ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΜΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΣ: ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ

-  Γράφει ο  ΣΠΥΡΟΣ  ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ,Φιλόλογος - Συγγραφέας

Δύο πετυχημένοι θεράποντες της Ιατρικής σήμερα, ο ψυχίατρος Β. Μπρούμας, Διευθυντής Ψυχιατρικού Τομέα του Γ.Ν. Μεσολογγίου, και ο Αναπληρωτής Καθηγητής Παιδιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. Κ. Κολλιός, μαθητές του διακεκριμένου συμπατριώτη μας Καθηγητή της Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων και Αθηνών, και Ακαδημαϊκού Χαράλαμπου Μουτσόπουλου, είχαν την έμπνευση
και πήραν την ευγενική πρωτοβουλία να επιμεληθούν και να εκδώσουν  "ένα πολυ-συγγραφικό βιβλίο", με τίτλο "Χαράλαμπος  Μ. Μουτσόπουλος, ο γιατρός, ο δάσκαλός, ο άνθρωπος".
Γνώρισαν τον Καθηγητή Χαράλαμπο Μουτσόπουλο στα Γιάννινα  ως φοιτητές της Ιατρικής Σχολής, στις αρχές του 1980, τότε που η Σχολή βρισκόταν στα πρώτα βήματά της, αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα, και στο κρίσιμο εκείνο σημείο για το μέλλον της, αναγνώρισαν την προσφορά του, καθώς η παρουσία του στα Γιάννινα άλλαξε καθοριστικά την προοπτική της τότε υπάρχουσας κατάστασης και καθόρισε το παρόν και το μέλλον της Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων.
Εκτιμώντας δε την όλη μέχρι σήμερα  λαμπρή ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία συγκέντρωσαν  με πολλή επιμέλεια και ειλικρινές ενδιαφέρον το απαραίτητο -και πλούσιο -υλικό στηριγμένο στην πολυσχιδή δράση του, επικαλέστηκαν μαρτυρίες συμφοιτητών τους  και προχώρησαν στην έκδοση του αναμνηστικού αυτού τόμου για να τιμήσουν, όπως γράφουν, «έναν πανεπιστημιακό καθηγητή  που υπήρξε  δάσκαλός μας».
Με το βιβλίο αυτό οι μαθητές τιμούν το δάσκαλό τους και αναγνωρίζουν δημόσια την προσφορά του. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και η αξία του. Την αποτυπώνουν οι ίδιοι οι συγγραφείς με τούτες τις χαρακτηριστικές φράσεις:
«Με το βιβλίο  μας αυτό -γράφουν- θέλουμε να εκφράσουμε πρωτίστως  τα συναισθήματα ευγνωμοσύνης για τον δάσκαλό μας, Καθηγητή Χαράλαμπο Μουτσόπουλο, που με τις αρετές του και το παράδειγμά του καθόρισε τόσο τον τρόπο της ιατρικής μας σκέψης όσο και την εν γίνει στάση μας στα περίπου τριάντα πέντε χρόνια της ιατρικής μας σταδιοδρομίας. Διαμέσου του έργου  και του λόγου του μιλάμε στο βιβλίο αυτό για έναν εξαίρετο, έναν φωτισμένο δάσκαλο, αλλά και ενεργό πολίτη του τόπου μας, με υψηλό φρόνημα και γενναίο ήθος, που δεν ρωτά τι θα συμβεί, αλλά τί θα κάνουμε».
Όσοι επί ολόκληρες δεκαετίες διακονήσαμε στο ναό της Παιδείας  κατανοούμε τη σημασία που έχει για τον διδάσκοντα  στην εκπαίδευση, Μέση και Ανώτατη, οι μαθητές  να τον αποκαλούν και μάλιστα ύστερα από τόσα χρόνια, δάσκαλο και να του εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους  για όσα τους πρόσφερε. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη ικανοποίηση  για κείνον που επάξια φέρει τον τίτλο του δασκάλου.
«Αν με μίσησαν και με πολέμησαν πολλοί-γράφει στα Απομνημονεύματά  του ένας άλλος μεγάλος δάσκαλος των  Ελληνικών Γραμμάτων, ο Ευάγγελος Παπανουτσος-πολύ περισσότεροι (μου το έδειξαν και μου το δείχνουν κάθε μέρα) μιλούν για μένα με εκτίμηση και σεβασμό. Και αυτό είναι η μεγαλύτερη χαρά και η ακριβότερη αμοιβή για το Δάσκαλο. Γιατί ομολογώ ότι τίποτε δεν με συγκινεί περισσότερο, παρά να ακούω νέους, ακόμη και ώριμους, ανθρώπους  να μου  απευθύνουν το λόγο ή να με χαιρετούν με την προσφώνηση Δάσκαλε».
Θέλω να πιστεύω πως την ίδια χαρά και την ίδια ικανοποίηση ένιωσε και ο Χαράλαμπος  Μουτσόπουλος  όταν δυο μαθητές του  φτασμένοι επιστήμονες σήμερα, του πρόσφεραν το βιβλίο που εξέδωσαν προς τιμή του, τριάντα πέντε χρόνια μετά την αποφοίτησή τους από το Πανεπιστήμιο, με το οποίο εκφράζουν την ευγνωμοσύνη  προς το Δάσκαλό τους, για την πολύτιμη και πολύπλευρη προσφορά του.
Ευγνωμοσύνη πρώτα γιατί με τη συστηματική διδασκαλία του τους βοήθησε να αναζητήσουν και να καλλιεργήσουν τον τρόπο της ιατρικής σκέψης να ανταποκριθούν στις πολλές και δύσκολες απαιτήσεις του ιατρικού λειτουργήματος, να σταδιοδρομήσουν στη ζωή τους  και να αποβούν ωφέλιμα μέλη της κοινωνίας στον ευαίσθητο τομέα της υγείας. Εδώ ακριβώς βρίσκεται η αξία της διδασκαλίας. Δεν έρχεται να προσφέρει στο νέο έτοιμες γνώσεις, αλλά έρχεται αρωγός στην προσπάθειά του να μάθει να σκέφτεται προκειμένου να δίνει την καλύτερη λύση στα προβλήματα που θα αντιμετωπίζει κατά την άσκηση του  επαγγέλματός του. Κι αν αυτό είναι απαραίτητο για κάθε επιστήμονα, είναι  εντελώς απαραίτητο για το γιατρό  από τον τρόπο σκέψης του οποίου εξαρτάται το πιο πολύτιμο αγαθό, που είναι η ζωή του ανθρώπου. Μια τέτοια διδασκαλία συνδέει όχι μόνο πνευματικά αλλά ψυχικά και ηθικά το δάσκαλο με το μαθητή  όπως συν- δέει τους γονείς μετά παιδιά, και κάνει το μαθητή  να θεωρεί «αυτόν που του δίδαξε αυτήν την τέχνη ίσο με τους γονείς του».
Ευγνωμοσύνη έπειτα «προς ένα φωτισμένο δάσκαλο, με υψηλό φρόνημα και γενναίο ήθος, που με το λόγο και με το έργο του, καθόρισε τη στάση μας στα περίπου τριάντα πέντε χρόνια της ιατρικής μας σταδιοδρομίας». Δεν ήταν ο Χαράλαμπος Μουτσόπουλος για τους φοιτητές του  μόνο ένας απλός πανεπιστημιακός καθηγητής· ήταν γι' αυτούς ταυτόχρονα και «ο φωτισμένος δάσκαλος». Καθηγητές υπήρξαν -και υπάρχουν-αξιόλογοι μάλιστα  πολλοί. Φωτισμένοι δάσκαλοι όμως λίγοι.
Όσοι είχαμε την τύχη να φοιτήσουμε σε Πανεπιστήμιο δεν ήταν δύσκολο να το διαπιστώσουμε. Η  διαφορά του καθηγητή από το δάσκαλο είναι απλή, αλλά αδυσώπητη. Γιατί ο δάσκαλος  καταξιώνει τη διδαχή με επώδυνη πράξη. Δεν περιορίζεται μόνο στο λόγο που όταν είναι βαθυστόχαστος και καλοπροαίρετος προκαλεί το θαυμασμό.
Επισφραγίζει και καταξιώνει το λόγο με το έργο, και εμπνέει στους γύρω του το σεβασμό. Αυτό συμβαίνει γιατί ο άνθρωπος με το λόγο δείχνει αυτό που πιστεύει, ενώ με το έργο αυτό που πράγματι αξίζει. Αυτή την αξία που πηγάζει από τον υπέροχο  συνδυασμό λόγου και έργου αναγνωρίζουν στο δάσκαλό τους  οι συγγραφείς του βιβλίου και εκφράζουν και γι' αυτό την ευγνωμοσύνη τους.
Ευγνωμοσύνη  που επεκτείνεται στη συνέχεια και σε ένα άλλο, εξίσου αξιόλογο γνώρισμα με αυτό του φωτισμένου δασκάλου. Και αυτό είναι το γνώρισμα του ενεργού πολίτη του τόπου μας. Ανάμεσα στο φωτισμένο δάσκαλο και στον ενεργό πολίτη υπάρχει αυτό που ο Γκαίτε ονόμασε εκλεκτική συγγένεια. Οι δυο αυτές έννοιες είναι αλληλένδετες και η μια δε νοείται χωρίς την άλλη. Αυτό το κατάλαβε, νωρίς μάλιστα, ο Χαράλαμπος  Μουτσόπουλος, όπως αποδεικνύεται από το πλούσιο συγγραφικό του έργο, ένα μέρος του οποίου παρουσιάζεται από τους δυο μαθητές του, με καθαρά κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο. Κατάλαβε δηλαδή ότι είναι εντελώς αδύνατο να ξεχωρίσεις οποιοδήποτε κλάδο της ανθρώπινης πνευματικής ενέργειας  από την κοινωνική και πολιτική δραστηριότητα. Και τούτο γιατί  ο άνθρωπος, ως «όν πολιτικόν», κατά τον Αριστοτέλη, δεν μπορεί να μεταβληθεί ποτέ σ' ένα απλό θεωρητικό πλάσμα. Ζωή σημαίνει ενέργεια και τρόπο ενέργειας. Τρόπος ενέργειας σημαίνει πολιτική πράξη που μεταβάλλει τον άνθρωπο σε ενεργό πολίτη, που ξέρει πως δεν υπάρχει ανθρώπινη  ενέργεια που να μην είναι κοινωνικά καθορισμένη. Και αυτό το ξέρει ιδιαίτερα ο επιστήμονας που νιώθει, σημαντική μάλιστα, την ευθύνη απέναντι στην επιστήμη που ο ίδιος υπηρετεί  και απέναντι στους ανθρώπους που υπηρετούνται από την επιστήμη του. Αυτή η ευθύνη βαρύνει ιδιαίτερα τον επιστήμονα που έχει διαλέξει ως ενασχόληση την ιατρική με τις αναγνωρισμένες από όλους πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Τότε μόνο η ενασχόληση με την ιατρική, όπως ο ίδιος ο Χαράλαμπος Μουτσόπουλος παραδέχτηκε, σου προσφέρει πιο πολλές χαρές και ικανοποιήσεις, παρά στερήσεις, ελλείμματα ή άγος.
Είναι βέβαιο  ότι  ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση ένιωσε ο συμπατριώτης  Καθηγητής και Ακαδημαϊκός  Χαράλαμπος Μουτσόπουλος, όταν πήρε στα χέρια του τούτο το πολύτιμο δώρο που του πρόσφεραν οι μαθητές του. Ξέρει καλά ο δάσκαλος, αρκεί βέβαια να αξίζει το όνομα αυτό, πως οι πιο σκληροί κριτές του  είναι οι μαθητές του. Αυτή η σκληρότητα δείχνει πόσο ιδανισμό κλείνει μέσα του ο νέος.
Ιδανισμός ο οποίος, όταν  βρίσκει πρόσφορο έδαφος απ' την πλευρά του δασκάλου, διατηρείται ολοζώντανος στις ψυχές των νέων και, κατά την ώριμη ηλικία, μετουσιώνεται σε εκδήλωση ευγνωμοσύνης, όπως αυτή αναδύεται από τις σελίδες του βιβλίου τούτου με αποδέκτη το «φωτισμένο δάσκαλο και ενεργό πολίτη του τόπου μας», Χαράλαμπο Μουτσόπουλο.