«Ο Πλούτος» του Αριστοφάνη

Η κωμωδία «Πλούτος» του μεγάλου κωμικού Αριστοφάνη διαφέρει από τις παλιότερες κωμωδίες και στο περιεχόμενο και στη μορφή. Στην κωμωδία αυτή σκοπός είναι να σατιρίσει τους Αθηναίους εκείνους που πλούτιζαν με αισχρά και ανήθικα μέσα. Όμως κάτω από την αλληγορία μπορεί να διακρίνει κανείς την επιθυμία του Αριστοφάνη για μια δικαιότερη κατανομή του πλούτου, για την καλυτέρευση της ζωής των φτωχών και γενικά για τη μεταμόρφωση του κόσμου, ώστε τα υλικά αγαθά να τα απολαμβάνουν οι ηθικοί, οι τίμιοι και δίκαιοι άνθρωποι. Επίσης χαρακτηριστική είναι η απουσία από το έργο πολιτικών ζητημάτων που δείχνει ότι ύστερα από τον ολέθριο Πελοποννησιακό Πόλεμο, χάθηκε το ενδιαφέρον των πολιτών για τα δημόσια ζητήματα και κύριος σκοπός ήταν η διασκέδαση και η ευχαρίστηση των θεατών.
Σχετικά με την μορφή της κωμωδίας αυτής, το ύφος είναι πιο ήρεμο και το τραγούδι του χορού όχι ιδιαίτερα έντονο. Ο χορός σχεδόν απλά χορεύει ανάμεσα στα επεισόδια και γενικά ο τόνος είναι χαμηλότερος.

***
Ο Πλούτος είναι Θεός της ελληνικής μυθολογίας και προσωποποίηση της ευφορίας των αγρών και της αφθονίας των υλικών αγαθών. Σύμφωνα με τον Λουκιανό, ο Πλούτος ήταν κουτσός και συμβόλιζε ότι τα πλούτη αποκτώνται με δυσκολία και χάνονται πολύ εύκολα.

Υπόθεση του έργου
• Ο τυφλός Πλούτος στο σπίτι του Χρεμύλου (στιχ. 1-414)
Στην Αθήνα ζούσε ένας αγαθός αγρότης (ο Χρεμύλος) που γέρος πια πηγαίνει στο μαντείο του Απόλλωνα να ρωτήσει με ποιον τρόπο θα γινόταν ευτυχισμένος. Όπως είναι γνωστό, το σπουδαιότερο μαντείο του Απόλλωνα ήταν εκείνο των Δελφών.
Ήταν πανελλήνιο θρησκευτικό κέντρο και γινόταν εκεί οι γνωστοί Πυθικοί αγώνες. Ο Απόλλων ήταν πολυταλαντούχος θεός του φωτός και του ηλίου, της ποίησης και της μουσικής. Ο ίδιος έτερπε με την γλυκόηχη λύρα του τους αθανάτους του Ολύμπου.
Ο θεός Απόλλων συμβούλευσε τον Χρεμύλο να ακολουθήσει όποιον θα συναντήσει πρώτο, βγαίνοντας από το ναό. Πράγματι συναντάει ένα γέρο τυφλό που ο Δίας είχε τυφλώσει από φθόνο. Ο Χρεμύλος υπόσχεται να τον γιατρέψει και τον παίρνει στο σπίτι του, όπου προσκαλεί και τους φίλους του γεωργούς.

• Η μανιασμένη Πενία (στιχ. 415-626)
Στο σπίτι του Χρεμύλου φτάνει ξαφνικά και η θεά Πενία, πολύ αγριεμένη σαν Ερινύα. Ο Χρεμύλος διώχνει την Πενία και μαζί με τον φίλο του Βλεψίδημο και το δούλο του Καρίωνα ξεκινούν για το Ιερό του Ασκληπιού να θεραπεύσουν τον τυφλό Πλούτο.

• Η θεραπεία του Πλούτου (στιχ. 627-801)
Ο Καρίωνας γυρίζει στο σπίτι και διηγείται στο χορό πώς ο τυφλός θεός Πλούτος γιατρεύτηκε. Σε λίγο φτάνει κι ο Πλούτος που γεμάτος χαρά δηλώνει ότι στο εξής θα συναναστρέφεται με τους καλούς και δίκαιους και όχι με τους κακούς και τους άδικους.

• Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι (στιχ. 802-1096)
Οι συνέπειες που έφερε η νέα κατάσταση δεν αργούν να φανούν. Παρουσιάζεται ο Δίκαιος που ξόδεψε όλη την πατρική του περιουσία, βοηθώντας τους φίλους του που όταν φτώχυνε τον εγκατέλειψαν. Ευχαριστεί τον Πλούτο και του δίνει ένα παλιό πανωφόρι κι ένα ζευγάρι παλιά παπούτσια. Έπειτα έρχεται ο Συκοφάντης με ένα μάρτυρα κλαίγοντας και προσπαθεί να αποδείξει πως με τις συκοφαντίες του εξυπηρετούσε το δημόσιο συμφέρον. Ακόμα έρχεται μια γριά εταίρα να παραπονεθεί, επειδή ο νεαρός όμορφος που είχε και της έκανε όλα τα χατήρια κι αυτή τον ενίσχυε οικονομικά, τώρα πλούτισε και την παράτησε. Σε λίγο φτάνει κι ο νεαρός να προσφέρει στο θεό ένα στεφάνι από ευγνωμοσύνη.

• Ο Πλούτος και οι θεοί (στιχ. 1097-1209)
Ο θεός Πλούτος δενέφερε αναστάτωση μόνο στους ανθρώπους, αλλά και στους θεούς. Δεν προσφέρουν πια θυσίες στους θεούς και ο ίδιος ο Ερμής έχασε τις προσφορές, θυμάται τα πλούσια αγαθά που του έφερναν οι άνθρωποι και κλαίει. Έρχεται ακόμη κι ο ιερέας του Δία, πεινασμένος, δυστυχισμένος, πρόθυμος να μείνει εκεί και να υπηρετεί το θεό Πλούτο που ετοιμάζονται να τον τοποθετήσουν ως φύλακα των θησαυρών της Πολιτείας (στο Ταμείο των Αθηνών).