Η εθνική μας ανάγκη και τα συμφέροντα των «συμμάχων»!

Όταν άρχισε η Ελληνική Επανάσταση το 1821, η Αγγλία ήταν ενταγμένη στην «Ιερά Συμμαχία», την οποία αποτελούσαν πέντε ευρωπαϊκές δυνάμεις της εποχής: Ρωσία, Αυστρία, Πρωσία (Γερμανία), Αγγλία και Γαλλία. Οι δυνάμεις αυτές φρόντιζαν να διατηρήσουν τα κεκτημένα και να καταπνίξουν κάθε φιλελεύθερη και επαναστατική κίνηση των λαών της Ευρώπης.
Τα συμφέροντα της Αγγλίας επέβαλαν διατήρηση φιλικών σχέσεων με την Τουρκία και ενίσχυσή της στις επεκτακτικές βλέψεις της Ρωσίας. Ο φόβος, όμως, ότι η Ρωσία με την εύνοιά της στην Ελληνική Επανάσταση θα οδηγούσε στη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και θα εδημιουργείτο μεγάλο Χριστιανικό κράτος, που θα ήταν στην επιρροή της Ρωσίας επέβαλε στροφή (εν μέρει) της αγγλικής πολιτικής μετά το 1825 υπέρ των αγωνιζομένων Ελλήνων.
Ευνοούσε τη δημιουργία Ελληνικού Κράτους, αλλά με όσο το δυνατό περιορισμένα όρια. Έτσι, θα είχε «και την πίτα σωστή και τον σκύλο χορτάτο». Ικανοποιούσε το αίτημα των Ελλήνων για δημιουργία Ελληνικού Κράτους, αλλά δεν αφαιρούσε από την Τουρκία πολλά εδάφη. Συγκεκριμένα ήθελε για την Ελλάδα την Πελοπόννησο και μερικά νησιά. Αυτό θα ήταν το Ελληνικό Κράτος!..
Έτσι, με διπλωματικά τερτίπια οι Άγγλοι το 1825 πέτυχαν να εκμαιεύσουν έγγραφο – αίτηση των ηγετών της Επανάστασης, με το οποίο «Το Ελληνικόν Έθνος θέτει εκουσίως την ιεράν παρακαταθήκην της ιδίας ελευθερίας, ανεξαρτησίας και πολιτικής του υπάρξεως υπό την μοναδικήν υπεράσπισιν της Α.Μ. του Γεωργίου Δ’».
Φυσικά, αφού επέτυχαν αυτό οι Άγγλοι, εύκολο ήταν μετά να επιτύχουν τον διορισμό του στρατηγού Τσώρτς ως αρχηστρατήγου της Ελλάδας και του ναυάρχου Κόχραν ως αρχηγού του στόλου.
Στο μεταξύ, μετά την πτώση του Μεσολογγίου, ο Κιουταχής προχώρησε και κατέλαβε την Αθήνα. Οι Έλληνες οχυρώθηκαν στην Ακρόπολη και σχημάτισαν στρατόπεδο στην Ελευσίνα.
Ο Κιουταχής πολιορκούσε την Ακρόπολη. Η πείρα του Καραϊσκάκη πολεμώντας χρόνια τους τούρκους, τον οδηγούσε σε ασφαλείς σχεδιασμούς με σίγουρη νίκη. Η στρατηγική του Καραϊσκάκη οδηγούσε στη λύση της πολιορκίας. Με αυτόν τον τρόπο, η επανάσταση θα εδραιωνόταν και πάλι στη Στερεά Ελλάδα. Αλλά, αυτό ήταν ακριβώς που δεν ήθελαν οι Άγγλοι.
Γι’ αυτό στη συνάντηση που έγινε στο Κερατσίνι οι Τσώρτς και Κόχραν διαφώνησαν με τον Καραϊσκάκη. Έτσι, ετοίμαζαν την επίθεση, όπως ήθελαν αυτοί, που θα οδηγούσε σε βέβαιη καταστροφή. Ως ημέρα επιθέσεως ορίστηκε η 23η Απριλίου 1827.
Την παραμονή, όμως, πυροβολήθηκε ύπουλα ο Καραϊσκάκης. Βαριά τραυματισμένος μετακομίστηκε στο πλοίο του Τσώρτς, όπου και άφησε την τελευταία του πνοή την άλλη ημέρα. Η σορός του μεταφέρθηκε στη Σαλαμίνα και ετάφη στο ναό του Αγίου Δημητρίου. Η Κυβέρνηση διέταξε εθνικό πένθος σε όλη την Ελλάδα.
Αφού έφυγε από τη μέση ο Καραϊσκάκης, ο οποίος ήταν εμπόδιο στα σχέδιά τους, στις 24 Απριλίου οι «φιλέλληνες» αρχηγοί Τσώρτς και Κόχραν οδήγησαν τους Έλληνες στη σφαγή. Η επιχείρηση κακώς σχεδιάστηκε και χειρότερα εκτελέστηκε. Είχαν σχεδιάσει να επιτεθούν τη νύχτα, αλλά η απόβαση των στρατευμάτων και η μετακίνηση κράτησαν όλη τη νύχτα. Σαν να έλεγαν στον Κιουταχή σου στέλνουμε σφαχτάρια. Το πρωί οι οπλαρχηγοί βάδισαν με αταξία χωρίς συνοχή και τάξη και έτσι έπεσαν εύκολη λεία του δραστήριου και στρατηγικού αντιπάλου. Ο Κιουταχής επιτέθηκε στους Έλληνες με όλες τις δυνάμεις του. Το μικρό σώμα των τακτικών καταστράφηκε, το ιππικό καταπάτησε τους άτακτους, οι οποίοι δεν είχαν τα μέσα να κατασκευάσουν ταμπούρια. Σε πλήρη αταξία έφυγαν οι Έλληνες προς την θάλασσα. Πολλοί ρίχτηκαν στη θάλασσα και πνίγηκαν. Οι οπλαρχηγοί Νοταράς, Βέικος, Γεω. Τζαβέλας, Φωτομάρας και ο συνταγματάρχης Ιγγλέσης ήταν νεκροί. Συνολικά 1.500 Έλληνες σκοτώθηκαν. Την επομένη οι 250 αιχμάλωτοι παρατάχτηκαν κατά σειρά και αποκεφαλίστηκαν. Μετά από αυτό η φρουρά της Ακρόπολης συνθηκολόγησε με τον όρο να φύγει με τον οπλισμό και τις αποσκευές της. Η επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα έσβησε!
Η σωτηρία της Ελλάδας ήλθε από τον Ιω. Καποδίστρια, ο οποίος γνώριζε καλά την πολιτική των Άγγλων. Αρχές του 1828 ο Καποδίστριας έφθασε στην Ελλάδα ως πρώτος Κυβερνήτης της χώρας. Πρώτη του φροντίδα ήταν να αναζωπυρώσει την επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα. Έστειλε τον Γεωρ. Βαρνακιώτη και άλλους στη Δυτική Στ. Ελλάδα και τον Δημήτριο Υψηλάντη στην Ανατολική.
Ο Βαρνακιώτης πολιόρκησε το Μεσολόγγι και ανάγκασε τους Τούρκους να υπογράψουν συνθήκη παράδοσης στις 2 Μαΐου 1829. Αμέσως οι Άγγλοι έτρεξαν να προλάβουν! Ο Ακαδημαϊκός Διονύσιος Κόκκινος στο κλασικό έργο του «Η Ελληνική Επανάστασις» έκδ. 1957 Τόμος 12ος σελ. 120 γράφει: «Κατά την αυτήν ημέραν έφθασε προ του Μεσολογγίου ο Άγγλος πλοίαρχος Σπένσερ επιβαίνων του πολεμικού σκάφους Μαδαγασκάρη και ως διά να επαληθεύση διά σκανδαλώδους επεμβάσεως την εναντίον της επεκτάσεως των ορίων της Ελλάδος επί της Στερεάς βρετανικήν πολιτικήν, ανακοίνωσε ότι ήλθε με την εντολήν να λύση έστω και διά της βίας την πολιορκίαν.
Ο Μιαούλης έσπευσε να τον επισκευθή και διά θαρραλέας δηλώσεώς του τον ηνάγκασε να αρκεσθή μόνον να γνωστοποιήση τον σκοπόν της επισκέψεώς του εις τους Τούρκους και να αποπλεύση. Οι Τούρκοι δεν άλλαξαν γνώμη».
Στις 3 Μαΐου 1829 το Μεσολόγγι ήταν ελεύθερο…
Τους Άγγλους τους βρίσκουμε με ανάλογη συμπεριφορά και στην Ήπειρο το 1854. Στο διάστημα 1853 – 1856 έγινε ο λεγόμενος Κριμαϊκός πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας. Η Αγγλία ήταν με το μέρος της Τουρκίας. Ο βασιλιάς της Ελλάδας Όθωνας θεώρησε κατάλληλη την ευκαιρία να ελευθερωθούν τα υπόδουλα ελληνικά εδάφη και ενθάρρυνε επαναστατικά κινήματα στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία.
Στην Ήπειρο η επανάσταση εκδηλώθηκε τον Νοέμβριο του 1853 στην Τσαρκοβίστα (σήμερα Δωδώνη). Εκεί ο ηρωικός ιερέας Ιγνάτιος Παπαγεωργίου ξεσήκωσε τους χωριανούς του και πήγαν και άρπαξαν τις τουρκικές αποθήκες διώχνοντας τους Τούρκους.
Επικεφαλής του σώματος Ηπείρου ορίστηκε ο παλαίμαχος Σουλιώτης Θεόδωρος Γρίβας. Συμμετείχαν ο Γ. Βαρνακιώτης, οι Ιω. και Ν. Στράτος, οι Ανδ. και Δημ. Ίσκος και ο Δημ. Καραϊσκάκης, γιός του μεγάλου Στρατηγού. Ο Γρίβας με το σώμα του μπήκε στην Άρτα και αφού περιόρισε την τουρκική φρουρά στο κάστρο της πόλης, προχώρησε βορειότερα, σαλπίζοντας παντού συναγερμό. Έστησε το στρατηγείο του στο Κουτσελιό.
Την άλλη ημέρα επιτέθηκε ξαφνικά ο Αβδή πασάς των Ιωαννίνων με τρεις χιλιάδες Αλβανούς. Έγιναν πολλές συγκρούσεις στην περιοχή, αλλά θα μάκραινε πολύ ο λόγος. Από το Κουτσελιό ο Γρίβας εγκατέστησε το σώμα του στα Κατσανοχώρια και ο ίδιος είχε έδρα το Λοζέτσι (Ελληνικό).
Τελικά, ο Γρίβας αποφάσισε να κατευθυνθεί προς το Μέτσοβο. Και αυτό για δύο λόγους: Πρώτο, γιατί τον προσκάλεσε μία μερίδα Μετσοβιτών και δεύτερο, γιατί το Μέτσοβο είναι κατάλληλη στρατηγική θέση και θα ωφελούσε τον αγώνα. Όταν έλαβε την πρόσκληση ο Γρίβας με 1.500 άνδρες περνάει από το Κοντοβράκι και με ελιγμούς κυριεύει τη δίοδο που βρίσκεται πάνω από τα Τρία Χάνια, όπου ύψωσε τη σημαία με την επιγραφή: «Εν τούτω νίκα».
Μέχρι εδώ βλέπουμε, ότι οι τούρκοι μειονεκτούν. Όμως, εμφανίζονται και εδώ οι «μεγάλοι μας σύμμαχοι» οι Άγγλοι, συνεχίζοντας την πολιτική που είδαμε πιο πάνω…
Κάτι ανάλογο έγινε και στο Μέτσοβο. Όταν οι Άγγλοι είδαν ότι οι Τούρκοι στην Ήπειρο βρίσκονται σε δύσκολη θέση αποφάσισαν να στείλουν στην Ήπειρο τον Άγγλο γενικό Πρόξενο Λόγκορθ που ήταν στο Μοναστήρι των σημερινών Σκοπίων, με ειδική εντολή να διαλύσει με κάθε μέσον την επανάσταση. Έτσι, όταν ο Αβδή πασάς εξεστράτευσε κατά του Μετσόβου τον συνόδευε και ο Λόγκορθ. Από εκεί έστειλε επιστολή στο Γρίβα και συνιστούσε κατάπαυση των εχθροπραξιών, διότι μόνον με ειρηνικά μέσα θα επιτευχθεί η ένωση της Ηπείρου και της Θεσσαλίας με την Ελλάδα.
Ο Γρίβας, όμως, απάντησε τότε, ότι ήταν απασχολημένος πολύ με τις επιχειρήσεις και δεν είχε καιρό να στείλει απάντηση, πολύ δε περισσότερο να ορίσει τόπο και χρόνο συνάντησης μαζί του. Δυστυχώς, σε όλες τις παρόμοιες περιπτώσεις παρουσιάζεται και ένας Εφιάλτης. Στην περίπτωση του Μετσόβου παρουσιάστηκε ο Μετσοβίτης Δημήτριος Τζοαννόπουλος. Με αυτόν ήλθε σε επαφή ο Άγγλος Πρόξενος και του υποσχέθηκε πλούσια αμοιβή, αν ενεργούσε κατάλληλα, ώστε οι κάτοικοι του Μετσόβου να στασιάσουν κατά του Γρίβα και συγχρόνως να οδηγήσουν το στρατό του Αβδή πασά στο Μέτσοβο από μια δίοδο άγνωστη στους επαναστάτες. Έτσι, ο επιτήδειος Τζοαννόπουλος με διάφορες δολοπλοκίες και μηχανορραφίες κατώρθωσε, ώστε οι Μετσοβίτες να διχονοήσουν όχι μόνον μεταξύ τους, αλλά και με τον Γρίβα. Όσα έλεγαν και συζητούσαν μεταξύ τους τα διαβίβαζε με ανθρώπους δικούς του, της εμπιστοσύνης του στον Αβδή πασά.
Οι αντάρτες του Γρίβα που είχαν στρατοπεδεύσει γύρω από το γεφύρι του Μποϊάνου κινδύνευαν να κυκλωθούν και γι’ αυτό αποσύρθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Εκεί έγινε φονικότατη μάχη, κατά την οποία σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν 500 Τούρκοι και Αλβανοί και 100 αντάρτες του Γρίβα, μεταξύ των οποίων και νέοι από το Μέτσοβο του σώματος του Δημ. Τσάπου.
Ο Γρίβας κινδύνευσε να κυκλωθεί. Το πρωί της 27 Μαρτίου 1854 περνώντας από τον αυχένα του Ζυγού έφυγε προς το Μαλακάσι και από κεί προς την Καλαμπάκα για να ενωθεί με τους αντάρτες του Ασπροπόταμου με αρχηγό το Χριστόδουλο Χατζηπέτρο από το βλαχόφωνο χωριό των Τρικάλων Βετερνίκο.
Μετά την αποχώρηση των ανταρτών μπήκαν στο Μέτσοβο οι άτακτοι Αλβανοί και άρχισαν να λεηλατούν όλα τα σπίτια και τέλος έβαλαν φωτιά και έκαψαν 400 από τα καλύτερα σπίτια του Μετσόβου. Οι δυστυχείς Μετσοβίτες έντρομοι, άλλοι κατέφυγαν στις ορεινές τοποθεσίες και άλλοι με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, κλείστηκαν στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής η οποία προστατεύονταν από ψηλό περιτοίχισμα.
Τα όσα διέπραξε ο στρατός του Αβδή πασά στο Μέτσοβο θυμίζουν την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως το 1453. Από την καταστροφή στο Φάληρο 1827 στην καταστροφή του Μετσόβου 1854.
Όταν έχεις τέτοιους συμμάχους τι τους θέλεις τους εχθρούς…
Την καταστροφή του Μετσόβου αποθανάτισε η δημοτική μούσα στο παρακάτω δημοτικό τραγούδι:
Σ’ όλον τον κόσμο ξαστεριά
σ’ όλον τον κόσμο ήλιος
και το καϋμένο Μέτσοβο
όλο καπνός και φλόγες.
Το χτύπησαν, το πάτησαν
τ’ Αβδή πασά τ’ ασκέρια,
εννιά χιλιάδες ήτανε
κι οχτώ χιλιάδες μπήκαν.
Ο Γρίβας αποκλείστηκε
ψηλά στου Νικολέτα,
με σταυροφόρους εκατό
και με διακόσιους άλλους, κλπ., κλπ.