Πάσχα Ελλήνων Πάσχα!

-  Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΟΔΟΥΛΟΥ, ιατρού

• Ανήμερα της Πασχαλιάς. Ησυχία επικρατεί στο σπίτι. Μαζεμένοι γύρω από το πασχαλινό τραπέζι όλη η οικογένεια, μικροί-μεγάλοι. Όλοι παρακολουθούν με μεγάλη προοσοχή και κομμένη την ανάσα. Ξάφνου ακούγεται το γέλιο της γιαγιάς. Χα-χα-χα μπράβο πασιά μου, μπράβο καμάρι μου, χιλιόχρονος να ζήσεις, Χριστός Ανέστη και χρόνια πολλά! Όλοι ξεσπούν σε γέλια και χαρές από το αποτέλεσμα του τσουγκρίσματος των κόκκινων αυγών της γιαγιάς με τον εγγονό. Ο μικρούλης έσπασε το αυγό της γιαγιάς, όχι από τη μία αλλά και από τις δύο «μεριές». Ποιος τον κρατάει τώρα, όλοι θα υποκύψουν και θα «νικηθούν» γονείς, συγγενείς, φίλοι. Σκηνές απείρου κάλλους από την ελληνική οικογένεια.
Ήρθε η Πασχαλιά με τα κόκκινα τ’ αυγά ή όπως συνηθίζαμε να λέμε εκείνα τα χρόνια η Λαμπρή ή καλύτερα θα έλεγα το ελληνικό Πάσχα. Εδώ σ’ αυτήν την ευλογημένη γη, την πατρίδα μας η Πασχαλιά γιορτάζεται διαφορετικά από ότι γιορτάζεται στον υπόλοιπο κόσμο. Το Ελληνικό Πάσχα έχει μία διαφορετική, μια αξιοζήλευτη ζεστασιά που δεν έχει άλλος λαός στον κόσμο.
Με τα τόσα ήθη και έθιμα της κάθε περιοχής, με το ψήσιμο του αρνιού στην σούβλα, το κοκορέτσι, τα κουλούρια, τα γλυκά, με τους χορούς και τα τραγούδια που οι γείτονες την Άγια μέρα αυτή γίνονται ένα. Το Πάσχα και θα πω το Πάσχα στα χωριά και τα νησιά μας, γιορτάζεται τόσο έντονα που όλοι μας το περιμένουμε με λαχτάρα γιατί η ελληνική οικογένεια ξανασμίγει και ξαναγίνεται πολυμελής με την επανάκαμψη όλων των μελών της από τα ξένα, είτε από την Ελλάδα, είτε από το εξωτερικό. Τα χωριά που μέχρι χθες ήταν βουβά, ξαναζωντανεύουν από τον ερχομό των ξενιτεμένων, σε παίρνει η αγαλλίαση από τις χαρούμενες φωνές και τα παιχνίδια των παιδιών στα καταπράσινα λιβάδια και στις πλατείες των χωριών.
Ξαναζωντανεύει των παππούδων και των γονιών το βλέμμα το στεγνό με τα σφραγισμένα στόματα και τα ροζιασμένα χέρια από τις χειρωνακτικές και αγροτικές εργασίες τόσων χρόνων. Τα χωριά ρημάξανε από νειάτα, μόνο λίγοι ηλικιωμένοι μένουν πίσω και όλο το χρόνο αγναντεύουν πίσω από τα θολά τζάμια των παραθύρων τον «τζιαντέ», τον κεντρικό δρόμο του χωριού τους να δούνε να έρθει ο ταχυδρόμος να τους φέρει «χαμπέρι» από τα ξενιτεμένα τους παιδιά. Επίσης περιμένουν το λεωφορείο της γραμμής –όπου δεν έχει κοπεί- να τους φέρει τα «καλούδια», τα ψώνια που παρήγγειλαν, περιμένουν τον γιατρό, τον παππά, τον δάσκαλο –αλλά πού είναι τα παιδιά, με την τόση υπογεννητικότητα που μαστίζει την ελληνική κοινωνία με τους μισθούς πείνας πώς να κάνει κανείς οικογένεια;
Ανθίζει και πάλι το χαμόγελο στα χείλη τους βλέποντας και μη χορταίνοντας τα παιδιά τους, τα εγγόνια τους, τους συγγενείς, τις λίγες ημέρες αυτές τις γιορτινές. Ξεκλείδωσαν τις πόρτες των σπιτιών που τις είχαν «σφαλιστές» από το φόβο των ξενόφερτων «μεταναστών και προσφύγων» που δεν έχουν αφήσει πέτρα πάνω στην πέτρα από το κλέψιμο, την κακοποίηση, τους βιασμούς για λίγα χρήματα, αλλά τι να πω; Τέτοιοι είμαστε, χορεύαμε κιόλας από χαρά μεγάλη που ανοίγαμε τα σύνορα σ’ αυτούς. Ξανάνοιξαν τα καφενεία στις πλατείες των χωριών, ο καφετζής ξαναφόρεσε και πάλι την ποδιά να εξυπηρετήσει τους ξενιτεμένους. Ξανανταμώνουν οι παλιοί φίλοι και τα «λένε» με την συνοδεία ποτού και μεζέδων, αναπολούν τα χρόνια εκείνα που ήταν παιδιά. Φέρνουν στις μνήμες τους ότι ανήμερα του Λαζάρου χωρισμένοι δυο-δυο με τις ζυγιές των κουδουνιών και Κυπρίων περιδιάβαζαν όλα τα σπίτια του χωριού τραγουδώντας: «Σήμερα είν’ ο Λάζαρος σήμερα του Λαζάρου...». Ένας θυμήθηκε ένα ευτράπελο που έλεγε τότε: «Ήρθε ο Λάζαρος ήρθα κι εγώ μούπε η μάνα μου να μ’ δόκεις ένα αβγό». Γελάσανε με την ψυχή τους, λέει ο άλλος, θυμάστε αυτό που λέγαν οι παλιοί:
Κυριακή Βαΐων: Ο Χριστός καβαλάρης
Μ. Δευτέρα: Ο Χριστός στη μαχαίρα
Μ. Τρίτη: Ο Χριστός εκρίθη
Μ. Τετάρτη: Ο Χριστός επιάσθη
Μ. Πέφτη: Ο Χριστός επαιδεύτη
Μ. Παρασκευή: Ο Χριστός στο καρφί
Μ. Σάββατο: Χαρές γιομάτο
Λαμπρή – Κυριακή: Τ’ αρνί στο σουβλί.
Και πάει λέγοντας και χαριτολογώντας έφερναν στο νου τους θυμήσεις από τα ήθη και έθιμα του χωριού τους.
Το τριήμερο της Λαμπρής, σε μερικά χωριά, η Θεία Αναστάσιμη λειτουργία γίνεται μεσημέρι και μετά το «σχόλασμα» της εκκλησιάς στο περίβολό της χορεύουν γέροι και νέοι δίνοντας το χέρι της χαράς η μια γενιά στην άλλη, μπροστά οι άνδρες και πίσω να ακολουθούν οι γυναίκες τραγουδώντας.
Την τρίτη ημέρα οι χοροί κλείνουν με τους λεγόμενους «κύκλους» τα καγκέλια όπου ο πρωτοχορευτής κάνει διάφορα ζικ-ζακ και φέρνει αντικρυστά τους χορευτές για να ειδωθούν να γίνει και κανένα «προξενειό» και να δώσουν υπόσχεση του χρόνου να ξανανταμώσουν με το καλό και να γιορτάσουν το Άγιο Πάσχα όλοι μαζί.
Χριστός Ανέστη και Χρόνια Πολλά!