Μέσα στην τηλεοπτική και την «άλλη» πραγματικότητα…

 Είναι τοις πάσι γνωστό ότι με την εξέλιξη των μέσων ενημέρωσης -των μίντια («media»), όπως διεθνώς αποκαλούνται- με την ηλεκτρονικοποίησή τους, έχουν καταστεί κυρίαρχα, όχι μόνο στο χώρο της πληροφόρησης, αλλά και σ’ αυτόν της πολιτικής, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην κονωνικοποίηση και τη διαμόρφωση της στάσης της λεγόμενης κοινής γνώμης. Γι’ αυτό και οι τεράστιες οικονομικές επενδύσεις, σε παγκόσμιο επίπεδο, από μεγαλοεπενδυτές στον τομέα  αυτό. Η επιδίωξή τους προφανής: να ελέγξουν τις πολιτικές και δι’ αυτού τις οκονομικές εξελίξεις ενός τόπου. Τα ονόματα των μεγαλοεπιχειρηματιών τα γνωρίζετε, επομένως η αναφορά τους περισεύει.

Εκ του Συντάγματος -του καταστατικού χάρτη, δηλαδή, μιας δημοκρατικής και ευνομούμενης χώρας- ο ρόλος τους θα έπρεπε να είναι καθαρά ενημερωτικός, αφού σύμφωνα με μια σοφή αγγλική παροιμία «ο καλά ενημερωμένος πολίτης αξίζει για δύο». Τούτο προϋποθέτει τον απόλυτο σεβασμό στην κύρια αρχή της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, την ιερότητα του γεγονότος («τα σχόλια είναι ελεύθερα, τα γεγονότα ιερά»). Τι συμβαίνει όμως στην πράξη; Οι ιδιοκτήτες των Μαζικών Μέσων Ενημέρωσης, κυρίως των Ηλεκτρονικών, συναισθανόμενοι τη δύναμή τους στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, επομένως και στη χειραγώγησή της, μετέρχονται τη δύναμη αυτή παζαρεύοντάς την –επιτρέψτε μου τον λαϊκότροπο όρο- οικονομικά με την εκάστοτε πολιτκή εξουσία, η οποία προκειμένου να την κατακτήσει ή και να την διατηρήσει, ενδίδει. 

Έτσι ξεκινάει το γαϊτανάκι της ατέρμονης πολιτικοοικονομικής διαπλοκής και συναλλαγής. Σε τέτοιο σημείο μάλιστα, ώστε οι πολιτικοί να θυσιάζουν την ουσία, ακόμη και τα πολιτικά τους πιστεύω, στο βωμό των παρουσιαζόμενων εντυπώσεων. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα Μέσα χαράσσουν την εκάστοτε κυβερνητική πολιτική. Είναι, δε, τόσο σφικτός –θανάσιμα κάποιες φορές- ο εναγκαλισμός του πολιτικού προσωπικού με τα μεγαλοεπιχειρηματικά συμφέροντα που εκείνα εκπροσωπούν, όχι λίγες φορές ακόμη και με παρακρατικούς μηχανισμούς, ώστε μαζί με τον τότε αγανακτισμένο πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, πληροφορηθείς τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη, να αναφωνήσουμε «ποιος κυβερνάει αυτόν τον τόπο;». Ο διδάκτορας Πολιτικής και Κοινωνικής θεωρίας του Παν/μίου του Sussex Γιώργος Δαρεμάς κάνει λόγο για «ένα σύγχρονο φαινόμενο αποίκησης της πολιτικής από την τηλεόραση» και το τεκμηριώνει ως εξής: «με βάση την προσδοκώμενη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής, από την ηλικία των τριών ετών και έπειτα η παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων συνιστά δεύτερη πιο σημαντική δραστηριότητα της ζωής κάθε ατόμου μετά τον ύπνο, ενώ η παντοκρατορία του τηλεοπτικού λόγου δεν είναι ορατή στον μέσο τηλεθεατή, γιατί έχει γίνει δεύτερη φύση (altera natura) του και όρος κοινωνκής επιβίωσης» (Τηλεοπτική πραγματικότητα και πολιτισμός: Όψεις – Στρεβλώσεις- Ανισότητες, Θεσ/νίκη 23-4-2018).

Με δεδομένη την εικονολατρία και τη συνακόλουθη «εικονοφαγία» του σύγχρονου ανθρώπου -δεν υπάρχει, παγκοσμίως, νοικοκυριό που να μην διαθέτει τουλάχιστο έναν τηλεοπτικό δέκτη,όπως και πολίτης που να μην έχει στην κατοχή του, από την νηπιακή κιόλας ηλικία, ένα κινητό τηλέφωνο- ο ρόλος των εν λόγω Μέσων καθίσταται καθοριστικός στον τρόπο συμπεριφοράς και στάσης του. Μπορεί ο σύγχρονος άνθρωπος να στερείται τα στοιχειώδη μέσα επιβίωσης -δεν συζητάμε αυτά της ζωής- ακόμη και να μην έχει ψωμί να φάει, έχει όμως κινητό και μάλιστα συνδεδεμένο στο διαδίκτυο. Οι παραδοσιακοί φορείς αγωγής, όπως τους γνωρίζαμε γενιές γενιών μέχρι σήμερα, αυτοί της οικογένειας και του σχολείου, κινδυνεύουν να υποκαταστασθούν, αν δεν έχει συμβεί ήδη, από τους καινούργιους «παντοδύναμους» (πόσο προφητικός ήταν ο Τζωρτζ Όργουελ,με τον «Μεγάλο Αδελφό» στη γνωστή «Φάρμα των ζώων») σύγχρονους «δασκάλους». 

Αν, μάλιστα, λάβουμε υπόψη ότι η λεγόμενη (γιατί κυριολεκτικά δεν υφίσταται) «κοινή γνώμη» δεν είναι παρά η συνισταμένη των διαφόρων συνιστωσών, εν προκειμένω των μελών ενός μικρού ή μεγάλου κοινωνικού συνόλου, με μια ποικιλία, συχνά αποκλίνουσας, πνευματικής – μορφωτικής στάθμης, τότε εύκολα αντιλαμβανόμαστε γιατί τα Μέσα Ενημέρωσης, ιδίως τα Ηλεκτρονικά, λόγω της τεράστιας επιρροής της εικόνας, μπορούν εύκολα να επηρεάσουν ή ακόμα και να την κατευθύνουν. Ζώντας στην εικονική πραγματικότητα και στο πληροφοριακό χάος των τηλεοπτικών και διαδικτυακών μέσων οι ευάλωτοι λόγω της ελλιπούς πνευματικής και ηθικής αρματωσιάς τους πολίτες, αδυνατούν να διακρίνουν το πραγματικό από το εικονικό, το αληθινό από το ψευδές, ακόμη και το πραγματικό για τους ίδους από το προβαλλόμενο ως συμφέρον. 

Ο πρόσφατος προκύψας από τος τουρκικές εκλογές«ερντογανισμός», με τα γνωστά πολιτικοκοινωνικά χαρακτηριστικά: γενικευμένα φαινόμενα οικονομικής και όχι μόνο διαφθοράς (τεραστίων διαστάσεων οικονομικά σκάνδαλα, εξαγορά ψήφων), έλεγχος της Δικαιοσύνης και χειραγώγηση των δικαστικών αποφάσεων, περιφρόνηση των Ανεξάρτητων Αρχών, πλήρης έλεγχος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, ακόμη και αυτών του διαδικτύου, φτωχοποίηση μεγάλων τμημάτων του λαού, αποτελεί, δυστυχώς, σύγχρονο φαινόμενο πολιτικής συμπεριφοράς, το οποίο ως σκεπτόμενοι και υπεύθυνοι πολίτες οφείλουμε να αποτρέψουμε. Και μοναδικό «όπλο» που διαθέτουμε είναι η ψήφος μας. Αυτή που πριν την «ρίξουμε», πρέπει να το κάνουμε με πολλή περίσκεψη και υπευθυνότητα, έχοντας υπόψη το ορθώς λεγόμενο ότι «μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου ουδέν λάθος αναγνωρίζεται».