«Ενταφιασμός» της Γραμματικής μαζί με εκείνον του τέως βασιλιά…

Προσφάτως, στα μέσα του Γενάρη, ο θάνατος και τα της κηδείας του τέως βασιλιά των Ελλήνων Κωνσταντίνου, υπήρξαν «σημεῖον ἀντιλεγόμενον» για το αν θα κηδευθεί ως ιδιώτης ή αρχηγός κράτους και τα λοιπά συμπαρομαρτούντα από ιστορικής, νομικής και πολιτικής πλευράς.

Διατέθηκε πολύς χρόνος, όσον αφορά το εν λόγω γεγονός, για να καταγραφεί και να παρουσιαστεί από τα Μ.Μ.Ε. (ορθότερο: Μέσα Κοινωνικής Ενημέρωσης), από δημοσιογράφους και δημοσιογραφίσκους, τους οποίους χαρακτήριζε γλωσσική ανεπάρκεια· ήτοι είχαν άγνοια βασικών κανόνων της ελληνικής γλώσσας (γραμματικής), την οποία κακοποίησαν με φράσεις, λέξεις, πτώσεις και ασυνταξίες που εκφέρονταν λανθασμένα, με κορωνίδα τη φράση: «του εκλιπών τέως βασιλιά».

Και, ενώ τα μάτια μας ήταν καθηλωμένα στην οθόνη της τηλεόρασης, κατά την τηλεοπτική κάλυψη της κηδείας του βασιλιά Κωνσταντίνου, που ανθρώπινα προξενούσε συναισθήματα λύπης, όμως, τα αυτιά μας μας έκαναν αυτήκοους μάρτυρες της αγλωσσίας, της απαιδευσίας και της αγνωσίας των πολλών, κυρίως, νεαρών ρεπόρτερς, δημοσιογράφων (-φίσκων) και αρκετών παρουσιαστών. Για να είμαστε δίκαιοι, υπήρχαν (και υπάρχουν), βέβαια, και εξαιρέσεις ικανών και εξαίρετων δημοσιογράφων, τους οποίους υποληπτόμεθα.

Ίσως ακουστεί ο αντίλογος: Σ’ ένα ζωντανό πρόγραμμα δικαιολογούνται τυχόν αβλεψίες και κάποια λάθη. Συμφωνούμε. Αλλ’ όμως πρέπει να είναι περιορισμένα και ανθρώπινα. Σε όλους μας μπορεί «ἐν τῇ ρύμῃ τοῦ λόγου» (στη ροή του λόγου) να μας ξεφύγουν κάποια λόγια άστοχα… Εδώ, όμως, δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο, αλλά για λάθη που προέρχονται από αγραμματοσύνη (ας μου το συγχωρέσουν κάποιοι δημοσιογραφίσκοι) εκείνων που υποτίθεται πως φροντίζουν για την ενημέρωσή μας. «Εξαιρετικές επισημάνσεις για τα φραστικά λάθη που εκστομίζονται συχνά από τα Μ.Μ.Ε. και τα οποία, όμως, μπορούν να θεωρηθούν πταίσματα σε σύγκριση με τα κραυγαλέα γλωσσικά ολισθήματα, τα “μαργαριτάρια” που ακούσθηκαν στην κηδεία του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου. Ένας πλουσιότατος αμητός (= συγκομιδή) συνελέγη από τους τηλεοπτικούς σταθμούς, που προκάλεσε όχι μόνο τον εκνευρισμό και την αγανάκτηση των ακροατών αλλά και την έκδηλη ανησυχία για τη συνεχή υποβάθμιση της ελληνικής γλώσσας», όπως πολύ εύστοχα παρατηρεί ο αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, Αναστάσιος Αγγ. Στέφος, δ.φ., στην έγκριτη εφημερίδα «Η Καθημερινή» (28-1-2023, σελ. 8: «Εξόδιος ακολουθία και της Γραμματικής»). Ενδεικτικά αναφέρουμε:

«Ο τέως έκπτωτος μονάρχης»˙ «ο τέως Κωνσταντίνος»˙ «η τέα βασίλισσα Άννα Μαρία»˙ «παρών στην κηδεία η υπουργός Πολιτισμού κυρία Μενδώνη», και, «παρών ήταν και η Ευγενία Μανωλίδου»˙ «αναμένομεν την άφιξη του Χουάν Κάρλου», και, «η σύζυγος του Δον Χουάν Κάρλου»˙ «ενός εξέχον μέλους»˙ «ο αποθανόντας βασιλιάς»˙ «ο σωρός του εκλειπών» (!) και «η σωρός του εκλειπών» (!)˙ «ο τέως εκλιπών» (!) «τον εκλιπών» (η κλίση, κατ’ αυτούς, είναι: «ο εκλιπών, του εκλιπών, τον εκλιπών, ωωω  εκλιπών (!!)»˙ «για τη μνήμη του εκλιπών (!)»˙ «συνοδευόμενος από τη βασιλομήτωρ (!)»˙ «της βασιλομήτωρ»˙ «οι έξοδοι ή εξόδοι στην εκκλησία» (ήθελαν να πουν: εξόδιος ακολουθία)˙ «φυτεύθηκαν-αυτοφυή δένδρα στο Τατόι»˙ «η θέαση των ταφών»˙ «η ταραχώδη περίοδος»˙ και άλλα ηχηρά παρόμοια, που εγγίζουν τα όρια του παραλόγου και του μη έχοντος γραμματική γνώση. Γι’ αυτό ο κ. Σάκης Μουμτζής ορθώς «συνιστά την πρόσληψη φιλολόγου» («Η Καθημερινή», «Αιχμές, Επειγόντως φιλόλογος», 19-1-2023).

Ωστόσο, «ενδείκνυται και η απαραίτητη γλωσσική υποδομή των τηλεπαρουσιαστών/τριών, ώστε να μην “αλωνίζουν” ελεύθερα στη γλώσσα» (Αναστ. Στέφου, ό.π.).

Θα κλείσουμε το σημείωμά μας αυτό, επισημαίνοντας τις κοινωνικές επιπτώσεις που έχει το ως άνω περιγραφέν απογοητευτικό φαινόμενο, που πρέπει να προβληματίσει τους δημοσιογράφους και παρουσιαστές στην τηλεόραση:

• Εκτίθενται οι ίδιοι στην κοινωνία και εκπίπτουν της εμπιστοσύνης του λαού ως θεατή και ακροατή αυτών, και η οποία, τελικά, τους απορρίπτει με βαρείς χαρακτηρισμούς (αγράμματοι κ.ά.).

• Ο Τύπος (εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία, ακόμη και τα Μ.Μ.Ε.) έχει σημασία και συμβάλλει στην προοδευτική εξέλιξη των ατόμων και των κοινωνικών ομάδων. Δεν μπορεί, λοιπόν, να υπηρετούν την κοινωνία δημοσιογράφοι ανεπαρκείς (γλωσσικά, ιστορικά, πολιτιστικά κ.λπ.).

• Ο Τύπος διαμορφώνει την κοινή γνώμη και την πλατιά πληροφόρηση, αλλά και μορφώνει τις ψυχές των αναγνωστών. Μεταδίδει και γνώσεις (γλωσσικές, ιστορικές, ηθικές, κοινωνικές, πολιτικές κ.ά.). Π.χ. όταν ένα παιδί του δημοτικού σχολείου ακούει τέτοια λάθη ή διαβάζει ανορθόγραφη εφημερίδα, και τα «ξεσηκώνει», και τα γράφει στις εκθέσεις του ή τα χρησιμοποιεί στον προφορικό του λόγο, δεν οδηγείται σε γλωσσική και συντακτική αμάθεια; Δεν θα είστε υπεύθυνοι γι’ αυτό το γλωσσικό «έγκλημα»; Ας τα σκέπτεσθε αυτά, ακόμη και άλλα, για να ανταποκρίνεσθε δεόντως στην χρησιμότατη, πολύπλευρη κοινωνική αποστολή σας.

Συγγνώμη, που θα το πούμε, αλλά πολλοί από σας τους δημοσιογράφους, που εργάζεσθε στον Τύπο ή στα Μ.Μ.Ε., έχετε ανάγκη από μια αναβάθμιση γλωσσικής παιδείας˙ αναβάθμιση γλωσσική, αφού είστε αγωγοί διαμόρφωσης της κοινής γνώμης διά του Τύπου και της τηλεόρασης.

Τα ίδια θα λέγαμε, παρεμπιπτόντως, και για τους πολιτικούς μας: Να χρησιμοποιούν σωστή και φροντισμένη γλώσσα, αφού απευθύνονται σε μεγάλες κοινωνικές ομάδες είτε διά της τηλεοράσεως και του ραδιοφώνου, είτε διά του διαδικτύου, είτε απ’ ευθείας και άμεσα με τον ίδιο τον λαό (μάλιστα τώρα που ανοίγεται το στάδιο της προεκλογικής περιόδου και «εκστρατείας»).