Η κλιματική αλλαγή ως μεγάλη ευκαιρία για το Δήμο Ιωαννιτών!

Η υφήλιος, η Ευρώπη και η Ελλάδα “λιώνουν” αντιμέτωπες μ' έναν από τους χειρότερους καύσωνες των τελευταίων δεκαετιών, ενώ επιστήμονες και κυβερνήσεις ετοιμάζονται να υπογράψουν μια νέα έκθεση - καμπανάκι για τη σοβαρότητα της απειλής από την κλιματική αλλαγή. Στις 9 Αυγούστου θα δημοσιευθεί, η έκτη Έκθεση Αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του ΟΗΕ η οποία αναμένεται να διατυπώσει τα σαφέστερα ως τώρα συμπεράσματα αναφορικά με τις σχέσεις μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως τα κύματα καύσωνα. Η επιτροπή αυτή έχει κάνει ήδη πρόβλεψη ότι οι σοβαρότερες συνέπειες της αλλαγής θα είναι:

- Ετήσιο κόστος ύψους 700 δις δολαρίων παγκοσμίως από την καταστροφή περιουσιών.

- Εκτόπιση εκατομμυρίων ανθρώπων μέχρι το έτος 2050 από τις κατοικίες τους εξαιτίας ξηρασίας ή ανόδου της στάθμης θαλασσών.

- Εξάπλωση ελονοσίας και άλλων ασθενειών.

- Οκταπλασιασμός των καταστροφικών πυρκαγιών μέχρι το έτος 2100.

- Λειψυδρία σε ένα επιπλέον 8% του παγκόσμιου πληθυσμού στα επόμενα 80 χρόνια, αν η θερμοκρασία του πλανήτη ανεβεί 2 βαθμούς Κελσίου.

- Αύξηση κατά μεγάλο ποσοστό της έντασης και της υγρασίας των τυφώνων, με δυσάρεστες συνέπειες για τα παράκτια κράτη που πλήττονται από αυτούς.

- Κίνδυνος για μικρά νησιωτικά συμπλέγματα και για ιστορικές πόλεις όπως η Βενετία, η Κωνσταντινούπολη, η Αγία Πετρούπολη  από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών, εξαιτίας των πάγων που λιώνουν λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας.

Είναι σαφές από τα παραπάνω ότι το κλίμα αλλάζει και μάλιστα με ταχύτερους ρυθμούς από ότι είχαμε φανταστεί. Το ερώτημα είναι, εμείς είμαστε διατεθειμένοι να αλλάξουμε; 

Για να αλλάξουμε παγιωμένες συμπεριφορές και συνήθειες ετών είναι επιβεβλημένο να συνειδητοποιήσουμε τι σημαίνει κλιματική αλλαγή για τη χώρα μας και κατά προέκταση για τον κόσμο. Ποιες είναι οι συνέπειες στην καθημερινότητα αλλά και μακροπρόθεσμα.

Τα μοντέλα προβλέψεων και οι αναλύσεις δεδομένων, κάνουν λόγο για επιβαρυμένες συνθήκες υγείας στις πόλεις, καθώς επιδεινώνεται το θερμικό περιβάλλον, πιο έντονα και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα καθώς και περισσότερες δασικές πυρκαγιές. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αφορούν και παραγωγικούς τομείς της εθνικής οικονομίας, όπως η ενέργεια, η γεωργία και ο τουρισμός. με αρνητική επίδραση και στο ΑΕΠ. Επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ύπαιθρο, στην οποία στηρίζεται σε σημαντικό ακόμη βαθμό η ελληνική οικονομία. 

Στο μέλλον η κατανάλωση ενέργειας και στην Ελλάδα θα αυξηθεί, καθώς θα απαιτείται περισσότερη ενέργεια για ψύξη. Σε δεύτερο επίπεδο, χρειαζόμαστε ένα καλύτερο κτιριακό περιβάλλον. Νέες κατασκευές, αναβαθμίσεις υφιστάμενων, ανακαινίσεις και ενεργειακές παρεμβάσεις, προκειμένου οι συνθήκες διαβίωσης να είναι ικανοποιητικές.

Θα πρέπει να αγωνιστούμε για να υπάρξουμε σε αυτόν τον πλανήτη, αλλιώς θα οδηγηθούμε σε χαοτικές συμπεριφορές, θα επικρατήσει αγωνία και θλίψη από τον τεράστιο αριθμό των θυμάτων εξαιτίας των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, εάν δεν πάρουμε μέτρα μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες, τόνισε στο παρελθόν ο  Εκπρόσωπος της Ελλάδας για την Κλιματική Αλλαγή. 

Είναι μονόδρομος η επιλογή : Να σεβαστούμε τους φυσικούς πόρους του πλανήτη. Άλλωστε,  η υπερθέρμανση του πλανήτη, που είναι αποτέλεσμα ανθρώπινης παρέμβασης, έχει ως αιτία τον τρόπο με τον οποίο κινούμαστε, ζεσταινόμαστε, ψυχόμαστε, παράγουμε προϊόντα. Ο τρόπος αυτός στηρίχθηκε στον άνθρακα. Δηλαδή, σε φυσικούς πόρους που όταν καίγονται εκλύουν σημαντικές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και πολλά άλλα παράγωγα, που ονομάζονται αέρια του θερμοκηπίου. Αυτά τα αέρια δημιουργούν μία αόρατη κουβέρτα που περιβάλλει όλο τον πλανήτη, καθώς αυτά τα αέρια δεν έχουν χρώμα, με αποτέλεσμα να μην τον αφήνουν να ψυχθεί προς το διάστημα με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η θερμική του ισορροπία. Μαζί με τη διαταραχή αυτή ακολουθεί η αποσταθεροποίηση του κλίματος. Αυτή τη στιγμή υπάρχει η βούληση να απαλλαγούμε από τα ορυκτά καύσιμα και να μεταβούμε σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας -να μπορέσουμε να σταθεροποιήσουμε την ύπαρξή μας εξοικονομώντας φυσικούς πόρους.

Υπάρχουν πολλά που μπορούμε -και πρέπει- να κάνουμε για να κάνουμε τον κόσμο μας λιγότερο ενεργοβόρο και πιο φιλικό προς το κλίμα. Αυτό σημαίνει εξεύρεση λύσεων που μας βοηθούν να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Εκτός από το ότι είναι καλό για τον πλανήτη, είναι επίσης καλό για την υγεία μας (λιγότερη ρύπανση), την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού μας και την οικονομία, καθώς δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Είναι σημαντικό ο καθένας να σέβεται τους φυσικούς πόρους, να μην σπαταλάει το νερό, να παράγει λιγότερα σκουπίδια, και ο ίδιος να συμπεριφέρεται όσο το δυνατόν πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Και όχι μόνο ως προς τα οικοσυστήματα. Γενικότερα, στο σπίτι μας, να φροντίσουμε για ενεργειακή εξοικονόμηση και αποδοτικότητα, να μάθουμε να αντιδρούμε σε περίπτωση πυρκαγιάς.

Είναι αναστρέψιμη η κατάσταση ή πρέπει κάποια στιγμή να αλλάξουμε πλανήτη; Μπορεί οι σύγχρονοι μεγιστάνες να ξεκίνησαν τουριστικά ταξίδια στο διάστημα, αλλά πλανήτη ασφαλώς δεν μπορούμε  να αλλάξουμε. Η κατάσταση πρέπει να ελεγχθεί και ακόμα προλαβαίνουμε. Το σημείο από το οποίο και πέρα δεν θα υπάρχει δυνατότητα επιστροφής,  είναι όταν το ακραίο γίνεται σύνηθες. Για να μη φθάσουμε σε αυτό το σημείο, θα πρέπει όλοι να βοηθήσουμε μειώνοντας την κατανάλωση φυσικών πόρων (ύδατος, απόρριψης σκουπιδιών και εξοικονόμηση ενέργειας). Είναι πράγματα που μπορεί εύκολα ο καθένας μας να συμβάλει και όλοι μαζί, τα 7 και πλέον δις. κάτοικοι του πλανήτη, να μειώσουμε το αποτύπωμα άνθρακα που αφήνει ο καθένας μας. 

Βέβαια στην μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή ζούμε ότι και στη μάχη ενάντια της COVID: ο προηγμένος κόσμος εμβολιάζεται και πλησιάζει το τείχος ανοσίας, ο αναπτυσσόμενος όμως, όχι. Ο δυτικός κόσμος μπορεί να ανακοινώνει πακέτα απολιγνιτοποίησης, διείσδυσης των ΑΠΕ, κτίρια φιλικότερα στο περιβάλλον, προγράμματα ηλεκτροκίνησης, όμως ο αναπτυσσόμενος κόσμος δεν έχει ακόμη επιλύσει άλλα ζητήματα επιβίωσης. Τα επόμενα χρόνια η αύξηση των αερίων θερμοκηπίου από τον αναπτυσσόμενο κόσμο θα είναι σταδιακά αυξανόμενη. Δεν μπορούμε να πανηγυρίζουμε ακόμη κι αν εφαρμοστεί πλήρως το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την κλιματική αλλαγή, όταν η Κίνα και η Ινδία για παράδειγμα “σφυρίζουν αδιάφορα”. Δυστυχώς όπως ανέδειξε και η πανδημία όπως στην υγεία έτσι και στο κλίμα οι χώρες δεν έχουν σύνορα, είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Κι αν στην πολιτική το PLAN B συχνά μοιάζει σαν μια εναλλακτική λύση, στην πραγματική ζωή, πλανήτης εναλλακτικός για τη διαβίωση μας δεν υπάρχει…

Το ερώτημα είναι αν πέρα από την ατομική ευθύνη, σε πολιτικό επίπεδο, η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη αγώνα με την κλιματική αλλαγή;

Η πόλη των Ιωαννίνων, μαζί με το Ηράκλειο, την Καλαμάτα, τα Τρίκαλα και την Κοζάνη έθεσαν  υποψηφιότητα συμμετοχής στο εγχείρημα καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με στόχο, 100 ευρωπαϊκές πόλεις να είναι «ουδέτερες» κλιματικά ως το 2030.

Είναι σημαντικό το γεγονός ότι οι πόλεις που θα επιλεγούν, θα συμμετάσχουν σε ένα ολοκληρωμένο πλάνο ολιστικών παρεμβάσεων με καθορισμένο προϋπολογισμό και χρονοδιάγραμμα τα 10 χρόνια. Θα δοθεί στους φιναλίστ η ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουν την ταυτότητα τους (city re-branding) και μέσω των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ, ενώ σημαντικό είναι ότι θα μπορούν να υλοποιήσουν επενδύσεις μεγάλης κλίμακας, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας.

 Η «Ευρωπαϊκή Αποστολή» δεσμεύεται ότι θα καλύψει τις ανάγκες επανασχεδιασμού και αναζωογόνησης των αστικών περιοχών, την ενεργειακή απόδοση και την ποιότητα των κτιρίων, του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του υπαίθριου δημόσιου χώρου, τη μείωση παραγωγής ρύπων από τις καθημερινές μετακινήσεις, την εξοικονόμηση φυσικών πόρων καθώς και τον ψηφιακό μετασχηματισμό των αστικών περιοχών.

 Επίσης  η υλοποίηση όλων των δράσεων θα συνδέσει τις υφιστάμενες με τις νέες πρωτοβουλίες και πολιτικές της ΕΕ (ευρωπαϊκά προγράμματα που  ήδη τρέχουν όπως τα ΣΒΑΚ) με συνολικό παρονομαστή την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Τελικός σκοπός της Ευρωπαϊκής Αποστολής είναι οι 100 επιλεγμένες πόλεις να συνεργαστούν μεταξύ τους και να λειτουργήσουν ως πρότυποι κόμβοι καινοτομίας για όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πόλεις, αναπτύσσοντας ένα αποθετήριο καλών πρακτικών από επιτυχημένα έργα και επενδύσεις πλήρους κλίμακας.

Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι είναι μείζονος σημασίας, η επιλογή της πόλης των Ιωαννίνων στις 100 φιναλίστ. Όμως για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, η υπόθεση της υποψηφιότητας δεν μπορεί να είναι αντικείμενο μιας μικρής ομάδας ανθρώπων που δουλεύουν το project. Από τον Απρίλιο του 2020 που ξεκίνησε να συντάσσεται ο φάκελος  από το αρμόδιο Υπουργείο σε συνεργασία με τους Δήμους, μέχρι σήμερα έχει γίνει άραγε διαβούλευση με τις παρατάξεις που στελεχώνουν το Δημοτικό Συμβούλιο, έχουν αποστέλλει προσκλήσεις για να διατυπώσουν την άποψη τους φορείς (ΤΕΕ, ΓΕΩΤΕΕ κλπ.), έχουν κληθεί επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο αλλά ενεργοί πολίτες από την κοινωνία να καταθέσουν τις απόψεις τους; Ας ευχηθούμε ότι θα ακουστούν πριν είναι ήδη αργά, όσες περισσότερες φωνές διαθέτουν γνώση και ποιότητα χρήσιμη για την πληρότητα του φακέλου της υποψηφιότητας της πόλης των Ιωαννίνων.

Άλλωστε, η μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή, είναι μια μάχη συλλογική. Αρκεί να αποφασίσουμε να τη δώσουμε. Για να διαψευστούν στον μέλλον και τα  λόγια του αμερικάνου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Κουρτ Βονεγκαντ που είχε πει: “η καλή μας η Γη! Θα μπορούσαμε να την είχαμε σώσει αλλά φανήκαμε τόσο τραγικά φιλοχρήματοι και τεμπέληδες”...

 *Ο Πέτρος Ι. Μπούγιας είναι Msc Αγρ.Τοπογράφος Μηχανικός – CEO 2Bengineers