Η Μεγάλη Τρίτη…

Από τις εσπερινές ώρες της Κυριακής των Βαΐων αρχίζουν οι παννυχίδες των «Νυμφίων», που κάθε μια αντιστοιχεί στον όρθρο της επόμενης ημέρας. Απαρτίζονται από υψηλής ποιοτικής στάθμης υμνολογικά κείμενα, επενδυμένα με μια θαυμάσια μουσική, που διαθέτει τεράστιες αναγωγικές δυνατότητες. Δικαιολογημένα έχουν χαρακτηρισθεί «βήματα για την αιωνιότητα», αφού προετοιμάζουν τους πιστούς για τη σωτήρια και φωταυγή νύχτα του Πάσχα.
Τη Μεγάλη Τετάρτη, ξεκινώντας από το παράδειγμα της αμαρτωλής γυναίκας που άλειψε τον Κύριο με μύρο και της προδοσίας του Ιούδα, η Εκκλησία μας βγάζει το συμπέρασμα ότι «δεινόν η ραθυμία, μεγάλη η μετάνοια».
Η μετάνοια είναι για τους Πατέρες της Εκκλησίας μας όχι μια αποφασιστική στιγμή, αλλά μια αποφασιστική ζωή.
Την ανάγκη της μετάνοιας, ως αναμοχλευτικής δυνάμεως καθάρσεως διανοίας, αισθημάτων και βουλήσεως, μας υπενθυμίζει και η υμνολογία της ημέρας και κυρίως το γνωστό δοξαστικό «Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις…», που αποδίδεται στην Κασσιανή μοναχή.
Πρόκειται για ένα αριστουργηματικό τροπάριο, όπου η ποιήτρια σε λίγους στίχους κατορθώνει να περιγράψει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο τη δραματική κατάσταση της αμαρτωλής γυναίκας, τα αισθήματά της κατά τη μετάνοια, τη βεβαιότητα για την από μέρους του Θεού παροχή συγγνώμης και κυρίως την ευγνωμοσύνη της για τον Κύριο. Στο τροπάριο της Κασσιανής διακρίνει κανείς το βάθος των αισθημάτων, τη ζωηρότητα της περιγραφής, την πρωτοτυπία των ιδεών, την ανεξαρτησία της σκέψεως, τις εύστοχες παρομοιώσεις, τους οξυνούστατους παραλληλισμούς και τις επιτυχημένες συμμετρικές αντιθέσεις.
Όλα τα αναγνώσματα της ημέρας έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με τα πάθη του Κυρίου.
Τη Μεγάλη Τετάρτη τελείται η τελευταία λειτουργία των προηγιασμένων δώρων. Πρόκειται για τη λειτουργία που ανταποκρίνεται περισσότερο από κάθε άλλη στον ασκητικό χαρακτήρα αυτής της περιόδου. Όπως παρατηρεί ο επιφανής Ρώσος Θεολόγος Alexander Schmemann «πουθενά αλλού, πραγματικά, δεν υπάρχει το αληθινό νόημα της νηστείας και πουθενά η Σαρακοστή δεν αποκαλύπτεται καλύτερα ή πληρέστερα παρά μόνο κατά τις μέρες εκείνες που τελείται η εσπερινή θεία κοινωνία (Λειτουργία των Προηγιασμένων) και αποκαλύπτεται όχι μόνο το νόημα της Σαρακοστής, αλλά και της Εκκλησίας και της Χριστιανικής ζωής στην ολότητά τους».
Κυρίως όμως η μυστικοπαθής αυτή ακολουθία της Εκκλησίας μας θυμίζει τη συμμετοχή μας στο πασχάλιο δείπνο της Εκκλησίας, τη Θεία Ευχαριστία, που μας καθιστά «θείας φύσεως κοινωνούς».

Το συναξάρι της ημέρας
Τη Αγία και Μεγάλη Τετάρτη της αλειψάσης τον Κύριον μύρω πόρνης γυναικός μνείαν ποιείσθαι οι θειότατοι Πατέρες εθέσπισαν, ότι προ του σωτηρίου πάθους μικρόν τούτο γέγονεν.
Στίχοι: Γυνή βαλούσα σώματι Χριστού μύρον, την Νικοδήμου προΰλαβε σμυρναλόην. Αλλ’ ο τω νοητώ μύρω χρισθείς, Χριστέ ο Θεός, των επιρρύτων παθών ελευθέρωσον και ελέησον ημάς, ως μόνος αγαθός και φιλάνθρωπος. Αμήν.

Αντιπροσωπευτικός ύμνος της ημέρας Κείμενο (Κασσιανής μοναχής)
Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή, την Σην αισθομένη θεότητα, μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν, οδυρομένη, μύρα Σοι προ του ενταφιασμού κομίζει.
Οίμοι λέγουσα, ότι νυξ μοι υπάρχει, οίστρος ακολασίας, ζοφώδης τε και ασέληνος, έρως της αμαρτίας.
Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων, ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ. Κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της καρδίας, ο κλίνας τους ουρανούς τη αφάτω Σου κενώσει.
Καταφιλήσω τους αχράντους Σου πόδας, αποσμήξω τούτους δε πάλιν τοις της κεφαλής μου βοστρύχοις, ων εν τω Παραδείσω Εύα, το δειλινόν, κρότον τοις ωσίν ηχηθείσα, τω φόβω εκρύβη. Αμαρτιών μου τα πλήθη και κριμάτων Σου αβύσσους τις εξιχνιάσει, ψυχοσώστα Σωτήρ μου;
Μη με την Σην δούλην παρίδης, ο αμέτρητον έχων το έλεος.

Μετάφραση
«Kύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες, μόλις πήρε αίσθηση της θείας Σου παρουσίας, παίρνοντας θέση μυροφόρας, θρηνώντας, μύρα για Σένα πριν από την ταφή σου φέρνει.
Aλλοίμονον, έλεγε, με ζώνει νύχτα, μανιώδης πόθος ακολασίας, ζοφερός και ασέληνος έρωτας της αμαρτίας.
Δέξου μου τις πηγές των δακρύων, Συ που νεφέλες κάνεις το νερό της θάλασσας. Σκύψε στοργικά και άκουσε τους στεναγμούς της καρδιάς μου, Συ που κατέβασες στη γη τα ουράνια με την άγια ενσάρκωσή Σου. Θα φιλήσω τα άχραντα πόδια Σου, και θα τα σκουπίσω με τις πλεξίδες της κεφαλής μου (τα πόδια εκείνα), τα οποία στον παράδεισο η Eύα, το δειλινό, τα άκουσε σαν κρότο και κρύφτηκε από το φόβο.
Tα πλήθη των αμαρτιών μου και τα βάθη των κριμάτων Σου ποιός θα τα ερευνήσει, λυτρωτή μου Σωτήρα;
Mη με αφήσεις εμένα τη δούλη σου, Συ που έχεις αμέτρητη ευσπλαχνία».