Γιαννιώτες Ευεργέτες και τα χρήματα που δεσμεύτηκαν στη Ρωσία το 1917…

- Του Δρ. ΠΕΤΡΟΥ ΤΣΟΔΟΥΛΟΥ*

 Τις πρώτες παροικίες των Ελλήνων εμπόρων στην ομόδοξη Ρωσία τις συναντάμε κατά των 17ο αιώνα. Αρχικά, στη Νίζνα της Ουκρανίας, με Αυτοκρατορικό «Χρυσόβουλο» του 1657 προσδιορίζονται τα δικαιώματα των Ελλήνων παροίκων τα οποία προστατεύονται και με δεύτερο «Xρυσόβουλο» του 1711. Το 1775 επιτρέπεται η εγκατάσταση Ελλήνων στην Οδησσό, η οποία σταδιακά μετατρέπεται σε σημαντικό εμπορικό κέντρο. Κατά τον 18ο αιώνα οι Έλληνες έμποροι αποικούν τη Μόσχα, την Πετρούπολη και την ενδότερη Ρωσία.
Η πλειονότητα των εκεί Ηπειρωτών εμπόρων, παράλληλα με τις εμπορικές και επιχειρηματικές τους δραστηριότητες, ανέπτυξαν έντονη ευεργετική δράση προσφέροντας ανιδιοτελώς στον πάσχοντα συνάνθρωπο, ενισχύοντας συστηματικά τομείς όπως, υγεία, πρόνοια, εκπαίδευση, ορθοδοξία κ.τ.λ. Έτσι, φρόντιζαν να βοηθούν τους υπόδουλους συμπατριώτες τους, άλλοτε με την αποστολή εμβασμάτων και άλλοτε με την αιώνια κατάθεση χρημάτων στο Αυτοκρατορικό Ορφανοτροφείο της Μόσχας προκειμένου οι ετήσιοι τόκοι αυτών να στέλνονται εσαεί  στις διαχειριστικές επιτροπές που είχαν ορίσει, οι ίδιοι, στην ιδιαίτερη πατρίδα τους.
Είναι δε σημαντικό να τονιστεί ότι, η ευεργεσία τους δεν περιορίστηκε μόνο προς τους συμπατριώτες Έλληνες αλλά επεκτάθηκε και στους ανήμπορους συνανθρώπους των χωρών όπου ζούσαν και δραστηριοποιούνταν επιχειρηματικά. Ήσαν, δηλαδή ευεργέτες δύο πατρίδων. Άλλωστε, δε θα μπορούσε να είναι και διαφορετικά, αφού το μεγαλείο της ευεργεσίας που αναβλύζει από τα βάθη της ψυχής δεν έχει σύνορα και όρια. Είναι κάτι σαν τον ήλιο, που όταν λάμπει, φωτίζει όλους, εκτός βέβαια, εκείνων που επιμελώς κρύβονται στη σκιά του. 
Όμως, παρότι οι ευεργέτες μας είχαν φροντίσει για την αιώνια στήριξη των ανήμπορων συνανθρώπων τους, το καθεστώς που επικράτησε στην Ρωσία μετά την επανάσταση του 1917, δε σεβάστηκε ούτε στο ελάχιστο την επιθυμία αυτών. Έχοντας ως δόγμα, «δεν χρωστάμε σε κανέναν και δε μας χρωστάει κανένας», δέσμευσαν το σύνολο των καταθέσεων και συνάμα σταμάτησαν την αποστολή χρηματικών εμβασμάτων στην ιδιαίτερη πατρίδα των ευεργετών. Αυτή η τακτική δυστυχώς, συνεχίζεται αδιαλείπτως μέχρι τις μέρες μας. Παρότι τα τελευταία χρόνια στην ομόδοξη Ρωσία έχουν γίνει ριζοσπαστικές αλλαγές και δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις σε όλα τα επίπεδα, μόνο πάνω στο θέμα αυτό δεν έγινε απολύτως τίποτα, παραμένει το ίδιο ακριβώς καθεστώς, όπως διαμορφώθηκε πριν από εκατό χρόνια.

Αυτοκρατορικό Ορφανοτροφείο Μόσχας
Αρχικά, οι καταθέσεις των Γιαννιωτών ευεργετών γινόταν σε ρούβλια χάρτινα στο Αυτοκρατορικό Ορφανοτροφείο της Μόσχας που λειτουργούσε και ως τράπεζα. Αναφέρουμε παρακάτω τα ονόματα των ευεργετών, τα αρχικά κεφάλαια που κατέθεσαν καθώς και τα αντίστοιχα παραστατικά που εκδόθηκαν.
1. Ιωάννη και Αναστασίου Αργύρη Βρεττού: Το ένα γραμμάτιο επ’ ονόματι Ιωάννη και Αναστασίου Αργύρη Βρεττού είναι το υπ’ αριθμ. 648/02-01-1792, συνολικού ποσού 15.000 ρ. χάρτινα.
2. Ιωάννη Κοτοπούλη: Τα δύο γραμμάτια επ’ ονόματι Ιωάννη Κοτοπούλη είναι: α) το υπ’ αρίθμ. 4227/02-10-1795, συνολικού ποσού 3.000,00 ρ. χάρτινα  και β) το υπ’ αρίθμ.  81574/07-10 -1818, συνολικού ποσού 2.110 ρ. χάρτινα.
3. Φιλίππου Κοτοπούλη: Τα δύο Γραμμάτια επ’ ονόματι Φιλίππου Κοτοπούλη είναι: α) το υπ’ αρίθμ. 7440/04-07-1781, συνολικού ποσού 3.600 ρ. χάρτινα και β) το υπ’ αρίθμ. 6090/29-06-1820, συνολικού ποσού 2.400 ρ. χάρτινα.
4. Ζώη Καπλάνη: Τα επτά γραμμάτια επ’ ονόματι Ζώη Καπλάνη είναι: α) το υπ’ αρίθμ. 4858/16-06-1797, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα, β) το υπ’ αρίθμ. 15617/ 20-08-1806, συνολικού ποσού 100.000 ρ. χάρτινα, γ) το υπ’ αρίθμ. 25424/21-01-1809, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα, δ) το υπ’ αρίθμ. 25425/21-01-1809, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα, ε) το υπ’ αρίθμ. 25426/21-01-1809, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα, στ) το υπ’ αρίθμ. 25427/21-01-1809, συνολικού ποσού 6.000 ρ. χάρτινα και ζ) το υπ’ αρίθμ. 25430/21-01-1809, συνολικού ποσού 24.500 ρ. χάρτινα.
5. Αδελφών Ζωσιμά: Τα επτά Αιώνια Γραμμάτια της Αδελφότητας των Ζωσιμάδων είναι:  α) Το υπ’ αριθμ. 935/11-051792 γραμμάτιο ποσού 60.000 ρ. χάρτινα, β) το υπ’ αριθμ. 6691/01-11-1800 γραμμάτιο ποσού 30.000 ρ. χάρτινα, γ) 6692/11-11-1800 γραμμάτιο ποσού 30.000 ρ. χάρτινα, δ) το υπ’ αριθμ. 57170/03-12-1815 γραμμάτιο ποσού 30.000,00 ρ. χάρτινα, ε) το υπ’ αριθμ. 57171/03-12-1815 γραμμάτιο ποσού 60.000 ρ. χάρτινα, στ) το υπ’ αριθμ. 57172/03-12-1815 γραμμάτιο ποσού 60.000 ρ. χάρτινα και ζ) το υπ’ αριθμ. 78664/21-06-1818 γραμμάτιο ποσού 10.000 ρ. χάρτινα.
6. Νικολάου Ζωσιμά: Τα δέκα γραμμάτια επ’ ονόματι «Νικολάου Ζωσιμά» είναι: α) Το υπ’ αριθμ. 70776/01-04-1840, συνολικού ποσού 99.998,5 ρ. χάρτινα, β) το υπ’ αριθμ. 70777/01-04-1840, συνολικού ποσού 130.000,5 ρ. χάρτινα, γ) το υπ’ αριθμ. 70778/01-04-1840, συνολικού ποσού 50.000 ρ. χάρτινα, δ) το υπ’ αριθμ. 70779/01-04-1840, συνολικού ποσού 90.000 ρ. χάρτινα, ε) το υπ’ αριθμ. 70780/01-04-1840, συνολικού ποσού 89.999 ρ. χάρτινα, στ) το υπ’ αριθμ. 70781/01-04-1840, συνολικού ποσού 50.001 ρ. χάρτινα, ζ) το υπ’ αριθμ. 70782/01-04-1840, συνολικού ποσού 60.000 ρ. χάρτινα, η) το υπ’ αριθμ. 70825/01-04-1840, συνολικού ποσού 29.998 ρ. χάρτινα, θ) το υπ’ αριθμ. 70826/01-04-1840, συνολικού ποσού 70.000 ρ. χάρτινα και ι) το υπ’ αριθμ. 70827/01-04-1840, συνολικού ποσού 54.250 ρ. χάρτινα
7. Ανώνυμα Γραμμάτια: Τα δύο ανώνυμα γραμμάτια είναι: α) το υπ’ αριθμ. 86087/04-12-1840, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα και β) το υπ’ αριθμ. 86088/04-12-1840, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα.
8. Παναγιώτη Ζιούκα: Τα τρία γραμμάτια επ’ ονόματι  «Παναγιώτη Ζιούκα» είναι: α) το υπ’ αριθμ. 22798/06-07-1808, συνολικού ποσού 60.000 ρ. χάρτινα, β) το υπ’ αριθμ. 38355/11-07-1812, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα και γ) το υπ’ αριθμ. 39400/   -01-1813, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα.
9. Γεωργίου Γοργόλη και Υιού αυτού Αναστασίου: Τα δύο γραμμάτια επ’ ονόματι «Γεωργίου Γοργόλη και Υιού αυτού Αναστασίου» είναι: α) το υπ’ αριθμ. 31132/11-01-1810, συνολικού ποσού 30.000 ρ. χάρτινα και β) το υπ’ αριθμ. 41488/11-01-1812, συνολικού ποσού 30.000 ρ. χάρτινα.
10. Δημητρίου Λέοντος Μελά: Τα δύο γραμμάτια επ’ ονόματι Δημητρίου Λέοντος Μελά είναι: α) το υπ’ αριθμ. 32938/31-03-1810, συνολικού ποσού 6.000 ρ. χάρτινα και β) το υπ’ αριθμ. 39372/10-07-1811, συνολικού ποσού 24.000 ρ. χάρτινα.
11. Ιωάννου Χριστοδούλου: Τα τρία γραμμάτια επ’ ονόματι «Ιωάννη Χριστοδούλου» είναι: α) το υπ’ αριθμ. 34059/20-07-1810, συνολικού ποσού 30.000 ρ. χάρτινα, β) το υπ’ αριθμ. 36488/08-12-1810, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα και γ) το υπ’ αριθμ. 53586/26-03-1815, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα.
12. Παναγιώτη, Αναστασίου και Λέοντος Μελά: Επ’ ονόματι «Παναγιώτη, Αναστασίου και Λέοντος Μελά» έχει εκδοθεί το υπ’ αρίθμ. 7082/1813 γραμμάτιο, συνολικού ποσού 30.000 ρ. χάρτινα.
13. Νικολάου Μαρούλη: Επ’ ονόματι «Νικολάου Μαρούλη» έχει εκδοθεί το υπ’ αριθμ. 53059/1815 γραμμάτιο, συνολικού ποσού 12.000 ρ. χάρτινα.
14. Μάνθου Κονιτσιώτου: Επ’ ονόματι «Μάνθου Κονιτσιώτου» έχουν εκδοθεί τα παρακάτω γραμμάτια: α) το υπ’ αριθμ. 7725/03-01-1802, συνολικού ποσού 12.000 ρ. χάρτινα, β) το υπ’ αριθμ. 15422/01-08-1806, συνολικού ποσού 12.000 ρ. χάρτινα, γ) το υπ’ αριθμ. 15423/01-08-1806, συνολικού ποσού 1.000 ρ. χάρτινα, δ) το υπ’ αριθμ. 18786/01-08-1807, συνολικού ποσού 6.000 ρ. χάρτινα, ε) το υπ’ αριθμ. 23251/05-08-1808, συνολικού ποσού 1.000 ρ. χάρτινα, στ) το υπ’ αριθμ. 45240/05-08-1813, συνολικού ποσού 1.000 ρ. χάρτινα, ζ) το υπ’ αριθμ. 35808/05-10-1810, συνολικού ποσού 1.000 ρ. χάρτινα, η) το υπ’ αριθμ. 41412/05-01-1812, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα και θ) μία κατάθεση στις 04/01/1816 συνολικού ποσού 8.000 ρ. χάρτινα.
15. Τριαντάφυλλου Ιωάννη Δομπόλη: Επ’ ονόματι του Τριαντάφυλλου Ιωάννη Δομπόλη έχει εκδοθεί το υπ’ αριθμ. 77323/10-05-1810 γραμμάτιο, συνολικού ποσού 5.000 ρ. χάρτινα.
16. Μπαλάνου Τροφίμοβ Μάτσου: Επ’ ονόματι του Μπαλάνου Τροφίμοβ Μάτσου έχουν εκδοθεί τα παρακάτω γραμμάτια: α) το υπ’ αρίθμ. 39714/27-04-1827 συνολικού ποσού 120.000 ρ. χάρτινα, β) το υπ’ αριθμ. 40033/27-04-1827 συνολικού ποσού 20.000 ρ. χάρτινα, γ) το υπ’ αριθμ. 40034/27-04-1827 συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα, δ) το υπ’ αριθμ. 40035/27-04-1827 συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα και ε) το υπ’ αριθμ. 40036/27-04-1827 συνολικού ποσού 2.000 ρ. χάρτινα.
17. Αναστασίου Τροφίμοβ Μάτσου: Επ’ ονόματι του Αναστασίου Τροφίμοβ Μάτσου έχουν εκδοθεί δύο γραμμάτια: α) το υπ’ αριθμ. 51641/22-09-1827, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα και β) το υπ’ αριθμ. 51642/22-09-1827, συνολικού ποσού 5.000 ρ. χάρτινα.
18. Ιωάννη Μπουμπούκη: Επ’ ονόματι Ιωάννη Μπουμπούκη έχει εκδοθεί το υπ’ αριθμ. 67081/1839 γραμμάτιο, συνολικού ποσού 5.000 ρ. χάρτινα.
19. Γεωργίου Κωνσταντίνου Χατζηκώστα: Επ’ ονόματι του Γεωργίου Κων/νου Χατζηκώστα έχουν εκδοθεί συνολικά τρία γραμμάτια: α) το υπ’ αριθμ. 43241/11-08-1845, συνολικού ποσού 100.000 ρ. χάρτινα, β) το υπ’ αριθμ. 43244/11-081845, συνολικού ποσού 5.000 ρ. χάρτινα και γ) το υπ’ αριθμ. 43245/11-08-1845, συνολικού ποσού 100.000 ρ. χάρτινα.
20. Παύλου Δημητρίου Πασχάλη: Επ’ ονόματι Παύλου Δημητρίου Πασχάλη έχουν εκδοθεί συνολικά τα παρακάτω έντεκα γραμμάτια: α) το υπ’ αριθμ. 19514/09-10-1844, συνολικού ποσού 100.000 ρ. χάρτινα, β) το υπ’ αριθμ. 19515/09-10-1844, συνολικού ποσού 500.015 ρ. χάρτινα, γ) το υπ’ αριθμ. 19516/09-10-1844, συνολικού ποσού 50.015 ρ. χάρτινα, δ) το υπ’ αριθμ. 19517/09-10-1844, συνολικού ποσού 30.000 ρ. χάρτινα, ε) το υπ’ αριθμ. 19518/09-10-1844, συνολικού ποσού 15.001 ρ. χάρτινα, στ) το υπ’ αριθμ. 19519/09-10-1844, συνολικού ποσού 10.000 ρ. χάρτινα, ζ) το υπ’ αριθμ. 19520/09-10-1844, συνολικού ποσού 6.000 ρ. χάρτινα, η) το υπ’ αριθμ. 9258/09-10-1845, συνολικού ποσού 4.025 ρ. χάρτινα, θ) το υπ’ αριθμ. 9259/09-10-1845, συνολικού ποσού 10.500 ρ. χάρτινα, ι) το υπ’ αριθμ. 9260/09-10-1845, συνολικού ποσού 9.450 ρ. χάρτινα και ια) το υπ’ αριθμ. 9261/09-10-1845, συνολικού ποσού 7.700 ρ. χάρτινα.
21. Ιωάννη Δομπόλη: Επ’ ονόματι Ιωάννη Δομπόλη στις 17 και 28/06/1851 έχουν γίνει δύο καταθέσεις συνολικού ποσού 815.000 ρ. χάρτινα και προφανώς έχουν εκδοθεί τα ανάλογα γραμμάτια.
22. Τριαντάφυλλου Τσιουμάγκα: Επ’ ονόματι Τριαντάφυλλου Τσιουμάγκα έχει γίνει μία κατάθεση το 1852 συνολικού ποσού 98.000 ρ. χάρτινα και προφανώς έχει εκδοθεί το ανάλογο γραμμάτιο.

(Αύριο το τελευταίο μέρος)

* Ο Δρ. Πέτρος Τσόδουλος είναι Οικονομολόγος - Διευθυντής του Γηροκομείου Ζωσιμαδών Ιωαννίνων.