Σχεδόν ένας αιώνας εκπαιδευτικής και κοινωνικής προσφοράς

Μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου (1913) η σημερινή Πωγωνιανή (τότε Βοστίνα) συνέχισε μέχρι το 1922 να είναι το διοικητικό κέντρο της περιοχής.
Το 1922 πρωτεύουσα της Επαρχίας Πωγωνίου έγινε το Δελβινάκι. Η Πωγωνιανή κράτησε την παλιά ονομασία (Βοστίνα) μέχρι το 1928 που μετονομάστηκε σε Πωγωνιανή. Το 1922 ιδρύθηκε το Εθνικό Οικοτροφείο Πωγωνίου (τώρα Κέντρο Παιδικής Μέριμνας) και το 1924 το Γυμνάσιο.
Η ίδρυση και λειτουργία των Εκπαιδευτηρίων, Οικοτροφείου και Γυμνασίου, έδωσε μεγάλη οικονομική και πολιτιστική ζωντάνια στην περιοχή, η οποία άρχισε να παρουσιάζει αξιόλογη πνευματική και κοινωνική δραστηριότητα. Τα νήματα της δραστηριότητας κινούσε ο ιδρυθείς το 1924, από φιλοπρόοδους κατοίκους της Βοστίνας, «Φιλεκπαιδευτικός σύλλογος Πωγωνίου – Η Πρόοδος», με απώτερους σκοπούς και στόχους τη συμπαράσταση και βοήθεια στη νεολαία που φοιτούσε στο νεοϊδρυθέν Γυμνάσιο.
Συγκεκριμένα, στο 2ο άρθρο του καταστατικού περιέχεται ο σκοπός του Συλλόγου, ως εξής: α) Η προαγωγή της εκπαιδεύσεως εν γένει εν τη περιφερεία Πωγωνίου και ιδία της μέσης τοιαύτης. β) Η περίθαλψις προς επικούρησιν των εν Βοστίνη σπουδαζόντων ορφανών, πενήτων, προσφύγων εκ Βορείου Ηπείρου και εξαιρετικήν έφεσιν προς τα γράμματα εχόντων Ηπειροτοπαίδων. γ) Η ίδρυσις Οικοτροφείου υπό την επωνυμίαν «Γυμνασιακόν Οικοτροφείον Πωγωνίου» εν τω οποίω να ενδιαιτώνται και να διαπαιδαγωγούνται οι εν τω Γυμνασίω Βοστίνης μαθηταί ή άλλης παρεμφερούς Σχολής ιδρυθησομένης εν Βοστίνη. δ) Η προμήθεια των αναγκαιούντων εις άπαντα τα εκπαιδευτήρια. Ε) Η μίσθωσις καταλλήλων οικημάτων δι’ εκπαιδευτήρια και στ) Η επιδίωξις ανεγέρσεως διδακτηρίων…
Αξίζει να αναφέρουμε τα ονόματα εκείνων των κατοίκων της Βοστίνας που υπέγραψαν το πρώτο καταστατικό της 7ης Δεκεμβρίου 1924: Ζ. Κυρούσης, Π. Βασιλειάδης, Γ. Στάρας, Μ. Νιάρος, Δ. Μητσαίος, Ν. Νούλης, Ι. Σακελλαρίου, Θ. Παπαδόπουλος, Μ. Ζιαμπέλας, Γ. Δήμος, Χ. Ζιαμπέλας, Β. Νταγκλής, Σ. Σάκκας, Θ. Καλούδης, Μ. Κουβάτσης, Λ. Κουτσαβέλης, Χ. Κυρούσης, Μ. Κιτσιώνας, Γ. Τόμος, Μ. Παπαδόπουλος, Α. Γιάννος, Α. Φακατσέλης, Ι. Τσεκμερές, Ι. Στράτος, Γ. Τζήμος, Θ. Κυρούσης, Λ. Ζαμπέλας.
Ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Πωγωνίου (Φ.Σ.Π.) είναι από τους αρχαιότερους συλλόγους της χώρας και έχει να παρουσιάσει πλούσια εκπαιδευτική και κοινωνική δράση. Στις δραστηριότητές του οφείλεται η ίδρυση το 1934 του «Γυμνασιακού Οικοτροφείου Αρρένων» και του «Γυμνασιακού Οικοτροφείου Θηλέων» το 1963.
Με τη λειτουργία της Μαθητικής Εστίας (1974) ο Σύλλογος δεν αδρανοποιήθηκε. Βοήθησε άπορους μαθητές να φιλοξενούνται σ’ αυτήν δωρεάν. Πολλοί από αυτούς διέπρεψαν στον κοινωνικό στίβο ως επιστήμονες και επαγγελματίες.
Η Μαθητική Εστία για μια εικοσαετία στέγασε τις «Τεχνικές Σχολές Λάτση» που φοιτούσαν παιδιά από την Βόρειο Ήπειρο που κατέφυγαν στην Ελλάδα μετά την κατάρρευση του προηγούμενου καθεστώτος στην Αλβανία. Από το 2014 λειτουργεί εκεί Παράρτημα της «Κιβωτού του Κόσμου», στην οποία φιλοξενούνται και περιθάλπονται άπορα και απροστάτευτα παιδιά. Ο Σύλλογος το 1989 ανασυγκροτήθηκε και τροποποιήθηκε το καταστατικό του με την επωνυμία: «Φιλεκπαιδευτικός – Λαογραφικός και Πολιτιστικός Σύλλογος – Η Πρόοδος».
Το Δ.Σ. του Συλλόγου έθεσε νέους σκοπούς, οι οποίοι αποσκοπούν στην οργάνωση πολιτιστικών και ψυχαγωγικών εκδηλώσεων, στον εμπλουτισμό του λειτουργούντος Λαογραφικού Μουσείου, στη βράβευση άριστων μαθητών του Γυμνασίου και Λυκείου και σε άλλες παρεμφερείς κοινωνικές δραστηριότητες.
Με πρόεδρό του τον ακούραστο Γεώργιο Παράσχο ο Σύλλογος κρατήθηκε ζωντανός και δε σταμάτησε να προσφέρει ουσιαστικές υπηρεσίες στον τόπο.
Με ενέργειες του προέδρου έγινε η μεταστέγαση του παραδοσιακού υλικού, από το παλιό σπίτι στην αγορά, στο τούρκικο τζαμί, το οποίο παλιότερα χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτικό φυλάκιο, επισκευάστηκε και φιλοξενεί μέχρι σήμερα το λαογραφικό υλικό. Ο Σταύρος Παπαδόπουλος, μόνιμος κάτοικος της κωμόπολης, με προθυμία ξεναγεί τους επισκέπτες.
Δυστυχώς, υλικό για τη δράση του Φ.Σ.Π. ελάχιστο υπάρχει. Το αρχείο του Συλλόγου καταστράφηκε κατά τον πόλεμο και τον εμφύλιο και τα εναπομείναντα στοιχεία έγιναν παρανάλωμα στην πυρκαγιά που έγινε το 1964. Όπως θυμούνται οι παλιότεροι, από την ίδρυσή του μέχρι το 1934 μάλλον διετέλεσαν πρόεδροι του Συλλόγου Γυμνασιάρχες ή καθηγητές. Από το 1934-1947 πρόεδρος διετέλεσε ο γιατρός Παναγιώτης Ζωΐδης, με πλούσια δράση. 1947-1950 είναι μια νεκρή περίοδος λόγω του εμφυλίου. 1950-1961 βρίσκουμε πρόεδρο τον Ευάγγελο Φακατσέλη.
Από το 1961 και μέχρι σήμερα, όπως φαίνεται από τα δύο πρακτικά που διασώζονται, διετέλεσαν πρόεδροι οι: Χρήστος Σαράτσης, καθηγητής, Αντώνιος Ζαμπέλας, αυτοκινητιστής, Βασίλειος Καραγιάννης, καθηγητής, Παναγιώτης Τόμος, Ευάγγελος Κουκουλάρης, Παναγιώτης Κάπαρος, γιατρός, Γεώργιος Παράσχος, ταχυδρομικός, Χριστόφορος Σβερδίλας, διευθυντής του Εθνικού Οικοτροφείου, Σπύρος Τζουλάφης, υπάλληλος ΟΤΕ, Αθανάσιος Λιολιάκης, Θωμάς Καλτσώνης, αστυνομικός και από το 1985 συνεχώς ο Γεώργιος Παράσχος. Ο Γ. Παράσχος για πολλά χρόνια κατέβαλλε προσπάθειες να μείνει ενεργός ο Σύλλογος και να πραγματοποιεί, με τις λιγοστές οικονομικές δυνατότητες, τους καταστατικούς σκοπούς.
Για την όλη εκπαιδευτική και κοινωνική του δράση ο Φ.Σ.Π. βραβεύτηκε το 1969 από την Ακαδημία Αθηνών για όσα «υπέρ του τόπου και του έθνους καθ’ όλου εν πέντε και τετταράκοντα ήδη έτεσι φιλοτίμως διεπονήσατο».
Χωρίς τα Γυμνασιακά Οικοτροφεία Αρρένων και Θηλέων το Γυμνάσιο δεν θα ήταν σε θέση να προσφέρει στα Ηπειρωτόπουλα όσα προσέφερε. Οι Βοστινιώτες αφιλοκερδώς υπηρέτησαν με πίστη και αυταπάρνηση τον Φ.Σ.Π. και μαζί με αυτούς και οι ταξιδεμένοι Πωγωνήσιοι. Με συνεχείς φροντίδες και ανθρώπινους κόπους επετέλεσαν πραγματικό άθλο, για τον οποίον οι ντόπιοι κάτοικοι της Πωγωνιανής δικαίως υπερηφανεύονται.
Οι πρόεδροι και τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων που διοίκησαν τον Σύλλογο, όλα τα χρόνια της λειτουργίας του μέχρι τις μέρες μας, κληροδοτούν στις επόμενες γενιές σημαντικό έργο.Το 1961 εκδόθηκε από το Δ.Σ. του Συλλόγου σε μικρό βιβλιαράκι «Ο κανονισμός εσωτερικής λειτουργίας του Γυμνασιακού Οικοτροφείου» με ενσωματωμένο το καταστατικό. Επανεκδόθηκε το 1971 με κωδικοποιημένο καταστατικό με όλες τις τροποποιήσεις και προσθήκες.
Το νέο Δ.Σ. με πρόεδρο τον Βοστινιώτη Πανεπιστημιακό γιατρό Περικλή Τόμο δραστηριοποιείται σε αρκετά αποτελεσματικό βαθμό. Τον Δεκέμβριο του 2014 βραβεύτηκαν για την συγγραφική προσφορά τους στην πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής ο γράφων και ο Κ. Κωστούλας. Τότε στην αντιφώνησή μου είχα προτείνει τη συγγραφή της ιστορικής πορείας του Συλλόγου από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα.
Πληροφορούμαι ότι η πρόταση υλοποιείται και προσεχώς θα κυκλοφορήσει σχετικό βιβλίο. Καλοδεχούμενο.