Όταν μαθαίνεις τα παιδιά πώς να μαθαίνουν...

Έτσι ονόμασαν την εκδήλωση προς τιμήν της γνωστής συγγραφέως παιδικών και εφηβικών βιβλίων ο Διευθυντής κ. Ιωάννης Τάτσης, o Σύλλογος Διδασκόντων και οι μαθητές του Γυμνασίου Γαρδικίου Θεσπρωτίας. Η εκδήλωση έλαβε χώρα πρόσφατα στην αίθουσα τελετών του Γυμνασίου Γαρδικίου και πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος Φιλαναγνωσίας που υλοποιεί η Σχολική Μονάδα. Ήταν μια αληθινή γιορτή, στην οποία είχαμε τη χαρά να παρευρεθούμε. Συγκεκριμένα οι εξαιρετικές φιλόλογοι – εκπαιδευτικοί  κα Ελένη Μάγκα και  κα Αικατερίνη Μαρέτα με τη φιλοπονία και την ακάματη δραστηριότητά τους έδωσαν πολλά δείγματα «δημιουργικής γραφής». Μαζί τους συνεργάστηκαν όλοι οι συνάδελφοι του Σχολείου σε ένα θαυμαστό αποτέλεσμα.
Είχαν την ιδέα και την έμπνευση να προσκαλέσουν στο Σχολείο τους τη συγκεκριμένη συγγραφέα που διακρίνεται για την πολυετή, ζωντανή και διαρκή παρουσία στα γράμματά μας, για το αληθινό ήθος και την ευγένεια. Σκοπός των εκπαιδευτικών ήταν να φέρουν τα παιδιά σε επαφή  με την Ελληνίδα συγγραφέα που η  θέση της  στην Λογοτεχνία είναι μεγαλύτερη από τα σαράντα και πλέον βιβλία που έχει προσφέρει, καθώς στοχεύει με το κάθε βιβλίο της, στη διαμόρφωση ενός κόσμου αξιών στην ψυχή του παιδιού: να καλλιεργήσει το ήθος, την αγάπη, το δίκαιο.
Η Λίτσα Ψαραύτη, όπως έχει ειπωθεί είναι η συγγραφέας που «με την τόλμη του λόγου που μόνον ο γνήσιος συγγραφέας διαθέτει, με μια πηγαία δύναμη, διεισδύει στον κόσμο της παιδικής και εφηβικής ψυχής και ακροπατώντας πάνω στις εύθραυστες διαχωριστικές όλων των κακών που μαστίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες μας, μιλάει για τα ναρκωτικά, για το έιτζ, για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, για τους κινδύνους μιας ανεξέλεγκτης τεχνολογίας, για την αναλγησία αλλά και την συμπόνια που υπάρχει στον κόσμο, για τη σκληρότητα και την επιβίωση στα τρυφερά χρόνια της παιδικής ηλικίας  με μια γλώσσα δυνατή και άμεση, γλώσσα της αλήθειας».    
Ένας επιπλέον λόγος που προσκλήθηκε η συγκεκριμένη συγγραφέας στο Γυμνάσιο Γαρδικίου είναι η  ενασχόλησή της με το προσφυγικό θέμα, ένα ζήτημα που πονάει όσους το αγγίζουν. Η ίδια διαθέτει την βιωματική εμπειρία της παραμονής της στο προσφυγικό στρατόπεδο των Ελλήνων που είχαν διαφύγει στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια της Κατοχής από το νησί της Σάμου, για να μη συλληφθούν από τους Γερμανούς κατακτητές.
Η βαρβαρότητα των Ναζί, οι φυλακίσεις, εκτοπίσεις, η εξόντωση των αρχών της περιοχής βρίσκουν το ανάλογό τους στην εξόντωση των 49 προκρίτων της Παραμυθιάς, κωμόπολη πλησίον του Γαρδικίου, τόπος καταγωγής και κάποιων μελών της Σχολικής Μονάδας, θέμα με το οποίο έχουν ασχοληθεί οι μαθητές του συγκεκριμένου Γυμνασίου στο πλαίσιο της Τοπικής Ιστορίας και έχουν μάλιστα βραβευτεί.
Συγκεκριμένα, το βιβλίο της Λίτσας Ψαραύτη με τίτλο «Το Διπλό Ταξίδι» διεξέρχεται το θέμα της οδύνης των ανθρώπων που είναι αναγκασμένοι να εκπατριστούν λόγω πολέμου. Επίσης στα βιβλία της «Η σπηλιά της Γοργόνας»  και «Τα μονοπάτια της νιότης» περιγράφει τον ξεριζωμό των γονιών της και των προγόνων της, τις εξορίες και την περιφρόνηση που έζησαν ως πρόσφυγες, την ταπείνωση και την ευτέλεια αλλά και τη δύναμη που ανέπτυξαν ενωμένοι όλοι μέσα στην οικογένεια, την αξιοπρέπεια και την πίστη στις αξίες που τους έθρεψαν χάρη στις  μνήμες τις πατρογονικές που οδηγούσαν τα βήματά τους. Είναι δομημένα και τα δυο πάνω σε αληθινές ιστορίες προσφύγων που μαρτύρησαν σε χρόνο της δικής μας πρόσφατης ιστορίας του ξεριζωμού από τις αλησμόνητες πατρίδες της Μικρασίας και του Πόντου, πριν από τις σημερινές ροές της προσφυγιάς. Και στα τρία βιβλία περικλείεται ο  πόνος του ανθρώπου, η καρτερία, η πίστη, η γενναιότητα της αντοχής και της ελπίδας.

Γόνιμος διάλογος
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης τα παιδιά δημιούργησαν, εκφράστηκαν, συζήτησαν με  τη συγγραφέα σε διάλογο μαζί της με ερωτήσεις – απορίες σχετικά με τους ήρωες των βιβλίων, που είχαν διαβάσει, αλλά και για τους τρόπους της  συγγραφής, τα κίνητρα, τις διαδρομές που περνάει κάθε βιβλίο μέχρι να φτάσει στα χέρια του αναγνώστη, τη ζωή μιας συγγραφέως…
Η εκλεκτή προσκεκλημένη συγκινήθηκε από τις εκδηλώσεις τιμής των παιδιών και καθηγητών, που δεν ήταν και λίγες! Δήλωσε με θαυμασμό πως δεν έχει τύχει παρόμοιας τιμητικής διοργάνωσης με τέτοιο μεράκι, πολλαπλότητα, καλλιτεχνική λεπτομέρεια με απλότητα συνάμα, ευρηματικότητα και φωτεινότητα!
Η δραματοποίηση αποσπασμάτων των βιβλίων της από τους μαθητές ήταν εξαιρετική καθώς με σκηνικό αφαιρετικό, αλλά σημαίνον, που δημιούργησαν οι ίδιοι οι μαθητές (όπως το ξύλινο κανώ), κατόρθωσαν να αναβιώσουν την ατμόσφαιρα και τα περιστατικά που έλαβαν χώρα. Έτσι η συγγραφέας  ξαναέζησε μαζί τους τις εφτά εντολές των Γερμανών προς τους κατοίκους του νησιού, το μυστικό κατέβασμα της γερμανικής σημαίας  ως ηρωική πράξη αντίστασης από παιδιά-ήρωες του βιβλίου, τη συνάντηση με τον Γερμανό αξιωματικό που είχε επιτάξει το σπίτι τους και του οποίου ο γιος αρκετά χρόνια μετά τον πόλεμο έρχεται  ως αγοραστής, πλέον, του σπιτιού της μικρής Δάφνης. Τα παιδιά ζούσαν έντονα  αυτό που αναπαριστούσαν και παρόλη την αδημονία και την έγνοια τους για το πώς θα τα πουν, τα πήγαν περίφημα και τους αξίζουν συγχαρητήρια πολλά!
Η Δημιουργία σελιδοδεικτών και αφισών με πρόσωπα και τοπία ή με σκηνές των έργων της Λίτσας Ψαραύτη, ήταν κάτι το αξιοθαύμαστο. Οι νέοι αναγνώστες, είτε μιμούμενοι την πολύ ωραία εικονογράφηση των βιβλίων από την Άννα Μενδρινού, είτε δημιουργώντας πρωτότυπες ζωγραφιές εμπιστευόμενοι την δημιουργική τους φαντασία, έδωσαν πραγματικούς πίνακες ζωγραφικής που κόσμησαν τη γωνιά της έκθεσης των έργων και όλο το χώρο του Σχολείου. Γέμισε χρώματα και σχέδια που ξεκουράζουν και αναδεικνύουν ταλαντούχους μαθητές, οι οποίοι δε συναντώνται  πάντα μεταξύ των αρίστων. Ιδού και η έμπρακτη εφαρμογή της «διαφοροποιημένης διδασκαλίας» με την ενεργοποίηση όλων, ακόμη και των πιο «αδύναμων» μαθητών!
Ιδιαίτερη έκπληξη και συγκίνηση προκάλεσε το εξαιρετικό πατς γουόρκ που συνέθεσαν και συνέρραψαν κάποιες μαθήτριες σε πραγματική απομίμηση του αντίστοιχου εργοχείρου που αναφέρεται στο βιβλίο «Τα μονοπάτια της νιότης». Πρόκειται για ένα χειροπιαστό τεκμήριο που συνένωνε τις μνήμες, όπως τα κομμάτια υφάσματος, το οποίο είχαν δημιουργήσει το 1923  οι διασωθέντες  πρόσφυγες,  από τα υπολείμματα των ενδυμάτων τους που φορούσαν όταν ήρθαν στην Ελλάδα  και τα οποία ήταν τα μόνα που πρόλαβαν να πάρουν μαζί τους από τη Μικρασία μαζί με κάποιες  εικόνες.
Ακόμη παρακολουθήσαμε στα αγγλικά ψηφιοποιημένη παρουσίαση-βίντεο του βιβλίου της συγγραφέως «Πέντε δώρα για τον Αη Βασίλη» σε μορφή κινουμένων σχεδίων (animation). Πολλές εργατοώρες  χρειάστηκαν για να επιτευχθεί και αυτή η εξαιρετική δουλειά, όπου οι μαθητές αφηγούνταν σε καλά Αγγλικά  το παραμύθι που η συγγραφέας συνέθεσε με θέμα την ανταπόδοση των δώρων, από ευγνωμοσύνη, των παιδιών προς τον Αη Βασίλη. Όλοι μας ζούσαμε το μαγικό κόσμο των Χριστουγέννων χάρη στην επιμελημένη και τεχνικά άψογη δουλειά της συναδέλφου καθηγήτριας των Αγγλικών κας Ανδριάνας Φατούρου  και του συζύγου της κ. Νικολάου Μαρέτα.
Όταν ο στόχος μας είναι το καλό των μαθητών και το  δικό τους άνοιγμα των οριζόντων τότε το έργο του εκπαιδευτικού θεωρείται επιτυχημένο. Και ένα παιδί να πάει μπροστά, αξίζει η προσπάθεια! Ο δάσκαλος έκανε το καθήκον του. Πόσο μάλλον όταν πολλά παιδιά μαζί και συντονισμένα προκόπτουν σε μάθηση αλλά και σε όρεξη για μάθηση. Αυτό άλλωστε είναι το ζητούμενο. Να μαθαίνεις τα παιδιά πώς να μαθαίνουν ακολουθώντας τη μυητική διαδικασία που ξεδιπλώνει με τέχνη, διάκριση και λεπτότητα την παιδική ψυχή, ενώ συγχρόνως την οδηγεί και στη γνώση του δικού της εαυτού.
Επιπλέον, με παρόμοιες δράσεις υπηρετείται η διαθεματικότητα και η διεπιστημονικότητα: Οι μαθητές κινούνται στο πλαίσιο της Λογοτεχνίας και της Ιστορίας, της Γεωγραφίας και των Καλλιτεχνικών, της  Μουσικής και των Αγγλικών, της  Τεχνολογίας, του Θεάτρου…. Έπιασαν όλους τους στόχους της εκπαίδευσης και των νέων αναλυτικών προγραμμάτων: Μύηση, βιωματική μάθηση, αυτενέργεια, “φθίνουσα καθοδήγηση”, συνεργατικότητα, εμψύχωση, αυτοπεποίθηση, όρεξη για το σχολείο- κίνητρα, ο σχολικός χώρος ως πόλος έλξης. Μεταμορφωμένο σχολείο με χρώματα κυριολεκτικά και μεταφορικά χάρη στη  δημιουργικότητα δασκάλων και διδασκομένων, για την οποία πάντοτε διακρίνεται το Γυμνάσιο του Γαρδικίου με τους συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς  που δίνουν την ψυχή τους σε άρτιες εργασίες με φιλότιμο και σεμνότητα. Για τελειότητα εργασίας μπορεί να κάνει λόγο κανείς, ολοκληρωμένη και με το παραπάνω. «Ούτε στα καλύτερα κολλέγια της Αθήνας δε συνάντησα κάτι ανάλογο», δήλωσε ενθουσιασμένη η εκλεκτή συγγραφέας. «Και εκείνο που με χαροποιεί ιδιαίτερα είναι το ότι αυτό που είδα και παρακολούθησα σήμερα δεν έχει καμία σχέση με το «φαίνεσθαι», αλλά με το «είναι»»! Και αυτή ήταν και η δική μας αίσθηση. Γιατί το παιδί έχει τόσο δυνατό αισθητήριο που μόνο με την αλήθεια και το γνήσιο επικοινωνεί». Σύμφωνα με τα  μηνύματα και τα παραδείγματα που προσλαμβάνουν έτσι θα κάνουν κι αυτά στη ζωή τους. Από παρόμοιες εκδηλώσεις ανεξίτηλες μένουν οι μνήμες και γίνεται ευχάριστη η σχολική ζωή ώστε να αισθητοποιείται και η έννοια του σχολείου ως προερχόμενο από την αρχαιοελληνική λέξη «σχόλη» (άνεση): καλλιέργεια της Συναισθηματικής Νοημοσύνης (Ε.Q) μαζί με την Ακαδημαϊκή Νοημοσύνη  (Ι.Q).
Τις επόμενες μέρες ακολούθησε «μια απίστευτη ηρεμία και γλυκύτητα στη σχολική κοινότητα. Κοιταζόμαστε όλοι χωρίς λέξεις. Τα παιδιά ήταν ήσυχα, ενθουσιασμένα και ικανοποιημένα», λένε οι συνάδελφοι εκπαιδευτικοί του σχολείου. «Ήταν μια πορεία δύο μηνών που περιλάμβανε μελέτη των βιβλίων και δραστηριότητες και αυτή η ημέρα ήταν για μας το επιστέγασμα. Θέλαμε να κάνουμε τα παιδιά να αγαπήσουν το βιβλίο και να συνδεθεί αυτό με όμορφες αναμνήσεις  φυσικά και αβίαστα».    
Οφείλω να αναγνωρίσω ότι ανάλογες δράσεις υψηλού επιπέδου σε διάφορους τομείς έχουν να παρουσιάσουν και άλλα σχολεία της Θεσπρωτίας, των οποίων με χαρά έχω γίνει κοινωνός στο πλαίσιο της Ευθύνης μου ως Σχολικής Συμβούλου Φιλολόγων Θεσπρωτίας,  και κάποιες από τις οποίες έχω σχολιάσει και δημόσια και έχω αρθρογραφήσει γι’ αυτές.
Θα μπορούσαμε να αποδώσουμε έναν Έπαινο Εύφημης Μνείας στο Γυμνάσιο Γαρδικίου για την Εξαιρετική δράση Φιλαναγνωσίας υψηλής πνοής.