Το καθεστώς Ελληνικών νησιών του Αιγαίου…

Οι Τούρκοι εκ προθέσεως χρησιμοποιούν τον όρο «Αποστρατιωτικοποίηση των Νήσων του Αιγαίου» µε τον σκοπό να δημιουργήσουν σύγχυση και αμφιβολίες στους ξένους για όλα τα Ελληνικά νησιά, όσον αφορά το νοµικό τους καθεστώς. Στην πραγματικότητα υπάρχουν τρεις κατηγορίες Ελληνικών νησιών, όσον αφορά το Status Quo, ως εξής.
- Νοµικό καθεστώς Ελλην. Νησιών Λήµνος, Βόρειοι Σποράδες, Κυκλάδες, Κρήτη, Σαμοθράκη. Για τα νησιά αυτά δεν υπάρχει κανένας περιορισµός όσον αφορά τον διεθνή νόµο.
- Λέσβος - Χίος - Σάµος - Ικαρία.  Το άρθρο 13 της συνθήκης της Λοζάννης και προς τον σκοπό της διατήρησης της διεθνούς ειρήνης, επιβάλλει στα νησιά αυτά τους εξής περιορισµούς: Δεν επιτρέπεται ναυτική βάση ή οχύρωση των νησιών αυτών. Τα Ελληνικά Πολεµικά Αεροσκάφη απαγορεύεται να υπερίπτανται πάνω από την Ανατόλια, όπως και τα Τουρκικά πάνω από τα νησιά αυτά. Οι Ελληνικές Στρατιωτικές Δυνάµεις στα νησιά αυτά πρέπει να περιορίζονται στις συνήθεις δυνάµεις που καλούνται για εκπαίδευση και θητεία, επίσης σε µια δύναµη Χωρ/κής και Αστυνομίας σ' αναλογία της Χωρ/κής και Αστυνοµίας που υπάρχει στον ελληνικό χώρο.
- Δωδεκάνησα.  Για τα νησιά αυτά η συµφωνία ειρήνης των Παρισίων το 1947 περιέχει την ένδειξη «θα είναι και θα παραµείνουν αποστρατιωτικοποιηµένα». Η προσθήκη ΙΙΙ όµως της συνθήκης διευκρινίζει ότι η αποστρατιωτικοποίηση δεν απαγορεύει το προσωπικό για την εσωτερική ασφάλεια, εφοδιασµένο µε όπλα που να µπορούν να χειρισθούν από ένα πρόσωπο, όπως και την απαραίτητη εκπαίδευση του προσωπικού αυτού.

Οι Αυθαίρετες ερµηνείες της Τουρκίας  
Λέσβος - Χίος - Σάµος – Ικαρία: Οι περιορισµοί στα νησιά αυτά ετέθησαν µε την προοπτική να βοηθήσουν την διεθνή ειρήνη και σ’ αυτό είναι κατηγορηµατικό και σαφές το νόηµα του άρθρου 13 της συνθήκης της Λοζάννης.
Ο Τουρκικός ισχυρισµός ότι οι περιορισµοί αυτοί ετέθησαν για την ασφάλεια της Τουρκίας είναι ψευδείς και ανυπόστατοι. Η αρχή της αυτοαµύνης είναι διεθνώς παραδεκτή και έχει αναγνωρισθεί σ’ όλα τα κυρίαρχα κράτη από το άρθρο 51 του χάρτου του ΟΗΕ. Η Ελλάδα κάνοντας χρήση του δικαιώµατος αυτού αναγκάσθηκε, µετά την αποδεδειγµένη βουλιµία της Τουρκίας, να μεταφέρει δυνάµεις στα νησιά, επειδή κατ’ αυτόν τον τρόπο βοηθάει στην διατήρηση της ειρήνης και στην ισορροπία στην περιοχή.
Δωδεκάνησα: Όσον αφορά τα Δωδεκάνησα, πρέπει να υπενθυµίζουµε στους Τούρκους ότι ήταν απόντες από τον αγώνα των δημοκρατικών χωρών εναντίον του ολοκληρωτισμού και κατ' αυτό τον τρόπο δεν ήταν, ούτε µπορούσαν να ήταν, συμβαλλόμενο µέρος της Ειρήνης των Παρισίων. Το άρθρο 36 παρά 1 της συνθήκης της Βιέννης για τον νόµο των συµφωνιών δεν προβλέπει τέτοιο δικαίωµα για την Τουρκία. Η Τουρκία, που δεν ήταν σύµµαχος ή προσκείµενη δύναµη, δεν µπορεί να επικαλεσθεί δικαιώµατα από αυτή τη συνθήκη, διότι η συνθήκη των Παρισίων είναι γι' αυτήν «res inter alios acta».
Νήσος Λήµνος:  Η περί Στενών σύµβαση της Λοζάννης την 24η Ιουλίου 1923 προέβλεπε µεταξύ των άλλων την αποστρατιωτικοποίηση των νήσων Λήµνου, Σαµοθράκης και των τουρκικών Ίµβρος, Τένεδος, λόγω της εγγύτητας τους στα στενά. Ακολούθησε όµως στις 20 Ίου. 1936 η σύµβαση για τα Στενά του Montreux που καταργεί στο σύνολο της και υποκαθιστά την σύµβαση της Λοζάννης, όπως ρητά αναγράφεται αυτό στο προοίµιο της σύµβασης. Αλλά εκτός από το προοίµιο η κατάργηση της συνθήκης της Λοζάννης φαίνεται και από τα ακόλουθα:
 • Τον τίτλο της σύµβασης του Montreux που είναι: «Σχέδιο σύµβασης που η κυβέρνηση της Τουρκικής Δηµοκρατίας πρότεινε για την αντικατάσταση της συνθήκης της Λοζάννης της 24 Ιουλ. 1923 σχετικά µε τα Στενά»
 • Το άρθρο 13 της σύµβασης που αναγράφει: «Η παρούσα σύµβαση που καταργεί και αντικαθιστά τις προβλέψεις της σύµβασης της Λοζάννης του 1923 σχετικά µε την κατάσταση των στενών».
 • Στις επιστολές 371/20075, 3749/26/44 και 3670/26/4 που έστειλε η τουρκική κυβέρνηση στο Βρετανικό foreign office και στον Γάλλο υπουργό Εξωτερικών, στις οποίες δίνεται η εξήγηση ότι στον γενικό όρο «Στενά» περιλαµβάνονται και οι Νήσοι Λήµνος, Σαµοθράκη.
 • Στη δήλωση του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Rustu Aras στο Τουρκικό Κοινοβούλιο παρουσία του Προέδρου Kemal Attaturk και του πρωθυπουργού Ismet Ιnοnου που έχει ως εξής: «Οι προβλέψεις σχετικά µε τα νησιά Λήµνος και Σαµοθράκη, που ανήκουν στην γειτονική και φίλη Χώρα Ελλάδα και που ήταν αποστρατιωτικοποιηµένα σύµφωνα µε την σύµβαση της Λοζάννης του 1923, καταργούνται επίσης µε την σύµβαση του Montreux και είµαστε ευχαριστηµένοι γι' αυτό».
 Η κατάργηση των όρων της αποστρατιωτικοποίησης της σύµβασης της Λοζάννης του 1923 αποδεικνύεται περίτρανα µε την στρατιωτικοποίηση απο το 1936 εκ µέρους της Τουρκίας των νήσων Ίµβρος και Τένεδος (σήµερα είναι απαγορευµένες περιοχές) και µε την στρατιωτικοποίηση απο την Ελλάδα της νήσου Λήµνου µε Βασιλ. διάταγµα της 4ης Απριλ. 1937. Το γεγονός αυτό έγινε δεκτό από όλους τους συµβαλλόµενους στην σύµβαση του Montreux. Μόνη η Τουρκία 35 χρόνια αργότερα, στις αρχές του 1970 άρχισε να δηµιουργεί κατάσταση και προβλήµατα στη σχεδίαση αµύνης του ΝΑΤΟ, που αποδεικνύονται πολύ επικίνδυνα για την συνοχή της Νότιας Πτέρυγας.
Η Νήσος Λήµνος περιλήφθηκε και εξακολουθεί να περιλαμβάνεται σ' όλα τα επιχειρησιακά σχέδια του ΝΑΤΟ και αναγνωρίζεται από την συµµαχία η Στρατηγική αξία της νήσου στον έλεγχο των στενών. Σε αίτηση της Τουρκίας να αφαιρεθούν οι Νήσοι Λήµνος και Σαµοθράκη από τα αµυντικά σχέδια τον ΝΑΤΟ o SΑCEUR (Αρχηγός Συµµαχικών Δυνάµεων στην Ευρώπη), µε µήνυµα στο ΓΕΕΘΑ της Τουρκίας στις 30 Μαρ.1979, απέρριψε το αίτηµα αυτό. Η ζώνη χερσαίας µάχης της Ελλάδας παραµένει αµετάβλητη, επί πλέον, δεν υπήρξε καµιά µεταβολή στο νοµικό καθεστώς των νήσων από το 1968, όταν εγκρίθηκε το Γενικό Σχέδιο Άµυνας του ΝΑΤΟ.
Σήµερα Τουρκία και Ελλάδα είναι σύµµαχες χώρες, και η Τουρκία επιθυµεί πολύ να γίνει µέλος της Ε Ένωσης. Μ' αυτές τις προϋποθέσεις και εν γνώσει της απειλής όπως περιγράφεται από τα Νατοϊκά Εγχειρίδια (documents), θα περίµενε κανείς ότι η Τουρκία θα αισθάνεται καλλίτερα µε το Δυτικό πλευρό της προστατευµένο.
Και όµως ορισµένοι Νατοϊκοί ιθύνοντες δεν σκέπτονται έτσι. Όπως π.χ. ο τέως Γενικός Γραµµατέας του ΝΑΤΟ Dr Luns που σε µια επιστολή του 90/80/41 στον SACEUR εναντιώθηκε σχετικά µε την εγκατάσταση από το ΝΑΤΟ Σταθµού Επικοινωνιών στη Λήµνο, αλλά αργότερα ο ίδιος έδινε την εξήγηση ότι το Θέµα της Λήµνου είναι µια διαφορά µεταξύ των δύο κρατών και ότι το ΝΑΤΟ έπρεπε να τηρήσει στάση ίσης απόστασης ("equidistance Position"), φράση που δυστυχώς επαναλαµβάνεται σήµερα στα Νατοϊκά έγγραφα. Αλλά είναι πασιφανές ότι αυτό δεν είναι στάση ίσης απόστασης, αλλά έµµεσης αναγνώρισης της τουρκικής θέσης όσον αφορά την ερµηνεία µιας διεθνούς συµβάσεως. Να προσθέσουµε ότι η µεροληπτική στάση του De Luns, όπως και ο αποκλεισµός της νήσου Λήµνου από τις ασκήσεις του ΝΑΤΟ, είχαν δυσµενείς επιπτώσεις στην συνοχή και την στρατιωτική προπαρασκευή της συµµαχίας. Όπως είναι γνωστό, τα έργα αµυντικής προπαρασκευής (chapters) που αφορούν τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία απορρίπτονται και οι Ελληνικές δυνάµεις δεν συµµετέχουν σε ασκήσεις στο Αιγαίο.
 Το κλίµα στις σχέσεις των δύο χωρών επιδεινώθηκε τελευταία µε τους παράλογους ισχυρισµούς της Τουρκίας για την ύπαρξη γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο και µε την αµφισβήτηση της κυριαρχίας της Ελλάδας πάνω σε δεκάδες βραχονησίδες και νησίδες, που βάσει διεθνών συνθηκών (Λοζάννης – Μοντρέ) και ντοκουμέντων ανήκουν στην Ελλάδα.

* Ο Γιώργος Γκορέζης είναι Υπoστράτηγος ε.α., συγγραφέας, μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου.
e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.,
weblog: ggore.wordpress.com.