Προβλήματα της Δημοκρατίας...

Τα κυρίαρχα προβλήματα του πλανήτη είναι η φτώχεια και η καταπίεση.

Στο μέλλον, και δεν είναι μακριά, η καταστροφή του βιολογικού πλούτου της γης θα αναδείξει την τρέλα της ανθρωπότητας. 

Στις σχετικά φιλελεύθερες χώρες, οι πολιτικάντηδες μιλάνε για δημοκρατία... Η πολιτική τάξη στις χώρες αυτές απαρτίζεται από ένα περιορισμένο αριθμό ατόμων που διαθέτει και την οικονομική δύναμη (οι άνθρωποι που έχουν στα χέρια τους την οικονομική δύναμη την μετατρέπουν και σε πολιτική δύναμη). Οι πολίτες στις κοινωνίες αυτές βρίσκονται σε μια κατάσταση πολιτικής απάθειας, αδιαφορίας για τα κοινά, που είναι μια στάση αποχαύνωσης μέσα στον καταναλωτικό και τηλεοπτικό αυνανισμό. Θα περίμενε κανείς να ενστερνιστούν την πεμπτουσία της δημοκρατίας: να θέτουν ερωτήματα και να αναδεικνύουν προβλήματα. Οι Αθηναίοι ποτέ δεν έπαψαν να μεταρρυθμίζουν τους νόμους κατά τρόπο, ώστε να διευρύνουν τη δυνατότητα της πραγματικής συμμετοχής του δήμου στην εξουσία.
Η δημοκρατία έχει ανάγκη από άτομα που συμμετέχουν στη θέσμιση της κοινωνίας. Αυτό σημαίνει ότι η παιδεία τους, με τη γενικότατη έννοια και σε όλες της τις μορφές της πρέπει να συμβάλει στο να μπορούν τα άτομα να γίνουν πραγματικά αυτόνομα. Δηλαδή άτομα τα οποία προσπαθούν όχι απλώς να ρυθμίσουν κατά τρόπο αυτόνομο την ατομική τους ζωή, αλλά να συμμετέχουν στη λειτουργία και το μετασχηματισμό των θεσμών.
Η δημοκρατία απαιτεί περιβάλλον ελευθερίας. Αν θέλουμε όμως να είμαστε ελεύθεροι μέσα σε μια κοινωνία, πρέπει να είμαστε πραγματικά ίσοι. Πρέπει να τονιστεί ότι όταν μιλάμε για ισότητα, εννοούμε την ισότητα των δυνατοτήτων που παρέχονται σε όλους να συμμετέχουν στη θέσμιση της κοινωνίας και την άσκηση των εξουσιών της (αυτό σημαίνει να επινοηθούν δομές που θα εκφράζουν την άμεση δημοκρατία).
Τα προβλήματα της δημοκρατίας σήμερα, είναι πολλά και ευκόλως ορατά. Οι άνθρωποι διαμαρτύρονται και κατηγορούν τους κυρίαρχους ότι κυριαρχούν! Το γεγονός αυτό δεν λύνει τα προβλήματα της δημοκρατίας, γιατί η δουλειά των κυρίαρχων είναι να κυριαρχούν. Εάν πρέπει να θυμώσουν με κάποιους, πρέπει να θυμώσουν με τους κυριαρχούμενους, που αφήνονται να κυριαρχούνται. Δεν μπορούμε να δηλώνουμε συγχρόνως ότι ο λαός είναι κυρίαρχος και ότι ο οποιοσδήποτε δημαγωγός τον σέρνει από τη μύτη. Τα όσα συμβαίνουν σε μια κοινωνία, συμβαίνουν και με τη συμμετοχή των πολιτών, με τη συνενοχή τους.
Η εφεύρεση που οδηγεί τον πολίτη στην απραξία, είναι ο μύθος των ειδικών. Για το ποιος είναι πολιτικός και ποιος δεν είναι, ποιος κατέχει την πολιτική επιστήμη και ποιος δεν την κατέχει θα ανατρέξουμε στον Πλάτωνα (Πρωταγόρας): «... όταν οι Αθηναίοι θέλουν να αποφασίσουν στην εκκλησία του δήμου πώς να κατασκευαστούν καράβια ή πώς θα χτιστούν τα τείχη ή οι ναοί, φωνάζουν τους ειδικούς και τους ακούν και αν κανένας μη ειδικός θελήσει να πάρει το λόγο τον αποδοκιμάζουν. Όταν όμως πρόκειται να συζητηθούν οι γενικές πολιτικές υποθέσεις της πόλης, οποιοσδήποτε πολίτης μπορεί να μιλήσει και όλος ο κόσμος τον ακούει με προσοχή....». Πώς όμως η γνώμη των ανθρώπων μπορεί να διδαχθεί (η οποία βελτιώνεται με την εμπειρία και την επιστήμη); Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι: να ασκούν την πολιτική εξουσία, να συζητούν και να παίρνουν αποφάσεις.
✴✴✴
Στο σημερινό περιβάλλον οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για τα κοινά, το μόνο που απαιτούν από το κράτος είναι η κατοχύρωση της καλοπέρασης.
Η λειτουργία της δημοκρατίας απαιτεί από τους πολίτες της το πάθος για τα κοινά, την ευθύνη, τη συμμετοχή και τη συνεχή παιδεία.
✴✴✴
* Ο Καθηγητής κ. Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι πρώην Πρύτανης
του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.