Ένας σεισμός 50 χρόνια πριν...

Η επικαιρότητα των τελευταίων ημερών κυριαρχείται από το γεγονός ενός σεισμού ο οποίος, αν και  εντάσεως  5,5 Ρίχτερ, δεν είχε μέχρι στιγμής θύματα ή μεγάλες καταστροφικές επιπτώσεις σε κτιριακές υποδομές ή  δημόσια έργα. Συνοδεύτηκε όμως από μία μεγάλη ακολουθία μετασεισμικών δονήσεων, που δημιούργησε στο κόσμο μια μεγάλη ανησυχία και μια ατμόσφαιρα ανασφάλειας με μια δόση πανικού. Το γεγονός είχε μεγάλη δημοσιότητα και πολλές πληροφορίες δόθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης.
Οι αρχές κινητοποιήθηκαν στα πλαίσια σχεδίων της Πολιτείας και οι ειδικοί επιστήμονες  έδωσαν τις ερμηνείες στα σεισμικά φαινόμενα που βρισκόταν σε εξέλιξη. Μεταξύ των άλλων ακούσαμε για αχαρτογράφητα ρήγματα, για ρήγμα που φθάνει μέχρι τα Ιωάννινα,  για τις πιθανές εξελίξεις του φαινομένου και την ιστορική πληροφορία, ότι το ρήγμα αυτό είχε δώσει σεισμό 6 Ρίχτερ το 1898 που προκάλεσε αρκετές καταστροφές και στην πόλη.
Οι σεισμοί συνδέονται με μικρές ή μεγάλες καταστροφές και τέτοιες αναφέρονται στην επιστημονική ιστοριογραφία και στην τοπική παράδοση. Ο ιστορικός, γεωγράφος και φυσιοδίφης Πλίνιος (23-79 μ.Χ.)  αποφαίνεται ότι:   «όπου έσεισε θα σείσει, αλλά και όπου δεν έσεισε πάλι μπορεί να σείσει»,  και στη λαϊκή παράδοση λέγεται ότι «ο σεισμός θα ξανάρθει».
Στην επικαιρότητα του γεγονότος, θα ήθελα να καταθέσω μερικές δικές μου προσωπικές αναμνήσεις από έναν μεγάλο σεισμό στην Ήπειρο που έγινε την 1η Μαϊου 1967 με επίκεντρο την ορεινή περιοχή της Πίνδου στα όρια των Νομών Ιωαννίνων και Άρτας. Ο σεισμός εκείνος ήταν 6,4  Ρίχτερ  και καταγράφεται ως ο μεγαλύτερος σεισμός στην Ήπειρο. Είχε 9 νεκρούς, 56 τραυματίες, προκάλεσε βλάβες σε 10.790 κτίρια  με τα 940 από αυτά κατεστραμμένα.
Υπηρετώντας τα χρόνια εκείνα ως προϊστάμενος των Τεχνικών Υπηρεσιών  του Συγκροτήματος ΟΤΕ Ηπείρου-Κερκύρας έγινα συμμέτοχος στην κινητοποίηση των Υπηρεσιών  στο μέρος που αφορούσε στις τηλεφωνικές επικοινωνίες των περιοχών που επλήγησαν. Ευρισκόμενος την ημέρα εκείνη,  αν και Κυριακή, στις εγκαταστάσεις του Τηλεφωνικού Κέντρου, έζησα την ατμόσφαιρα του κινδύνου και του φόβου κατά την διάρκεια του σεισμού που είχε αρκετή διάρκεια, αλλά περισσότερο όταν, μετά την αμηχανία των πρώτων λεπτών, άρχισαν να φθάνουν στο τηλεφωνικό Κέντρο, στις τηλεφωνήτριες, οι πρώτες τηλεφωνικές κλήσεις από χωριά και γραφεία που είχαν πληγεί από τον σεισμό, και οι πρώτες πληροφορίες για περιοχές που επλήγησαν. Οι  κλήσεις αυτές μεταφερόταν αμέσως στις Αστυνομικές Υπηρεσίες  για να ακολουθήσει μια γιγαντιαία κινητοποίηση όλων των αρμόδιων αρχών.
 Αν και το τηλεφωνικό δίκτυο δεν είχε σημαντικές βλάβες, και λειτούργησε αποτελεσματικά από τις πρώτες στιγμές του γεγονότος και ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις ενημέρωσης των αρχών,  ενεργοποιήθηκαν αμέσως οι περιφερειακές υπηρεσίες  του ΟΤΕ και οργανώθηκαν συνεργεία τα οποία στάλθηκαν προς τις πληγείσες περιοχές.
Το συντονισμό των υπηρεσιών και των ενεργειών ανέλαβε τότε η  8η Μεραρχία,  η οποία διέθεσε σκηνές για τους άστεγους, για τις Δημόσιες υπηρεσίες, μεταφορικά μέσα  και προσωπικό.
Πρόβλημα στις επικοινωνίες παρουσιάστηκε με το τηλέφωνο του Συράκου που είχε πάθει ζημιά η γραμμή και είχε διακοπεί η επικοινωνία.   Αλλά και ο δρόμος, λόγω κατολισθήσεων και πτώσεως βράχων δεν επέτρεπε την αποστολή συνεργείου. Ζητήσαμε τότε την συνδρομή της Μεραρχίας για την διάθεση ελικοπτέρου προς μετάβαση συνεργείου και υλικών. Μας διέθεσαν δύο ελικόπτερα, ένα μικρό δύο θέσεων και ένα μεγαλύτερο  για το συνεργείο και τα υλικά. Εθεώρησα αναγκαίο να ακολουθήσω το συνεργείο και να δω και τις άλλες ανάγκες σε τηλεφωνικές επεμβάσεις που  απαιτούνταν, και επί πλέον για μια συμπαράσταση σε προσωπικό του ΟΤΕ που υπηρετούσε στην περιοχή,  καθώς και την απαιτούμενη συνδρομή σε προσωπικό που καταγόταν από πληγέντα χωριά και είχαν ανάγκη βοήθειας.
Αυτή  όλη η εμπειρία της εξόδου στην πληγείσα περιοχή, για την αποκατάσταση των τηλεφώνων, την επικοινωνία με το προσωπικό και τους ανθρώπους, το περπάτημα στους δρόμους του Συράκου και των Πραμάντων μέσα σε ερείπια, η παρουσία του Κράτους και των δομών Κοινωνικής Πρόνοιας, η αποστολή βοήθειας και  εφοδίων για τους κατοίκους,  αποτελεί μια από τις ωραιότερες αναμνήσεις της υπηρεσίας μου στον ΟΤΕ.
Συναρπαστική ήταν η πρώτη μου πτήση με ελικόπτερο,  πάνω από τα βουνά και τα χωριά της περιοχής, μια πτήση σε  μεγάλο ύψος, καθώς σε χαμηλότερο ύψος πετούσαν τα αεροπλάνα, οι Ντακότες της Αεροπορίας, που έριχναν δέματα με εφόδια και υλικά και βοήθεια για τους κατοίκους. Η προσεδάφιση του ελικοπτέρου στο οροπέδιο του Αγίου Γεωργίου Συρράκου δίπλα στις σκηνές που είχαν στηθεί για τους άστεγους ήταν ένα μέτρο και μια εκτίμηση της καταστροφής που είχε προκληθεί από τον σεισμό.  Διατήρησα στο αρχείο μου, πενήντα χρόνια, κάποιες φωτογραφίες που τράβηξα και τις οποίες  παραθέτω σε αυτές  τις γραμμές μιας δημοσιογραφικής παρουσίασης, μιας πλευράς  εκείνου του μεγάλου στην Ήπειρο σεισμού, πριν από 50 χρόνια.
Η επικαιρότητα των ημερών με τον τελευταίο σεισμό, με την πλήρη ενημερότητα που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία των μέσων επικοινωνίας, με άμεση εικόνα και λεπτομερή πληροφόρηση,  μου έδωσε το ερέθισμα και την ευκαιρία αυτής της αναδρομής σε εκείνον τον σεισμό που είναι ο μεγαλύτερος που έχει πλήξει την Ήπειρο και ο οποίος προκάλεσε και θύματα και καταστροφές, αλλά και μια κινητοποίηση της Πολιτείας και την εκδήλωση μιας δυναμικής αλληλεγγύης των πολιτών σε πανελλήνια έκταση.
Οι σεισμοί, σαν φυσικό φαινόμενο, είναι συνδεδεμένοι με καταστροφές και θύματα. Όμως η λαϊκή παράδοση τον χαρακτηρίζει ως  «σεισμό-σωσμό», εννοώντας ότι, το γεγονός του σεισμού και των δυσάρεστων συνεπειών ακολουθεί, μια αποκατάσταση, μια εκδήλωση αλληλεγγύης, μια συμπαράσταση που γρήγορα αντιμετωπίζουν τις συνέπειες και κλείνουν τις πληγές που προκλήθηκαν. Αυτό το ελπιδοφόρο μήνυμα, που έτσι καταγράφεται στην λαϊκή παράδοση, μεταφέρεται και στην ιστορία των κρίσεων  και καταστροφών που ιστορικά έχουν πλήξη αυτόν το τόπο, σαν ελπίδα ότι: «και αυτό θα περάσει».
Ο μεγάλος ποιητής μας Διονύσιος Σολωμός, δίνει με ένα στίχο του το μεγαλείο αυτής της ελπίδας και της δύναμης αποκατάστασης και αναγέννησης: «το χάσμα π΄ άνοιξε ο σεισμός ευθύς εγέμισ΄ άνθη»!