ναού 340 μέτρα δυτικότερα, ώστε να συνεχίσει να τελείται απρόσκοπτα το πανηγύρι, το οποίο είναι βέβαιο πως, παρά το κοσμοπολίτικο πλέον χαρακτήρα της περιοχής, θα εξακολουθήσει να αντιπροσωπεύει σημαντικότατη έκφραση του τοπικού λαϊκού πολιτισμού.
