Η Μεγάλη Παρασκευή…

-  Του ΜΙΧΑΗΛ Γ. ΤΡΙΤΟΥ, Καθηγητή Α.Π.Θ.

• Ο όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου τελείται τις εσπερινές ώρες της Μεγάλης Παρασκευής. Στην ακολουθία του Επιταφίου δεσπόζει το στοιχείο της χαρμολύπης. Λύπη για τον «κοιμώμενο Αναπεσόντα», χαρά για την προσδοκία της Αναστάσεως.
Οι ύμνοι του Μεγάλου Σαββάτου καλούν το χριστεπώνυμο πλήρωμα όχι να κλαύσει έναν νεκρό που πληρώνει το κοινό της φύσεως χρέος, αλλά να χύσει τα μύρα της αγάπης και της ευλάβειάς του εις «νεκρόν ζωαρχικώτατον, κατάστικτον τοις μώλωψι και πανσθενουργόν». Γι’ αυτό και είναι γεμάτοι από αναστάσιμο πανηγυρικό τόνο για τη νίκη του Χριστού πάνω στο θάνατο και τη συντριβή του Άδου. Ξεχωρίζει ο περίφημος κανόνας, που έχει ως περιεχόμενο την ποιητική ιστόρηση της ταφής του Κυρίου και την εξουσιαστική κάθοδό του στον Άδη.
Η έξοδος του Επιταφίου γύρω από το ναό μετά τη Δοξολογία, θυμίζει την περιφρούρηση της ενορίας από το Νικητή του θανάτου Χριστό. Με την επάνοδο της πομπής, ο Επιτάφιος αποτίθεται στην Αγία Τράπεζα και μένει εκεί μέχρι την απόδοση του Πάσχα, κάτω από το Ευαγγέλιο, για να θυμίζει ότι «ο τρωθείς δι’ ημάς Κύριος ουδέποτε απεχωρίσθη διά την Θεότητα Αυτού από του θρόνου της πατρώας δόξης».
Το προφητικό ανάγνωσμα, που διαβάζεται μετά την περιφορά του Επιταφίου, περιέχει την εξαίσια πασχαλινή εικόνα για τη ζωοποίηση των νεκρών οστών. Το αποστολικό ανάγνωσμα τονίζει ότι «το Πάσχα ημών, υπέρ ημών ετύθη Χριστός» και ότι «ο Χριστός ημάς εξηγόρασεν εκ της κατάρας του νόμου, γενόμενος υπέρ ημών κατάρα». Το Ευαγγέλιο ομιλεί για τη σφράγιση του τάφου του Χριστού και τη φύλαξή του από κουστωδία.
Το σωστικό για την ανθρωπότητα Θείο Πάθος έχει πια συντελεσθεί και η ρόδινη ανταύγεια της Αναστάσεως υποφώσκει πίσω από το θεοδέγμονα τάφο της Ιερουσαλήμ. Πλησιάζει το Φως: Η ατέρμονη αιωνιότητα. Ο ατελεύτητος σαββατισμός της ογδόης ημέρας. Η λαμπροφόρα στιγμή της Θείας Εγέρσεως που θα ανακαινίσει και θα μεταμορφώσει τα πάντα.
«Εξηγέρθη ως υπνών Κύριος και ανέστη σώζων ημάς. Αλληλούια».

Το συναξάρι της ημέρας
Τω Αγίω και Μεγάλω Σαββάτω την θεόσωμον ταφήν και την εις άδου κάθοδον του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού εορτάζομεν, δι’ ων της φθοράς το ημέτερον γένος ανακληθέν, προς αιωνίαν ζωήν μεταβέβηκε.
Στίχοι: Μάτην φυλάττεις τον τάφον, κουστωδία·
Ου γαρ καθέξει τύμβος αυτοζωΐαν.
Τη ανεκφράστω σου συγκαταβάσει, Χριστέ ο Θεός ημών, ελέησον ημάς. Αμήν.

Αντιπροσωπευτικός ύμνος της ημέρας
Κείμενο
Δεύτε ίδωμεν την ζωήν ημών εν τάφω κειμένην,
ίνα τους εν τάφοις κειμένους ζωοποιήση. Δεύτε σήμερον,
τον εξ Ιούδα υπνούντα θεώμενοι, προφητικώς αυτώ εκβοήσωμεν·
αναπεσών κεκοίμησαι ως λέων· τις εγερεί Σε, Βασιλεύ·
αλλ’ ανάστηθι αυτεξουσίως, οδούς σεαυτόν υπέρ ημών εκουσίως·
Κύριε, δόξα σοι.

Μετάφραση
Ελάτε να δούμε τη ζωή μας (τον Χριστό), που είναι ξαπλωμένη στον τάφο, για να χορηγήσει ζωή σ’ αυτούς που βρίσκονται στους τάφους. Ελάτε σήμερα, Αυτόν που κατάγεται απ’ την φυλή του Ιούδα να τον δείτε κοιμώμενο, και προφητικά να του πούμε· έχοντας ανακλίνει το σώμα Σου προς τα πίσω έχεις κοιμηθεί σαν λιοντάρι· ποιος θα τολμήσει να σε ξυπνήσει, Βασιλιά; αλλά αναστήσου με την ίδια Σου τη δύναμη, Συ που έδωσες τον εαυτό Σου εκούσια για μας· Κύριε, ας είσαι δοξασμένος.