Έτσι θα προστατεύονταν η χώρα από τις αυθαιρεσίες!

Αν οι πολιτικοί που κυβέρνησαν την Ελλάδα τα τελευταία πενήντα χρόνια ζούσαν στην αρχαία Αθηναϊκή δημοκρατία, είναι βέβαιον ότι, είτε θα αναγκάζονταν να πληρώσουν στο πολλαπλάσιο τις σπατάλες και τις κλοπές του δημοσίου χρήματος ή την παράβαση κάποιου από τους νόμους, είτε θα καταδικάζονταν σε θάνατο για κατάχρηση και δωροδοκία.
Όπως λειτουργεί σήμερα στη χώρα μας η κοινοβουλευτική δημοκρατία, τα περισσότερα οικονομικά και άλλα εγκλήματα όσων ασκούν εξουσία είτε παραγράφονται είτε συγκαλύπτονται, και ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις που κάποιος τιμωρήθηκε. Και αυτός είναι ο λόγος, δηλαδή η ατιμωρησία, για τον οποίον συνεχίζεται ο ιδιοτελής και καταχρηστικός τρόπος άσκησης της εξουσίας.
Κάποιες βασικές προϋποθέσεις και θεσμοί, όπως αυτοί που αναφέρουμε πιο κάτω, πιθανώτατα θα προστάτευαν την πατρίδα μας από κάθε είδους αυθαιρεσίες και θα λειτουργούσαν ως τροχοπέδη στις καταστροφικές πολιτικές αποφάσεις.
• Πρώτον, να απαγορεύεται να είναι κάποιος υποψήφιος βουλευτής και πολύ περισσότερο να αναλαμβάνει τα ηνία της χώρας, αν δεν έχει αποδείξει στην πράξη ότι είναι επιτυχημένος επαγγελματικά ή επιστημονικά στη ζωή του, ότι έχει υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, ότι γενικά είναι άνθρωπος ηθικός και συνετός και καταξιωμένος.
Αυτό θα μπορούσε να γίνει με ένα θεσμό που ίσχυε στην αρχαία Αθηναϊκή δημοκρατία, τον θεσμό της «δοκιμασίας», ο οποίος εν μέρει εφαρμόζεται στις Η.Π.Α., όταν το Κογκρέσο πρέπει να εγκρίνει τους υπουργούς που εισηγείται ο Πρόεδρος. Σύμφωνα με αυτόν, κανένας πολίτης δεν μπορούσε να αναλάβει οποιοδήποτε αξίωμα, αν προηγουμένως δεν εξεταζόταν η ιδιωτική ζωή και το ήθος του και οι υποχρεώσεις του προς την πόλη από μια προς τούτο ειδική επιτροπή.
• Δεύτερον,  στο τέλος της πολιτικής θητείας του κάθε πολίτης που άσκησε εξουσία έδινε λόγο για τις πράξεις και παραλείψεις του ενώπιον ενός δεκαμελούς σώματος «λογιστών» υποστηριζομένων από δέκα «συνηγόρους», οι οποίοι εξέταζαν με κάθε λεπτομέρεια, κατά πόσον καταχράστηκε το δημόσιο χρήμα ο ίδιος ή οι στενοί συγγενείς του. Έτσι δεν θα μπορούσε κάποιος να γλυτώσει, αν συνέβαινε να δωροδοκηθεί ή να κλέψει το δημόσιο ή άσκοπα να σπαταλά και να διασπαθίζει το δημόσιο χρήμα και να ξεπουλά τη δημόσια περιουσία, πράγμα που δυστυχώς συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας.
• Τρίτον, αν υπήρχε χρονικός περιορισμός στην άσκηση όλων των αρχών. Τότε βέβαια οι αρχές ήταν ενιαύσιες. Σήμερα, εφόσον η διάρκειά τους είναι τετραετής, δεν θα πρέπει να εκλέγεται κάποιος βουλευτής ή να γίνεται υπουργός ή πρωθυπουργός, ή να ασκεί οποιοδήποτε άλλο δημόσιο λειτούργημα περισσότερο από δυο φορές.
• Τέταρτον, η κλήρωση στα διάφορα δημόσια αξιώματα ήταν ένα από τα πιο δημοκρατικά χαρακτηριστικά. Θα μπορούσε να ισχύσει αυτό σήμερα; Πιστεύουμε ότι θα μπορούσε, με μια επιφύλαξη. Αν η κλήρωση γινόταν μεταξύ ενός αριθμού αξιόλογων πολιτών που θα χαρακτηρίζονταν για το ήθος τους, την επαγγελματική τους κατάρτιση και την εθνική ή τη διεθνή αναγνώρισή τους. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα σημαντικό κίνητρο για τους πολίτες, ώστε να προσπαθούν να ενταχθούν σε αυτό το σώμα. Αυτοί δεν θα πρέπει να εντάσσονται σε κανένα κόμμα, ώστε να ψηφίζουν εντελώς ανεπηρέαστοι και ανιδιοτελώς. Το ποσοστό θα μπορούσε να κυμαίνεται από 25-50 % του αριθμού των μελών της Βουλής.
• Πέμπτον, αν οι τρεις εξουσίες ήταν απόλυτα διακριτές. Όπως λειτουργεί σήμερα το σύστημα, ο πρωθυπουργός είναι απόλυτος σχεδόν μονάρχης. Η νομοθετική εξουσία ελέγχεται πλήρως από τον ίδιο και το κόμμα από το οποίον προέρχεται, και η δικαστική εν πολλοίς επίσης ελέγχεται ή γίνεται προσπάθεια ελέγχου της μέσῳ επίορκων δικαστικών.
Η νομοθετική εξουσία θα πρέπει να είναι εντελώς ανεξάρτητη, να ψηφίζουν πάντοτε οι βουλευτές κατά συνείδηση, χωρίς τη δαμόκλειο σπάθη της διαγραφής τους. Η δικαστική, επίσης, εξουσία να αυτορυθμίζεται χωρίς καμιά επέμβαση από την εκτελεστική εξουσία.
• Έκτον, αν κάποιος εξαπατά τον λαό με χονδροειδώς ψευδείς υποσχέσεις για την αρπαγή της ψήφου του, όχι μόνον να εκπίπτει αυτοδίκαια από την εξουσία, αλλά και να τιμωρείται με στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων του για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα.
• Έβδομον, ιδιαίτερα σε θέματα διαφθοράς που αφορά τα εξοπλιστικά προγράμματα της χώρας, θα πρέπει η δίωξη εκτός των άλλων να συμπεριλαμβάνει και την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Και η τυχόν καταδίκη σε ισόβια κάθειρξη να είναι πραγματική, δηλαδή ισόβια, και όχι πλασματική.
Η αρχαία Αθηναϊκή δημοκρατία, όπως θα γνωρίζουν ίσως οι αναγνώστες, ελάχιστη σχέση έχει με τη σημερινή «δημοκρατία», όπως ασκείται στις περισσότερες χώρες, ιδιαίτερα όμως στην πατρίδα μας. Η πρώτη ήταν συμμετοχική, η σημερινή είναι αντιπροσωπευτική. Στην πρώτη ο πολίτης ήταν υπεύθυνος για τις αποφάσεις που λαμβάνονταν, στη δεύτερη μένει ανενεργός και περιθωριοποιημένος για μεγάλο χρονικό διάστημα, το διάστημα μεταξύ των εκλογικών αναμετρήσεων. Οι αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην του και συχνά είναι αντίθετες με τη θέλησή του. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, όμως, η υποτιθέμενη λαϊκή κυριαρχία καταπατάται βάναυσα. Απαιτείται, επομένως, ένα σύστημα, το οποίο θα καταστήσει τους πολίτες ενεργούς και τη δημοκρατία περισσότερο συμμετοχική. Με τη σύγχρονη ανάπτυξη των ηλεκτρονικών μέσων αυτό δεν θα πρέπει να είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί. Και πάλι βέβαια με μια προϋπόθεση, ότι η βούληση του λαού θα είναι υποχρεωτική για την εκάστοτε Κυβέρνηση της χώρας. Με αυτόν τον τρόπο θα αναπτυχθεί η συλλογική υπευθυνότητα για τις αποφάσεις που λαμβάνονται.
Η ελευθερία, η ισονομία, η αξιοκρατία, η λαϊκή κυριαρχία, η ελευθερία του λόγου, το κράτος δικαίου, η ασφάλεια, η εργασία, η υψηλής στάθμης παιδεία, η υγεία, και γενικά η εξασφάλιση από την πολιτεία μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης των πολιτών, όλα αυτά θα πρέπει να είναι οι κύριοι στόχοι της πολιτικής. Αν δεν μπορεί να εξασφαλίσει το εὖ ζῆν, που κατά τον Αριστοτέλη είναι ο τελικός σκοπός της υπάρξεως της πολιτείας, τουλάχιστον να εξασφαλίζει στους πολίτες το ζῆν μέσα σε ένα πλαίσιο δημοσίων υπηρεσιών με υψηλότατες προδιαγραφές.
Προϋπόθεση επίτευξης αυτών των στόχων είναι ο συνδυασμός της πολιτικής και της ηθικής. Χωρίς τις ηθικές διαχρονικές αξίες η άσκηση της πολιτικής θα είναι στείρα, αναποτελεσματική, ιδιοτελής και διεφθαρμένη, και το τέλος το «κάκιστα ζῆν».

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΤΣΟΥΡΗΣ