Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου (Δαβίδ, 103 Ψ.)
● Όσοι εξ ημών είχαν την τύχη να επισκεφθούν προσφάτως την πλανεύτρα νήσο της Ικαρίας, πιθανόν ακόμα θα ενθυμούνται τους στίχους του αγαπημένου (και επίκαιρου) δημώδους άσματος:
«Θεός που την πολυχρονεί την αμπελοκουτσούρα
που κάμνει το γλυκό κρασί και τα ξεχνάμε ούλα».
Αυτό το ποτό -με την πολυαίωνη ιστορία- έχει μελετηθεί εις βάθος από τους επιστήμονες. Έχει αποτελέσει αντικείμενο συνδιαλλαγής – παραγωγής εμπόρων και γεωργών – αμπελουργών. Έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον όλων των κοινωνικών τάξεων, τόσο με τη λαϊκή ρετσίνα όσο και μέσω της πανάκριβης σαμπάνιας των «ανακτόρων». Έχει εμπνεύσει διανοούμενους. Ο Σκωτσέζος συγγραφέας Robert Louis Stevenson είχε πει ότι «το κρασί είναι εμφιαλωμένη ποίηση» ενώ ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος «προειδοποιεί» (Λατινιστί…) ότι ‘’in vino veritas’’ («εν οίνω η αλήθεια»). Ο «καταραμένος» Γάλλος ποιητής του 19ου αιώνα, Charles Baudelaire μας προτρέπει να «μεθύσουμε» («με κρασί, με ποίηση ή με αρετή…»), ώστε να σπάσουμε τα φρικτά δεσμά του Χρόνου. Στην αρχαία Ελληνική Γραμματεία, ο Ιπποκράτης αναγνωρίζει τις «φαρμακευτικές - θεραπευτικές ιδιότητες» του κρασιού ενώ, στα ομηρικά έπη ο οίνος χαρακτηρίζεται ως: «ηδύς» και «μελίφρων».
Δεν είναι τυχαίο ότι το σύμβολο της Αμπέλου και ο Οίνος συναντώνται σε όλο το εύρος και βάθος της Ορθόδοξης Διδασκαλίας. Από το Θαύμα στον Γάμο της Κανά μέχρι την «Παραβολή του Αμπελώνος».
Αλήθεια, ακόμα και στις μέρες μας πόσα αφιερώματα έχουμε διαβάσει για τα πολλαπλά οφέλη του οίνου… Οι σύγχρονοι ειδικοί («επαΐοντες») λένε πως η ήπια κατανάλωση κρασιού έχει θετικές επιπτώσεις στη σωματική υγεία, ενώ η ευεργετική επίδρασή της στη γενικότερη ευεξία και ψυχική διάθεση είναι αναμφισβήτητη.
Συγκεκριμένα, σε περιοχές με ιδιαίτερη αμπελοοινική παράδοση το συνολικό βίωμα της παραγωγής κρασιού είναι πιο έντονο και πολυεπίπεδο. Σε (όχι πολύ) παλιότερες εποχές, το χωριό μετακόμιζε στα αμπέλια κατά την περίοδο του τρύγου μέσα σε ένα κλίμα διονυσιακό. Παρά τη σκληρή και πολύωρη εργασία (βλ. «θέρος, τρύγος, πόλεμος στασιό δεν έχουν…»), επικρατούσε το τραγούδι, το καλαμπούρι, η αυθόρμητη επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Αποσυμβολίζοντας τον Αίσωπο, ίσως είναι η μόνη περίοδος του έτους που συνυπάρχουν και συνεργάζονται τόσο άψογα… το «τζιτζίκι» με το «μυρμήγκι». Όμως, και τα παράπλευρα υλικά ωφελήματα του τρύγου ήταν και παραμένουν πολλά: η μουσταλευριά, τα μουστοκούλουρα, το τσίπουρο (ρακή, τσικουδιά, ζιβανία), η υπερτροφή (superfood) της σταφίδας και το απόλυτο φάρμακο τους Μάνας Φύσης το Πετιμέζι!
Βέβαια, και στην περίπτωση της οινοποσίας οι ακρότητες (βλ. «αμετροέπεια») κρύβουν (ενίοτε θανάσιμες!) παγίδες καθότι… «ούτε οι κεραυνοί του Διός, ούτε το ξίφος του Άρεως, ούτε οι ασπασμοί της Αφροδίτης αριθμούσιν τόσα θύματα, όσα η αφρίζουσα του Βάκχου κύλιξ».
Η Λαϊκή Μούσα μέσα από τους στίχους του προμνημονευθέντος Ικαριώτικου τραγουδιού κρούει τον κώδωνα του κινδύνου…
«Κρασί σε πίνω για καλό μα εσύ κακό μου κάμνεις
Από τον δρόμο μ’ εξορείς και στον γκρεμό με βγάνεις».
«Μέτρον άριστον», λοιπόν…
ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
