Σαν βγεις στο δρόμο για την κάλπη...

 Οι εκλογές, λέγεται, είναι η «γιορτή της δημοκρατίας», το κορυφαίο γεγονός της. Το ότι καλούμαστε να ψηφίσουμε για την ανάδειξη κοινοβουλευτικών αντιπροσώπων σημαίνει ότι ζούμε σε μια χώρα με δημοκρατικές αρχές και αξίες.

Δηλαδή, σε μια χώρα όπου οι ίδιοι οι πολίτες της αποφασίζουν για όσα τους αφορούν. Ενημερώνονται, συζητούν, αποφασίζουν, εκλέγουν. Εκλέγουμε εκείνους που θα κάνουν πράξη τις αποφάσεις τους. Δεν ήταν πάντα, όμως, έτσι. Δεν είναι παντού σήμερα

έτσι. Από την δι΄ ανατάσεως της χειρός και την διά βοής ψηφοφορία στην αρχαία Αθήνα, πρώτη κοιτίδα της δημοκρατίας, και την άμεση δημοκρατία, περάσαμε στη σύγχρονη, αναπόφευκτα για πρακτικούς λόγους έμμεση -διά αντιπροσώπων- δημοκρατία. Ψήφος κυριολεκτικά σημαίνει το μικρό λειασμένο λιθάρι (όπως και στη λέξη ψηφιδωτό), που χρησιμοποιούσαν οι δικαστές στα δικαστήρια της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας, προκειμένου να δηλώσουν κάθε φορά την επιλογή τους στην υπόθεση που συζητούσαν. Σήμερα, η ψήφος είναι το μέσο -η εξέλιξη της τεχνολογίας το έχει καταστήσει ακόμη και ηλεκτρονικό- που χρησιμοποιείται, σε μια συντεταγμένη πολιτεία, προκειμένου να δηλώσει ο πολίτης - ψηφοφόρος τη βούλησή του, στο πλαίσιο μιας εκλογικής διαδικασίας. Και επειδή σύμφωνα με τον δάσημο Αφροαμερικανό συγγραφέα Τζέιμς Γκόλντγουιν «είμαστε εγκλωβισμένοι στην Ιστορία και η Ιστορία είναι εγκλωβισμένη μέσα σε μας», επισημαίνοντας τη σχέση αλληλεξάρτησης του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον, επωφελές θεωρώ είναι να γίνουμε κοινωνοί της προϊούσας πορείας στο χρόνο της κορυφαίας αυτής δημοκρατικής διαδικασίας.

Στη χώρα μας, ως μέσα ψηφοφορίας έχουν κατά καιρούς  χρησιμοποιηθεί το ψηφοδέλτιο και το σφαιρίδιο, ενώ πριν από την Επανάσταση, κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, επικρατούσε η προφορική και φανερή ψηφοφορία στις συνελεύσεις των τοπικών κοινοτήτων, των λεγόμενων δημογεροντιών. Το ψηφοδέλτιο το εισήγαγαν στην Ελλάδα οι Βαυαροί. Πρωτοχρησιμοποιήθηκε στις πρώτες δημοτικές εκλογές του 1834, καθώς και στις πρώτες γενικές βουλευτικές εκλογές του 1844, μετά από την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843. Ήταν λευκό και ο ψηφοφόρος σημείωνε χειρόγραφα τον υποψήφιο της επιλογής του. Το χειρόγραφο ψηφοδέλτιο καταργήθηκε με το Σύνταγμα του 1864, επειδή οι περισσότεροι Έλληνες ήταν αναλφάβητοι και συνεπώς ήταν εύκολο να χειραγωγούνται από τους τοπικούς κομματάρχες (η «φάρα» αυτή δεν έλλεψε ποτέ από την πατρίδα μας). 

Μέρος των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων το δικαίωμα της ψήφου, αποτελεί το θεμελιώδες πολιτικό δικαίωμα και την ουσιαστικοποίηση της δημοκρατίας. Η καθολικότητα του δικαιώματος ψήφου, παρότι δακηρυγμένη θεωρητικά από πολύ νωρίς, εντούτοις, στην πράξη άργησε χαρακτηριστικά.Στη χώρα μας, γενέτειρα της δημοκρατίας, η απονομή πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκες, για παράδειγμα,πραγματοποιήθηκε με μεγάλη καθυστέρηση. Αν και η «καθολική ψηφοφορία» αναγράφηκε ως αρχή στο Σύνταγμα του 1864, δεν αφορούσε παρά μόνο τους άνδρες. Οι πρώτες Ελληνίδες φεμινίστριες διεκδίκησαν κυρίως την κατοχύρωση των αστικών τους δικαιωμάτων, επιμένοντας στη μόρφωση και την εργασία. Το ζήτημα της πολιτικής ισότητας θεωρήθηκε πρώιμο. Λόγος έγινε μόνο για συμμετοχή των γυναικών στις δημοτικές εκλογές, με το σκεπτικό ότι οι αναλογίες μεταξύ της διαχείρισης του δήμου και της διαχείρισης του οίκου τις καθιστούσε κατάλληλες για αυτόν.

Η διεκδίκηση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών θα τεθεί εντονότατα στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Αυτή η εξέλιξη προέκυψε, καθώς, αφενός το ζήτημα της ισοπολιτείας των γυναικών είχε αναδειχθεί διεθνώς σε κεντρικό ζήτημα του φεμινιστικού ρεύματος της εποχής, αφετέρου, είχαν ήδη αποδοθεί πολιτικά δικαιώματα στις γυναίκες άλλων χωρών, αλλά και είχε πλέον αρχίσει να κερδίζει έδαφος στην Ελλάδα η γενικότερη ιδέα της ισοπολιτείας (είχε αρχίσει να θίγεται ήδη από την προηγούμενη δεκαετία μέσα στο πνεύμα του αστικού εκσυγχρονισμού. Μόνος καρπός όλης αυτής της προσπάθειας ήταν το δικαίωμα του εκλέγειν για τις Δημοτικές Εκλογές μόνο στις εγγράμματες γυναίκες, πάνω από 30 χρονών, που αποδόθηκε μόλις το 1930, ενώ μέχρι και τις Εθνικές Εκλογές του 1952 δεν είχαν το αντίστοιχο δικαίωμα.

Οι επί θύραις Εκλογές της 21ης Μαϊου, όπως και κάθε εκλογική διαδικασία, άλλωστε, ιδιαίτερα εθνικού βεληνεκούς, έχουν τη δική τους κρισιμότητα. Ιδίως που με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής δοκιμάζεται η κουλτούρα πολιτικής συνεργασίας. Άλλωστε, στην μεταπελευθερωτική κοινοβουλευτική ιστορία του τόπου μας, είδαμε και το χαϊρι των πανίσχυρων μονοκομματικών κυβερνητικών σχημάτων. Η ψήφος είναι ένα ισχυρό όπλο στα χέρια του πολίτη για την υπεράσπιση των οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων του. Στα πλαίσια αυτά, έκρινα σκόπιμο όσο και χρήσιμο να δημοσιεύσω το ποίημα ενός ανώνυμου Αλεξανδρινού, που κατά μίμηση της «Ιθάκης» του μεγάλου Αλεξανδρινού Ποιητή, απευθύνεται, εν είδει καθηκοντολογίου, στο χρέος κάθε σκεπτόμενου, χωρίς κανενός είδους προκατάληψη και δογματισμό, υπεύθυνου ψηφοφόρου. Ιδού το, θέλω να πιστεύω, ενδιαφέρον αυτό αδημοσίευτο ποίημα: 

«Σαν βγεις στο δρόμο για την κάλπη, / κοίτα να ΄σαι απόλυτα συγκεντρωμένος, / μακριά απ΄ της πλανεύτρας μιντιακής Κίρκης τα πονηρά κελεύσματα / και των αργυρώνητων δημοσιογραφούντων τις λαοπλάνες προτροπές∙ / αυτούς που σε κυβέρνησαν, / τίμια και δίκαια, προπάντων όμως αυστηρά και δίχως κοντή τη μνήμη, / δίκην πυθαγόρειου απολογισμού ν΄αξιολογήσεις: / «τι έκαναν» , «τι έπρεπε να κάνουν και δεν έκαναν», / «τι υποσχέθηκαν και δεν το τήρησαν» ∙ / πρόσωπα αδιάφθορα κι’ άξια, /  μα πάνω απ΄ όλα με όραμα κι΄αληθινή αγάπη για τον τόπο, / στον ιερό της δημοκρατίας το ναό να στείλεις, / εκείνους που το κοινό καλό  θα υπηρετήσουν / κι΄ όχι τα δικά τους και των «ημετέρων» τα συμφέροντα. / Σαν βγείς στο δρόμο για την κάλπη, / κοίτα η ψήφος σου καλά κι΄ υπεύθυνα να ΄ναι ζυγισμένη, / όπως  σε σκεπτόμενο, προπάντων δε, / σε υπεύθυνο πολίτη αρμόζει». 

Και για την αντιγραφή  ταπεινά ο γράφων