Το νερό του Κεφαλόβρυσου...

- Γράφει ο ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΙΧ. ΚΟΛΙΑΚΗΣ

Δυτικά του Ιερού της Δωδώνης και στα πόδια του χωριού Μελιγγών υπάρχει από αρχαιοτάτων χρόνων μία πλούσια σε νερό πηγή.
Η πηγή αυτή λέγεται «Κεφαλόβρυσον». Είναι δε και η αρχή του αρχαίου ποταμού Δώδωνα σημερινού Λούρου. Επειδή είναι στα όρια των πρώην κοινοτήτων Μελιγγών και Μανωλιάσσας διεκδικείται κατά το ήμισυ απ’ τα δύο αυτά χωριά. Επειδή ακόμη το νερό κυλάει, ως είναι φυσικό, προς τα κάτω, είχαν από ανέκαθεν κατά το «γκαντιμί» συνήθεια δικαιώματα επ’ αυτού και τα δυο παρακάτω χωριά του Θεριακησίου και της Κοπάνης.
Ο Δώδωνας κατά το πέρασμά του κινούσε και έξι μύλους, από τους οποίους δυο μόνο είναι σε κατάσταση που μπορούν να διατηρηθούν και να λειτουργήσουν. Ακόμη λειτουργούσε και νεροτριβή. Δύο είναι και σήμερα σε λειτουργία.
Υπάρχουν ακόμη και οι βάσεις από τα «Νταμπάνια» ή «Μαντάνια» που δε λειτουργούν.
Μικρά πέτρινα γεφυράκια διευκολύνουν το πέρασμα κυρίως το χειμώνα εκείθεν κι εδώθεν. Οι φωτογραφίες απεικονίζουν τους μύλους και τις νεροτριβές. Είναι δε οι υπάρχοντες μύλοι γνωστοί ως «Μύλοι Κουκουσιουνίστας» από τον υπερκείμενο συνοικισμό.
Το παράξενο είναι τούτο: Ο μύλος που είναι απ’ τη μεριά της Κοπάνης ανήκει στην κοινότητα Θεριακησίου και ο μύλος που είναι από τη μεριά του Θεριακησίου ανήκει στον Ι.Ν. της Παναγίας Κοπάνης.
Υπάρχουν δυο Τούρκικα έγγραφα που ρυθμίζουν τη μοιρασιά του νερού.
Δημοσιεύω το νεώτερο που έχει χρονολογία 13 Ιουλίου 1863.
«1. Μανωλιάσσα
2. Μελιγγούς
Μουχμπίριδες των άνω χωρίων
Οι κάτοικοι των χωρίων Κοπάνης και Θεριακησίου επαραπονέθησαν για το χουκιμάτι ότι οι κάτοικοι των άνω δύο χωρίων σας τους εμποδίζουν κατά το Γκαντιμιό να ποτίζουν τα χωράφια του Ιμλιακίου των δύο χωριών των κι επειδή τούτο είναι άδικον και άτοπον, άμα λάβετε το παρόν μας αμέσως την ιδίαν ώραν να τραβήσει ο καθένας χέρι και να μην τους εμποδίσει εις το παραμικρόν να ποτίσουν τα ρηθέντα χωράφια των κατά το γκαντιμί και αν έχει κανείς να κάμει παρατηρήσεις να εξετασθεί για τίποτε και τον στέλνετε την ίδια ώρα εδώ να δικασθώσιν ευνομίμως.
1863 την 13 Ιουλίου
Ο Γεν. Διοικητής Ηπείρου
Χουσεΐν Πασάς»