Είναι κοινή η πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης...

Κορυφαίοι Ευρωπαίοι στοχαστές και διανοούμενοι, αλλά και μεγάλοι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης, πολύ πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχαν αρχίσει να συνειδητοποιούν, ότι η Ευρώπη θα βρει το δρόμο της, αν θυμηθεί τις πολιτιστικές και τις θρησκευτικές ρίζες της. Ονειρεύονταν μια Ευρώπη ενωμένη, με στόχο την αξιοποίηση της αρχαίας Ελληνικής, της Ρωμαϊκής και της Χριστιανικής κληρονομιάς. Αμέσως μετά το τέλος του Παγκοσμίου Πολέμου, μεγάλες πνευματικές προσωπικότητες της Ευρώπης, φιλόσοφοι, συγγραφείς, ιστορικοί, ποιητές και διανοούμενοι τόνισαν με έμφαση τη μεγάλη αξία που έχουν οι κοινές ρίζες που συνδέουν τους λαούς της Ευρώπης. Τα κοινά αυτά αγαθά πρέπει να διαφυλαχθούν και να αποτελέσουν τον συνδετικό κρίκο για την ενότητα των Ευρωπαϊκών λαών. Η κοινή πολιτιστική κληρονομιά να ενώσει τους Ευρωπαϊκούς λαούς. Ο μεγάλος Βρετανός ποιητής και συγγραφέας Τόμας Ελιότ (1888-1965), το 1945 αμέσως μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε ραδιοφωνική ομιλία του προς τους Γερμανούς τόνιζε τις κοινές μας ρίζες ως Ευρωπαίων: «Η τελευταία μου έκκληση είναι για τους ανθρώπους των γραμμάτων της Ευρώπης, που έχουν ιδιαίτερη ευθύνη για τη διαφύλαξη και τη μετάδοση του κοινού μας πολιτισμού. Οφείλουμε όλοι οι Ευρωπαίοι να προσπαθήσουμε να περισώσουμε κάτι από εκείνα τα αγαθά των οποίων είμαστε οι κοινοί θεματοφύλακες: Την κληρονομιά της Ελλάδας, της Ρώμης και του Ισραήλ. Σ’ έναν κόσμο, που γνώρισε τέτοια υλική ερήμωση, όπως ο ευρωπαϊκός (σ’ αυτόν τον πόλεμο), τα πνευματικά αγαθά μας βρίσκονται και αυτά σε άμεσο κίνδυνο και οφείλουμε να τα διασώσουμε».
Παράλληλα, την ίδια εποχή, ο Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος Πολ Βαλερύ γράφει ότι θεωρεί επίσης ευρωπαϊκούς όλους τους λαούς που δέχτηκαν στη διάρκεια της Ιστορίας τις τρεις επιδράσεις: Της Ελλάδας, της Ρώμης και του Χριστιανισμού. Αυτό μας θυμίζει κάτι ανάλογο που γράφει ο Ισοκράτης στον «Πανηγυρικό» (κεφ. 50): «Τόσο πολύ ξεπέρασε η πόλη μας όλους τους άλλους ώστε Έλληνες να ονομάζωνται πιο πολύ όσοι δέχτηκαν τον τρόπο της δικής μας αγωγής παρά αυτοί που έχουν την ίδια με εμάς καταγωγή».
Ωστόσο, ο Βαλερύ παραδέχεται πως για να είναι οι Ευρωπαίοι ολοκληρωμένοι, οφείλουν να αποκτήσουν τις αρετές που τους δίδαξε η Ελλάδα. Γράφει επί λέξει: «Αυτό που οφείλουμε στην Ελλάδα είναι ίσως αυτό που μας διαχώρισε από την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Της οφείλουμε την πειθαρχία του πνεύματος, το εξαιρετικό παράδειγμα της τελειότητας μέσα σ’ όλες τις πράξεις. Της οφείλουμε μία μέθοδο της σκέψης που τείνει να επαναφέρει όλα τα πράγματα στον άνθρωπο, στον πλήρη άνθρωπο».
Αναφέραμε ένα βρετανό ποιητή και ένα γάλλο φιλόσοφο και την άποψή τους για το τι χρωστά η Ευρώπη στην Ελλάδα αλλά και για το ποιος κατά την άποψή τους είναι ο Ευρωπαίος. Αλλά, για το ίδιο θέμα έχουμε και τη γνώμη ενός Γερμανού φιλοσόφου και ψυχιάτρου, του Καρλ Γιάσπερς, ο οποίος έγραψε: «Ευρώπη είναι η Αγία Γραφή και η αρχαιότητα. Ευρώπη είναι ο Όμηρος, ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης, είναι ο Φειδίας, είναι ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και ο Πλωτίνος, είναι ο Βιργίλιος και ο Οράτιος, είναι ο Δάντης, ο Σαίξπηρ, ο Γκαίτε, είναι ο Θερβάντες, είναι ο Ρακίνας και ο Μολιέρος, είναι ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Ραφαήλ, ο Μιχαήλ Άγγελος, είναι ο Ρέμπραντ και ο Βελάσκεθ, είναι ο Μπαχ, ο Μότσαρτ και ο Μπετόβεν, είναι ο Αυγουστίνος, ο Θωμάς Ακινάτης, ο Νικόλαος Κουζάνος, ο Σπινόζα, ο Πασκάλ, ο Καντ, ο Έγελος, είναι ο Κικέρων, ο Δημοσθένης, ο Έρασμος.
Από το ίδιο πνεύμα διακατέχονταν την εποχή αυτή και μεγάλοι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες της εποχής. Έτσι, βλέπουμε τους πολιτικούς ηγέτες, Αντενάουερ, Σούμαν, ο Ντε Γκολ, ο Ντε Γκάσπερι και άλλους να εκφράζουν την πεποίθηση ότι η Ευρώπη θα βρει το δρόμο της, αν θυμηθεί τις πολιτιστικές και τις θρησκευτικές ρίζες της. Ήθελαν μία Ευρώπη ενωμένη, με στόχο την αξιοποίηση της αρχαίας Ελληνικής, της Ρωμαϊκής και της Χριστιανικής κληρονομιάς.
Έτσι, μετά την Μπενελούξ προχώρησαν στην ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) για να καταλήξουν στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), που να στηρίζεται σ’ αυτούς τους τρεις πυλώνες.
Εξ αρχής οι Ευρωπαίοι ηγέτες ξεκίνησαν με άριστους οιωνούς την οργάνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όλα έδειχναν ότι θα ακολουθούσαν τα διδάγματα των σοφών της Ευρώπης και θα πραγματοποιούσαν το όνειρο για μια Ευρώπη ενωμένη με στόχο την αξιοποίηση της αρχαίας Ελληνικής, της Ρωμαϊκής και της Χριστιανικής κληρονομιάς. Ότι θα διαφυλαχθούν τα κοινά αυτά αγαθά και θα αποτελέσουν τον συνδετικό κρίκο για την ενότητα των ευρωπαϊκών λαών. Η κοινή πολιτιστική κληρονομιά θα ένωνε τους ευρωπαϊκούς λαούς.
Ξαφνικά κάτι στράβωσε. Κάτι άλλαξε. Το Νοέμβριο του 2003 η Ευρ. Ένωση αποφάσισε να ιδρύσει το Μουσείο της Ευρώπης. Με τη διαφορά, ότι θέτουν ως αρχή της Ευρωπαϊκής Ιστορίας το έτος 1000 μ.Χ. Διαγράφουν τον ελληνικό πολιτισμό και αναγάγουν σε γεννήτορα του πολιτισμού της Ευρώπης τον αιμοσταγή τρομοκράτη, εξολοθρευτή αμάχων, αγροίκο προσηλυτιστή Καρλομάγνο, ανακηρυγμένο «άγιο» από την εξίσου αγία παπική έδρα. Και ο ιστορικός Κώστας Μπαρμπής συνεχίζει: Πρόκειται για ασύστολο βιασμό όχι της ελληνικής, αλλά της αυθεντικής και γνήσιας παγκόσμιας ιστορίας. Και προκαλεί απορία, έκπληξη, οργή και αγανάκτηση, όχι τόσο η στάση αυτή των Δυτικοευρωπαίων, όσο η απουσία συστηματικής, συντονισμένης και αδιάλειπτης αντίδρασης από την πλευρά του Ελληνισμού.
Ο φιλόσοφος Γουίλ Ντιράν στο δεκάτομο έργο του «Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού» γράφει: «Εκτός από τα μηχανήματα, δεν υπάρχει τίποτα το αιωνόβιο στον πολιτισμό μας, που να μην προέρχεται από την Ελλάδα: Σχολεία, γυμναστήρια, αριθμητική, γεωμετρία, ιστορία, ρητορική, αρχιτεκτονική, φυσική, βιολογία, ανατομία, υγιεινή, θεραπεία, ποίηση, μουσική, τραγωδία, κωμωδία, φιλοσοφία, θεολογία, σκεπτικισμός, στωικότητα, επικούρεια φιλοσοφία, ηθική, πολιτισμός, ιδεολογισμός, φιλανθρωπία, κυνισμός, τυραννία, πλουτοκρατία, δημοκρατία. Δεν υπάρχει τίποτε στον ελληνικό πολιτισμό, που να μη φωτίζει το δικό μας (ευρωπαϊκό). Η Ελλάδα κληροδότησε στην Ευρώπη τις επιστήμες της, τη φιλοσοφία της, τα γράμματά της και την τέχνη της, αλλά και τους Ολυμπιακούς Αγώνες και τις Αμφικτυονίες, που αποτελούν τη ζωντανή βάση του πολιτισμού του σύγχρονου κόσμου. Η ελληνική επιστήμη υπήρξε το μεγαλύτερο πνευματικό κατόρθωμα της ανθρωπότητας».
Ο μεγαλύτερος φιλόσοφος των νεωτέρων χρόνων Εμμανουήλ Καντ είπε: «Εκτός από τις τυφλές δυνάμεις της φύσης, ό,τι κινείται στον κόσμο αυτόν έχει την προέλευσή του από την Ελλάδα».
Για τους οργανωτές του Μουσείου της Ευρώπης το Βυζάντιο είναι «αντιευρωπαϊκή δύναμη» και ταυτίζεται με τους Άραβες και το Ισλάμ.
Την απάντηση σ’ αυτούς δίνει ο μεγάλος Άγγλος ιστορικός Στήβεν Ράνσιμαν στο μνημειώδες ιστορικό σύγγραμμά του «Βυζαντινός Πολιτισμός», ο οποίος αναφερόμενος στην άλωση της Βασιλίδος των πόλεων, γράφει: «Στις 29 Μαΐου 1453, ένας πολιτισμός σαρώθηκε αμετάκλητα. Είχε αφήσει μία ένδοξη κληρονομιά στα γράμματα και στην τέχνη. Είχε βγάλει χώρες ολόκληρες από τη βαρβαρότητα και είχε δώσει σε άλλες την εκλέπτυνση των ηθών. Η δύναμή του και η ευφυΐα του προστάτεψαν πολλούς αιώνες την Χριστιανοσύνη. Για έντεκα αιώνες η Κων/πολη ήταν το κέντρο ενός κόσμου φωτός».
Ο μεγάλος Ρώσος ιστορικός Α. Βασίλιεφ στην «Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» 324-1453, γράφει: «Το Βυζάντιο συνέβαλε πάρα πολύ στην ιστορία της Αναγέννησης καλλιεργώντας όχι μόνον τη γνώση της ελληνικής γλώσσας και φιλολογίας, αλλά έδωσε στη Δύση έναν τεράστιο αριθμό αρχαίων χειρογράφων και κειμένων των πατέρων της Εκκλησίας».

***
Όταν έγινε συζήτηση για το Σύνταγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν έγινε δεκτή καμία πρόταση να γίνει αναφορά στον Χριστιανισμό. Οι ασχολούμενοι με τη σύνταξη του κειμένου του Συντάγματος δεν ήθελαν ούτε να ακούσουν κάτι για Χριστιανισμό. Επομένως, οι πυλώνες που ονειρεύονταν οι πρωτεργάτες της Ε.Ε. αγνοήθηκαν όλοι...

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ