Κρίσιμη η Σύνοδος των Ορθόδοξων Εκκλησιών!

- Του ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Μ. ΒΑΚΑΛΗ

Ετοιμάζεται από το 1961. Αποφασίστηκε ομοφώνως η πραγματοποίησή της από σύναξη προκαθημένων όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών πριν από τέσσερεις περίπου μήνες στο Σαμπεζύ της Ελβετίας.

Και αύριο αρχίζει επίσημα τις εργασίες της η Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, η οποία εσφαλμένως παρουσιάζεται ως η πρώτη μετά το σχίσμα του 1054. Δυστυχώς, εικαζόμενοι στόχοι ή αμφιλεγόμενες και αντιφατικές θέσεις στα κείμενα της Συνόδου εδίχασαν Εκκλησίες, Κλήρο, Θεολόγους και σε μικρότερο βαθμό τους πιστούς σε θιασώτες ή πολεμίους της, τη στιγμή, που η Σύνοδος συνέρχεται ακριβώς με στόχο και τη διακήρυξη της ενότητας της Ορθοδοξίας!
Πολλοί αμφιβάλλουν αν η Σύνοδος, που θα πραγματοποιηθεί στην Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης, θα παράξει κανονικά και διαχρονικώς αποδεκτά από τη συνείδηση της σύνολης Εκκλησίας αποτελέσματα. Αυτό μένει να το δούμε. Σίγουρα χρειάζεται προσοχή, προσευχή, ενημέρωση και επαγρύπνηση από όλο το πλήρωμα της Εκκλησίας. Και όποιος νομίζει ότι η Σύνοδος αυτή είναι ένα γεγονός που αφορά “κάποιους παπάδες” ή αφελώς θρησκευόμενα άτομα είναι βαθειά νυχτωμένος και δε γνωρίζει “πoύ πατά και πού πηγαίνει”.
Ειδικά για τους Έλληνες Ορθοδόξους οι αποφάσεις της Συνόδου δεν είναι θέμα - καθόλου αμελητέο, αντίθετα μάλιστα - μόνο σωτηρίας της ψυχής των πιστών, αλλά στοιχείο, που θα επηρεάσει τη μελλοντική πορεία του Ελληνισμού, ο οποίος έχει εμπειρία αιώνων κατά τους οποίους άντλησε ηθικές και πνευματικές δυνάμεις από την καθαρή, ανόθευτη, γνήσια και πατερική Ορθόδοξη Θεολογία και ζωή, ώστε να μη χαθεί  από προσώπου της γης κάθε φορά που η ιστορία άλλαζε σελίδα. Κλασσικό παράδειγμα οι Έλληνες της κάτω Ιταλίας, οι οποίοι όταν έχασαν την Ορθοδοξία τους, έχασαν και τον εθνισμό τους. Με πίστη στον Δομήτορα της Εκκλησίας ας ελπίσουμε ότι η παρουσία στη Σύνοδο καλών Ιεραρχών - όπως αυτή του συντοπίτη μας μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιεροθέου - θα εξασφαλίσει “την έκθεσιν όρου θεοδιδάκτου” υπό της Συνόδου.
Αποτελεί, βεβαίως, θλιβερό, θλιβερότατο γεγονός η απουσία Ορθοδόξων Εκκλησιών - Ρωσίας, Βουλγαρίας, Γεωργίας κλπ. - από τη Σύνοδο, οι προκαθήμενοι των οποίων υπέγραψαν την απόφαση σύγκλησής της. Και είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι “oυδέποτε ανέγνωσαν εν ταις Γραφαίς το έστω ο λόγος υμών ναι, ναι [και] ου, ου” και εκ των υστέρων αθετούν την υπογραφή τους. Δε χαιρεκακούμε, ούτε επικροτούμε  την απουσία τους η οποία ηχεί παράταιρα, ως απουσία υπεράσπισης ή εκφοράς της αληθείας και ως άρνηση ορθοτόμησής της. Η στάση τους, που συνοψίζεται στο “υπογράφω ότι θα πάω στη Σύνοδο και τελικά δεν πάω” δε μπορεί να θεωρηθεί ως υπεύθυνη διαφωνία πνευματικών ηγετών σε ένα πιθανό ή μη, κανονικό ή δογματικό ολίσθημα. Απ’ εναντίας, η όποια πιθανότητα να συμβεί ένα τέτοιο ολίσθημα επέβαλε την παρουσία τους στη Σύνοδο. Αλλά φαίνεται πως άλλα είναι  τα προτάγματά τους. Ας τα συνοψίσουμε.
Ο Γεωργιανός Πατριάρχης εσχάτως θυμήθηκε ότι είναι και μητροπολίτης Αμπχαζίας, μιας περιοχής που ανέκαθεν ανήκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και δε βλέπει με καλό μάτι το αίτημα των Αμπχαζίων Ορθοδόξων να υπαχθούν ξανά στη μητέρα Εκκλησία. Ο Βούλγαρος Πατριάρχης θεώρησε το σαμποτάρισμα της Συνόδου, λίγες μόνο μέρες πριν τη σύγκλησή της, ως ευκαιρία απάντησης στο αίτημα να φέρουν οι ομοεθνείς του πίσω τα κλεμμένα από μοναστήρια της Μακεδονίας ελληνικά πολιτιστικά θησαυρίσματα, τα οποία με ανόητη... υπερηφάνεια επιδεικνύουν στα μουσεία της πατρίδας του! Ο της Αντιοχείας, μολονότι Ιεράρχης πνευματικός και πονεμένος, εξέλαβε την απουσία του από τη Σύνοδο σαν μοχλό πίεσης  προς διευθέτηση της διαφοράς του με τα Ιεροσόλυμα για το Κατάρ. Ο Ρώσος Πατριάρχης βρήκε την ευκαιρία να απαντήσει στην αψυχολόγητη δήλωση κάποιου παρατρεχάμενου απ’ το Πατριαρχείο Κων/πολης σχετική με τη συνάντησή του με τον Πάπα στην Κούβα και να “καπελώσει” την απουσία των άλλων τριών.
Στη Σερβία μάλλον επικράτησαν οι σοβαρότεροι των Ιεραρχών, μεταξύ των οποίων οι Αθανάσιος Γιέφτιτς, Αμιφιλόχιος Ράντοβιτς και Ειρηναίος Μπούλοβιτς, πνευματικά αναστήματα και οι τρεις τους του αντιοικουμενιστή Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς. Και στην Ελλάδα κάποιοι ετάχθησαν κατά της Συνόδου εξ αιτίας άστοχων ενεργειών του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, μεταξύ των οποίων και εκείνη του αφορισμού ενός πολύ αξιολόγου Θεολόγου, του Νικολάου Σωτηροπούλου, ενέργεια η οποία αποκτά μακάβριες διαστάσεις με τη διατήρηση του αφορισμού και μετά τον θάνατό του...
Η Σύνοδος, έστω και χωρίς τη μετοχή τεσσάρων απ’ τις δέκα τέσσερεις Εκκλησίες είναι ένα ιστορικό γεγονός. Και η Κρήτη θα είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος εκατομμυρίων Ορθοδόξων χριστιανών - και όχι μόνο - ανά τον κόσμο για αρκετές από τις προσεχείς ημέρες. Για το αν η Σύνοδος θα είναι και Αγία και Μεγάλη θα εξαρτηθεί από τις όποιες αποφάσεις της  θα παραδώσει στην ιστορία και οι οποίες θα την κατατάξουν στα μικρά ή μοιραία ή μεγάλα εκκλησιαστικά γεγονότα.