Να ξαναθυμηθούμε τις αρχές και τις αξίες μας

Στη γιορτή των τριών Ιεραρχών, των «Μεγίστων φωστήρων της τρισηλίου Θεότητος», στη γιορτή των Γραμμάτων, 30 Ιανουαρίου, που τη θυμούμαστε μόνο κατά την ημέρα της επετείου, θεώρησα σκόπιμο να γράψω λίγα λόγια για τις ανθρώπινες αρχές και αξίες, οι οποίες, χρόνο με το χρόνο, περιθωριοποιούνται και αποξενώνονται.

Η έννοια της αξίας έχει τεράστιο εύρος και χρησιμοποιείται στην οικονομία (οικονομική αξία), αλλά και στην ηθική. Από ηθικής πλευράς η έννοιά της είναι ευρύτατη. Μας ενδιαφέρει η αξία ως ηθική αρετή, ως ανθρώπινη συμπεριφορά. Μας ενδιαφέρουν ανθρώπινες αρχές και αξίες όταν τις βιώνουμε καθημερινά, όταν τις ζούμε ως αξίες που καταξιώνουν τις σχέσεις μας και τις συμπεριφορές μας. Είναι εκείνες οι αξίες που τις αντιλαμβανόμαστε σαν ελληνικές ρίζες που μας έρχονται από το παρελθόν. Κατατάσσονται και αξιολογούνται ως αξίες επιστημονικές, αξίες της τέχνης, ως εκδηλώσεις του πολιτισμού, ως αρετές ηθικές και πνευματικές.

Τις τελευταίες δεκαετίες στην πατρίδα μας ο σταδιακός πνευματικός και ηθικός μαρασμός έχει απεμπολήσει τις αξίες του ανθρωπισμού. Εμπορευόμαστε ακόμη και αξίες με πανανθρώπινο χαρακτήρα, πάψαμε να αναγνωρίζουμε την αξία της προσωπικότητας και να αγωνιζόμαστε για την ευημερία και την προκοπή. Ο φανατισμός, η μισαλλοδοξία, μας έχουν κυριεύσει. Η ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης έχουν απομακρυνθεί. Σύγχρονο και προοδευτικό είναι όχι η ουσία, αλλά ό,τι νομίζουμε ότι είναι καινούριο, ό,τι φανταχτερό που γυαλίζει.

Δεν μπορούμε να καταλάβουμε ποιοι λόγοι επέβαλλαν την απομάκρυνσή μας από ό,τι ονομάζουμε ελληνικότητα. Η γλώσσα, ο λόγος, η παιδεία, έπαψαν να έχουν την πολιτιστική τους ιδιαιτερότητα.

Δεν δώσαμε την αρμόζουσα σημασία στη γλώσσα και στην εξέλιξή της. Καθημερινά τη σκοτώνουν στα κανάλια. Το ίδιο συμβαίνει και με τον λόγο, την έκφραση δηλ. των διανοημάτων, όπως διαμορφώνεται, εξελίσσεται και πλουτίζεται συνεχώς.

Λησμονήσαμε την παιδεία, τη μόρφωση δηλαδή του ανθρώπου και την εκπαιδευτική λειτουργία ως πράξη εξανθρωπισμού και ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων. Η παιδεία έχει χάσει τον προσανατολισμό της και υποβαθμίστηκε επικίνδυνα. Μόρφωση χωρίς πίστη στις αξίες της ζωής, στις αξίες του πολιτισμού, δεν νοείται.

Ξεπουλήσαμε τη γλώσσα, την ιστορική συνέχεια της ιστορικής γραφής, απεμπολήσαμε την ιστορική μας συνείδηση, τον πολιτισμό μας, χάσαμε την λαϊκή μας παράδοση, την οποία μετατρέψαμε σε φολκλορικά αξιοπερίεργα. Νοσταλγούμε τις ελληνικές παραδόσεις με τις βαθιές ρίζες που κρατούσαν την οικογένεια και την κοινωνία όρθιες. Στη ζωή μας εισέβαλλαν η μετριότητα, η αμάθεια, η ξενολατρεία, με αποτέλεσμα να νοθευτεί και η φυλετική μας υπόσταση. Έχει επικρατήσει η υπεροψία, η οίηση, η αυταρέσκεια, ο αυτοθαυμασμός, η αλαζονεία.

Η αγλωσσία που επικράτησε στη χώρα, η ποδοσφαιρoλατρεία, η εμπορικότητα των Μέσων Ενημέρωσης, το πελατειακό κράτος, ο αφελληνισμός των συνειδήσεων, οδήγησαν την κοινωνία σε κατάπτωση και κρίση πολιτιστική.

Όμως, μετά από αυτές τις δυσοίωνες διαπιστώσεις, εάν σκεφτούμε σοβαρά, θα συνειδητοποιήσουμε ότι οι Έλληνες δεν είμαστε κάποιοι αμελητέοι αριθμοί, δεν μετράει μόνο κάποια δημογραφική μείωση, πληθυσμιακή συρρίκνωση. Για τους Έλληνες μετρούν οι αξίες, ο πολιτισμός, η παιδεία. Αυτά αποτελούν τη βάση της ψυχής της Πατρίδας μας και γι’ αυτά οφείλουμε να ενδιαφερόμαστε και να στρέψουμε την προσοχή μας.

Οι δυσκολίες που περνάει η χώρα μας, πανδημία και άλλες, να αποτελέσουν μια νέα αρχή σκέψης και δημιουργίας. Καιρός να αναδείξουμε το πολιτιστικό μας μέγεθος και τις καταβολές της ιστορίας μας.

Να αφήσουμε πίσω το στρόβιλο της αποξένωσης, τα κατευθυνόμενα ξενόφερτα ήθη, την πολιτιστική βαρβαρότητα και την υποκρισία εκείνων που διαμορφώνουν την κοινή γνώμη. Οι Τρεις Ιεράρχες, Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος Θεολόγος και Ιωάννης Χρυσόστομος, μας δείχνουν τον φωτεινό δρόμο της μάθησης και της γνώσης.

Θυμούμαι τη μαθητική γιορτή που γινόταν στα σχολεία την ημέρα που τιμούσαμε τους Τρείς Ιεράρχες και τα Ελληνικά Γράμματα. Ανάμεσα στα άλλα ποιήματα και τραγούδια που απάγγειλαν και τραγουδούσαν οι μαθητές φέρνω στη μνήμη το παρακάτω ποίημα – τραγούδι προς τιμή των Τριών Ιεραρχών:

Των Τριών Ιεραρχών τη γιορτή

ας γιορτάσουμ’ αδέλφια και πάλι

είν’ ημέρα ουράν’ αυτή

είν’ ημέρα για μας η μεγάλη.

Και τα μάτια ας στραφούνε ψηλά

στους Δασκάλους της θείας σοφίας

κι ας ψαλεί από χείλη πολλά

παναρμόνιος ύμνος λατρείας.

 Ας είναι οι Τρεις Μεγάλοι Ιεράρχες δάσκαλοι και οδηγοί.