Η Μάχη της Μενίνας Εκεί που οι Αντάρτες του ΕΔΕΣ συνέτριψαν Γερμανούς και Τσάμηδες

➤  Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΚΟΓΚΑ

Αύριο, Κυριακή τελείται, όπως κάθε χρόνο, στη Μενίνα Θεσπρωτίας το επίσημο μνημόσυνο για τα 25 παλικάρια του ΕΔΕΣ, που έδωσαν το αίμα τους για τη πραγματοποίηση μιας γιγαντομαχίας στις διήμερες μάχες την 17 και 18 Αυγούστου του 1944.
 Το  μνημόσυνο  αυτό  τελείται  με  τη  φροντίδα  του Συνδέσμου Αγωνιστών του ΕΔΕΣ Θεσπρωτίας. Αξίζουν πράγματι αυτές τις τιμές τα 25 παλικάρια της 10ης Μεραρχίας του ΕΔΕΣ, που έπεσαν το διήμερο εκείνο αφού όμως εξόντωσαν ένα πολύ ισχυρό Γερμανικό τμήμα 250 ανδρών, πολύ καλά εξοπλισμένο, με περιμετρικό ναρκοπέδιο, με πυροβόλα στη διάθεσή του και εγκατεστημένο στις ψηλές κούλιες των Τσάμηδων που η καθε μια από αυτές ήταν και ένα άπαρτο οχυρό.
 Αυτό το άπαρτο οχυρό πήραν εντολή οι ΕΔΕΣΙΤΕΣ από το Αρχηγείο Μέσης Ανατολής να το εκπορθήσουν, να το διαλύσουν και να διακόψουν έτσι την επαφή και ενίσχυση της Ηγουμενίτσας, Παραμυθιάς και Φιλιατών από τα Γιάννινα. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, η Μενίνα είχε οργανωθεί πολύ προσεκτικά από τους Γερμανούς και ήταν απυρόβλητη και απόρθητη. Έτσι η προσβολή και εκπόρθηση της Μενίνας ήταν τόλμημα πολύ επικίνδυνο, ριψοκίνδυνο, τόλμημα ζωής ή θανάτου, αλλά η επιτυχία του θα είχε τεράστια ηθικά και υλικά κέρδη για τον αγώνα. Στη διαταγή του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό όλα τα τμήματα της περιοχής Παραμυθιάς, που πρέπει να σημειώσουμε ότι η πόλη αυτή ήταν η πρώτη ελεύθερη Ελληνική πόλη από τις 27 Ιουνίου 1943 που έδιωξαν από εκεί κάθε εχθρικό πόδι (Γερμανών και Τσάμηδων).
Αν και όσοι πολέμησαν για την εκπόρθηση της Μενίνας έχουν όλοι τους την ίδια τιμή, θα παραθέσω εδώ τα ονόματα των ηγετών της 10ης Μεραρχίας: Συνταγματάρχης Βασίλειος Καμάρας, διοικητής της Μεραρχίας που πραγματοποίησε αυτόν τον άθλο, Αντισυνταγματάρχες Αριστείδης Κρανιάς και Γεώργιος Αγόρος, με βοηθούς τους Γεώργιο Οικονομόπουλο, Ιωάννη Κατσαδήμα και Αλ. Παπαζώη. Εκτός αυτών που κύκλωσαν το φρούριο και το εκπόρθησαν, απέναντι από το ποτάμι έφραζε το δρόμο διαφυγής Γερμανών και Τσάμηδων, το 26 Σύνταγμα Πεζικού με Διοικητή τον Ηλία Κάτσιο.
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι μαζί με τους 250 Γερμανούς βρίσκονταν εκεί 800 περίπου Τσάμηδες ένστολοι και ένοπλοι. Πώς να εκπορθήσεις ένα τέτοιο στρατόπεδο; Γιατί είναι διαφορετικό πράγμα να κάνεις ένα σαμποτάζ σε ένα φυλάκιο ή μια διερχόμενη φάλαγγα και άλλο να επιτεθείς και να εκπορθήσεις στρατόπεδο καλά οχυρωμένο. Και όμως, αυτό το εγχείρημα το παράτολμο και επικίνδυνο το έφεραν σε αίσιο πέρας οι ένδοξοι μαχητές αυτής της φονικότατης μάχης που διήρκεσε από τα χαράματα της 17ης Αυγούστου μέχρι το μεσημέρι της 18ης 1944, που όλο το Γερμανικό στρατόπεδο είχε πέσει στα χέρια των ανταρτών του Ζέρβα.
Την περίλαμπρη αυτή νίκη τη σφράγισαν με το άλικο αίμα τους 25 παληκάρια μας, μεταξύ των οποίων και ο Άγγλος Ταγματάρχης Δαβίδ Ουάλας. Η μάχη αυτή στοίχισε στους εχθρούς 87 νεκρούς, και 57 τραυματίες. Όλοι δε οι υπόλοιποι φρουροί, συνολικά 109 αξιωματικοί και στρατιώτες, πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Οι θρασύδειλοι Τσάμηδες όμως πριν καλά - καλά σχολάσει η μάχη λιποτάχτησαν από το χώρο και πέρασαν τον Καλαμά με προορισμό την Αλβανία. Εκεί βέβαια τους περίμενε «φιλόξενα» ο μπάρμπα Λία Κάτσιος με το τμήμα του και τους περιποιήθηκε. Η μεγάλη αυτή επιτυχία των παληκαριών μας απέσπασε τα συγχαρητήρια του ΣΜΕ.
Ήταν η μεγάλη δικαίωση γιατί στη μάχη αυτή πολέμησε το πείσμα, η ανδρεία και η λεβεντιά των αντάρτικων ομάδων του ΕΔΕΣ εναντίον των Ούνων και των πιο αιμοβόρων εγκληματιών, των Τσάμηδων. Ιδιαίτερα με τους Τσάμηδες, αυτούς τους αρνησιπάτριδες, τους στυγνούς και απαίσιους εγκληματίες, η Θεσπρωτία είχε ανοιχτούς λογαριασμούς. Χρόνια ζούσαν στον τόπο αυτόν χωρίς κανένας να τους ενοχλήσει. Είχαν τα σχολεία τους, τα τζαμιά τους και τη γλώσσα τους. Το 1940 τάχτηκαν αμέσως με το μέρος των Ιταλών και συγκρότησαν ένοπλες εθελοντικές ομάδες και πρόδωσαν την πατρίδα τους, γιατί και αυτοί όλοι τους ήταν Έλληνες υπήκοοι.
Πόσα δεινά συσσώρευσαν στη διάρκεια της τρίχρονης κατοχής. Τα εγκλήματά τους ξεκίνησαν με τη δολοφονία του μεγαλέμπορου Ηγουμενίτσας Πιτούλη και συνεχίστηκαν με πυρπολήσεις χωριών, με διαρπαγές περιουσιών, με ατομικές ή ομαδικές δολοφονίες σε όλο το Νομό Θεσπρωτίας. Η ανθελληνική δράση των προδοτών αυτών δεν έχει μετρηθεί με ακρίβεια ακόμα. Ποιός μπορεί να λησμονήσει την άνανδρη δολοφονία των 49 προκρίτων της Πραμυθιάς το Σεπτέμβριο του 1943.
Ένα μικρό δείγμα των εγκλημάτων των Τσάμηδων στη περιοχή Φαναρίου την περίοδο από 17 Ιουλίου μέχρι 27 Αυγούστου του 1943 θα μεταφέρω εδώ από το βιβλίο του δημοσιογράφου Παπαμανόλη με τίτλο «Κατακαημένη Ήπειρος», εκδ. 1945: «Το 20/ήμερο αυτό οι κακούργοι εφόνευσαν 137 αθώους πολίτες, πήραν ομήρους 321, πολλοί από τους οποίους πέθαναν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως και στις φυλακές, έκαυσαν καταμετρημένα 519 σπίτια, άρπαξαν 7.000 αγελάδες, 22.100 μικρά ζώα, 3.435 άλογα και το χειρότερο βασάνισαν απάνθρωπα και κτηνωδώς 231 νεαρές γυναίκες».
Πέρασαν από τότε 72 χρόνια. Στο απέριττο μνημείο των 25 παλικαριών μας που έπεσαν το φονικό αλλά τόσο ένδοξο και αποτελεσματικό διήμερο στην Μενίνα, τελείται κάθε χρόνο το επιβεβλημένο μνημόσυνό τους. Εκεί πρέπει κατά τον ποιητή μας Ανδρέα Κάλβο «Να φέρει τα παιδιά της πάσα μητέρα και να τους λέει. Τον ένδοξον τάφον ηρώων τέκνα τιμήσατε, τάφον ηρώων».
Βέβαια, πού τέτοια τιμή. Ελάχιστοι από τους περίοικους τιμούν τη θυσία αυτή και ας κατοικούν στα σπίτια που τα πήραν με τη υπέροχη θυσία των 25 παλικαριών. Πέρασαν τόσα χρόνια και ξεχνάμε, κάτι που ασφαλώς δεν πρέπει. Όπως επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τούτος ο τόπος λευτερώθηκε με πολύ αίμα, δάκρυα και θυσίες.. Και η Ιστορία πρέπει να διδάσκεται αλώβητη από αλλότριες παρεμβάσεις. Γιατί είναι ξεκάθαρη αλήθεια ότι τους Γερμανούς υποχωρώντας από την περιοχή μας, μέχρι την πόλη μας τους πολέμησε σε φονικότατες μάχες ο ΕΔΕΣ (Αρχάγγελος - Μενίνα - Κανέτα κλπ.). Καμιά μάχη από τα Γιάννινα μέχρι Κακαβιά. Γιατί άραγε;
•••
 Με το κείμενό μας αυτό αποτίνουμε φόρο τιμής στους ήρωες της μάχης της Μενίνας, όπου αύριο, Κυριακή θα αποδοθούν οι τιμές που τους πρέπει, με όσους από μας νοιώθουμε βαρύ το χρέος να μη το παραλείψουμε. Γιατί το δικαιούνται...