Η γυναίκα και η πάλη της για κοινωνική χειραφέτηση…

Είναι γνωστό ότι στον ειδωλολατρικό κόσμο, οι άνδρες είχαν εξουσία ζωής και θανάτου πάνω σε συζύγους, κόρες και αδελφές, ενώ ο εξευτελισμός της προσωπικότητας των γυναικών αποτελούσε καθημερινό φαινόμενο. Εξαναγκάζονταν να κάνουν εξοντωτικές εργασίες, ως κτήματα ουσιαστικά του συζύγου ή του πατέρα τους. Ακόμα και η έννοια του γάμου είχε έναν καθαρά εμπορικό χαρακτήρα, καθώς η επιλογή του συζύγου γινόταν ερήμην τους και είχε σε μεγάλο βαθμό να κάνει με τις υλικές απολαβές που συνόδευαν την συμφωνία αυτή.
Η Ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία είναι εκείνη που έδωσε αξία στην προσωπικότητα της γυναίκας. Την αρχή έκαμε ο ίδιος ο Χριστός στο διάλογο που είχε σε ένα πηγάδι κοντά στην πόλη Σαμάρεια με μια Σαμαρείτισσα, όταν ήρθε να αντλήσει νερό. Ο διάλογος αυτός είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα εξύψωσης της γυναίκας μέσα στον χριστιανικό κόσμο.
Η τιμή που αποδίδει μέχρι σήμερα ο χριστιανικός κόσμος στις γυναίκες είναι από μόνη της ένα συνεχές κήρυγμα και μαρτυρία της αξίας της γυναίκας, ως συνεργού του Θεού και γέφυρα της επανασύνδεσής Του με τον άνθρωπο.
Ο Χριστιανισμός τοποθέτησε την γυναίκα στη θέση που πρέπει, στη θέση που της αξίζει. Στο βάθρο που καμιά άλλη θρησκεία και καμιά κοινωνική τάξη δεν το τόλμησε και δεν το θέλησε. Και δεν το θέλησαν ακόμη και Χριστιανοί άρχοντες και ηγεμόνες των μετέπειτα μεγάλων χριστιανικών κρατών της Ευρώπης και Αμερικής.
Όμως, η ζύμη είχε κρυβεί στο φύραμα από τη χριστιανική διδασκαλία και με το πέρασμα του χρόνου –λίγο αργά βέβαια- άρχισε να κυοφορείται κάποια αλλαγή. Αυτό συνέβη γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα. Στις 8 Μαρτίου 1857 ξέσπασε στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ η μεγάλη διαμαρτυρία γυναικών. Οι εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας βγήκαν στους δρόμους ζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας. Η 8η Μαρτίου, όμως, καθιερώθηκε επίσημα ως ημέρα της γυναίκας, μετά από μισό αιώνα, στις 8 Μαρτίου του 1909 στις ΗΠΑ και δύο χρόνια αργότερα (1911) καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας.
Ο αγώνας, το κίνημα για τα δικαιώματα της γυναίκας, για την χειραφέτηση των γυναικών στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Αγγλία, πέρασε από φάσεις, που θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως δραματικές. Και με αίμα βάφτηκε αυτός ο αγώνας: Ένας αγώνας που έγινε με τόλμη και μαχητικότητα. Στην Αγγλία και στη Γαλλία το ζήτημα παροχής ψήφου στις γυναίκες πήρε μορφή επαναστατική με την ίδρυση συλλόγων που ονομαζόταν «σουφραζέττες». Σουφραζέττα είναι λέξη γαλλική και αγγλική suffragette = αυτή που υποστηρίζει την παροχή ψήφου στις γυναίκες.
Ο αγώνας για την χειραφέτηση της γυναίκας ονομάστηκε φεμινισμός. Από τη λατινική λέξη femina = γυναίκα, feminismus: Φεμινισμός, θεωρία σύμφωνα με την οποία για τη βελτίωση της κατάστασης της γυναίκας στην κοινωνία επιβάλλεται η χειραφέτησή της και η εξίσωσή της με τον άνδρα σε ό,τι αφορά τα δικαιώματά του, αστικά, κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά.
Τάσεις για χειραφέτηση της γυναίκας σημειώθηκαν από τον Μεσαίωνα, αλλά μόνον για τις ευγενείς δεσποινίδες, οι οποίες στις συνελεύσεις των ομοτίμων μπορούσαν να αντικαταστήσουν τους απουσιάζοντες συζύγους τους…
Ερχόμαστε τώρα στους νεώτερους χρόνους. Στις αρχές του 20ου αιώνα παρουσιάζονται άριστα οργανωμένες και πολύ μαχητικές οι σουφραζέττες στην Αγγλία. Ακόμη και ο βασιλιάς Γεώργιος ο Ε’ τις φοβότανε και έπαιρνε όλα τα μέτρα για να αποφύγει εμφάνισή τους μπροστά του. Σε κάθε έξοδό του από τα ανάκτορα του Μπάκινγκχαμ, εμφανίζονταν μπροστά του σείοντας πλακάτ και ομπρέλες.
Στις 5 Ιουνίου 1913 στον ιππόδρομο του Έπσομ παραβρέθηκε και ο Γεώργιος, γιατί στην τρίτη ιπποδρομία θα έτρεχαν δύο από τα καλύτερα άλογά του. Δεν είχε υπολογίσει την οργή και το θράσος και τη φαντασία των οργανωμένων κυριών, οι οποίες επί δέκα περίπου χρόνια έκαναν πραγματικό ανταρτοπόλεμο στο Λονδίνο και στο Μάντσεστερ και εμαίνοντο εναντίον όλων των Άγγλων αρσενικών γενικότερα και ειδικότερα εναντίον των αντιπροσώπων της κυβερνήσεως.
Το σχέδιο της νέας μάχης είχε καταστρωθεί στο γενικό στρατηγείο στο Παρίσι, όπου είχε καταφύγει για να αποφύγει τη σύλληψη η Κρίσταμπαλ, πρωτότοκη κόρη της Έμμελιν Πάνκχερστ, ιδρύτριας της Κοινωνικής και Πολιτικής Ενώσεως Γυναικών. Σαράντα γυναίκες θα έμπαιναν μία – μία στον ιππόδρομο και στο τέλος των ιπποδρομιών θα τοποθετούσαν στο πέτο τους το διακριτικό με τα χρώματα της Ενώσεώς τους, κόκκινο, πράσινο και λευκό και θα πηδούσαν τον φράκτη φωνάζοντας, όπως πάντα: «ψήφο στις γυναίκες!».
Ανάμεσα σ’ αυτές τις σαράντα ηρωίδες εκείνης της ημέρας, που τελείωσε με μια τραγωδία ήταν η Έμιλυ Ουάιλντινγκ Ντάβισον, τριάντα πέντε ετών. Ήταν η πρώτη σουφραζέττα που έβαλε φωτιά σε ένα ταχυδρομικό κουτί, όταν άρχισε η «στρατηγική της εντάσεως» των φεμινιστριών, είχε συλληφθεί και φυλακισθεί πολλές φορές. Είχε αποπειραθεί τρεις φορές να αυτοκτονήσει πέφτοντας από τις σκάλες της φυλακής.
Πάντως η Έμιλυ δεν περίμενε τις «αδελφές σουφραζέττες» για να ριχθεί στην μάχη. Μόλις άρχισε η τρίτη ιπποδρομία το πλήθος που παρακολουθούσε το θέαμα άφησε μια κραυγή τρόμου. Την ώρα που τα άλογα περνούσαν μπροστά από το σημείο που καθόταν ο βασιλιάς μια γυναίκα ρίχτηκε στον στίβο, άρπαξε τα γκέμια του πρώτου αλόγου, το έριξε κάτω μαζί με τον αναβάτη και άφησε να την παρασύρει το άλογο μερικά μέτρα. Η Έμιλυ Ντάβισον, η πιο διάσημη αλλά όχι μοναδική μάρτυς του αγγλικού φεμινιστικού κινήματος, πέθανε τρεις ημέρες αργότερα χωρίς να ξαναβρεί τις αισθήσεις της.
Η κηδεία της έδωσε αφορμή για ένα εξαιρετικό και μεγαλειώδες θέαμα. Στο Λονδίνο οι ράφτρες, οι βαφείς δούλευαν μέρα – νύχτα για να ετοιμάσουν χιλιάδες τουαλέττες για το μεγάλο γεγονός.
Τελικά στις 14 Ιουνίου 1913 και ενώ η πόλη έπλεε στο λευκό, το κόκκινο και το μπλε προς τιμήν του Ραιημόνδου Πουανκαρέ, Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας, που επρόκειτο να επισκεφθεί το Λονδίνο, μισό εκατομμύριο σιωπηλοί Άγγλοι παρακολούθησαν μια κηδεία σχεδόν βασιλική.
Η Αστυνομία, που δεν είχε δώσει άδεια για την εκδήλωση, στάθηκε παράμερα με σεβασμό. Την πομπή άνοιγε μια αμαζόνα καβάλα σε άσπρο άλογο και ακολουθούσε η νεκροφόρος που την έσερναν τέσσερα άλογα στολισμένα με φτερά. Ακολουθούσε μια ομάδα από «ιέρειες» που κρατούσαν από ένα λάβαρο με την επιγραφή: «Οι τύψεις συνειδήσεως έχουν τώρα πια μια δύναμη που δεν μπορεί να παραγνωρισθεί. Νίκη!». Ακολουθούσαν εκατό φοιτήτριες του Πανεπιστημίου με τήβεννο και καπέλλο, συνδικαλίστριες και εργάτριες του Ηστ Εντ. Πίσω περπατούσε ρυθμικά ολόκληρος στρατός, εκατοντάδες γυναίκες ντυμένες στα μαύρα με πορφυρές ίριδες στα χέρια, άλλες ντυμένες στα κόκκινα με άλικες παιωνίες, άλλες στα λευκά και κρατούσαν κλαδιά δάφνης. Την πομπή έκλεινε μια άμαξα με κατεβασμένες κουρτίνες. Ήταν άδεια και ανήκε στην Έμελιν Πάνκχερστ, που είχε συλληφθεί λίγες ώρες πριν. Η παρουσία της άμαξάς της ήταν ο τελευταίος φόρος τιμής προς την συναγωνίστριά της, αλλά και μια προειδοποίηση προς τους εχθρούς της που δεν την είχαν αφήσει ήσυχη ούτε μια στιγμή σαν αυτή…

Το Φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό άρχισαν, δειλά – δειλά, οι πρώτοι «ψίθυροι» για την ικανοποίηση ορισμένων γυναικείων αιτημάτων. Δεν ήταν περισσότερα από δυο – τρία τα αιτήματα αυτά. Ηχούσαν, όμως, σαν ύβρεις στα αυτιά των ανδρών, που είχαν ξεχάσει την ηρωική συμβολή της Ελληνίδας στον μεγάλο Αγώνα του έθνους. Ανώτερη μόρφωση για την Ελληνίδα ζητούσαν οι πρωτοπόροι της γυναικείας κινήσεως και δυνατότητα να εργασθεί έξω από το σπίτι της, ώστε να πάψει πια να αποτελεί το βάρος και το άγχος της οικογένειάς της.
Δύο – τρεις δυνατές γυναίκες θερμές πατριώτισσες που μέσα τους έκαιγε ο πόθος της πνευματικής και οικονομικής αναγέννησης της νεότερης Ελλάδας, συνέλαβαν το θέμα. Έκαμαν, λοιπόν, έργο τους την χειραφέτηση της γυναίκας.
Πρωτεργάτης στον μεγάλο αυτόν γυναικείο αγώνα υπήρξε η Καλλιρρόη Παρρέν. Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1861. Το 1867 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου και σπούδασε σε διάφορες σχολές. Το 1888 άρχισε να εκδίδει την «Εφημερίδα των Κυριών». Είναι η πρώτη ελληνική εφημερίδα την οποία συνέτασσαν αποκλειστικά μόνο γυναίκες.
Με την εφημερίδα αυτή έκαμε τεράστιους αγώνες για τη χειραφέτηση των γυναικών. Πήρε μέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια. Η ευεργετική επίδραση των συνεδρίων αυτών στην κοινή γνώμη ήταν μεγάλη.
Το 1855 είχε συσταθεί από την Μαρία Υψηλάντη το πρώτο γυναικείο σωματείο στην Ελλάδα η «Φιλανθρωπική Εταιρεία των Κυριών».
Το 1890 ιδρύθηκε η περίφημη «Σχολή της Κυριακής των απόρων γυναικών και κορασίδων του λαού», με πρόεδρο την βασίλισσα Όλγα. Σκοπός του ιδρύματος αυτού ήταν η καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, που μάστιζε τότε τον γυναικείο κυρίως πληθυσμό…
Το 1895 η Παρρέν και η Ναταλία Σούτσου ίδρυσαν το «Άσυλον της Αγίας Αικατερίνης», με σκοπό την περίθαλψη των νέων εργατριών που έμεναν στην Αθήνα μακριά από τις οικογένειές τους.
Οι αγώνες για την ισονομία και την ισοπολιτεία πήραν μεγάλες διαστάσεις μετά το 1920 από μια ομάδα γυναικών με πρωτοβουλία της Αύρας Θεοδωροπούλου και είχε σημαντικά αποτελέσματα.
Πρόεδρος του Συνδέσμου διετέλεσε και η Μαρία Νεγρεπόντη. Έτρεμαν τον καιρό εκείνο οι οικογενειάρχες μήπως τα δικαιώματα της γυναίκας εισχωρήσουν στο σπίτι τους και ξεσηκώσουν τις γυναίκες και τις θυγατέρες τους. Γι’ αυτό οι άνδρες αντιδρούσαν με όσα μέσα διέθεταν, θεμιτά και αθέμιτα, εναντίον του φεμινιστικού αγώνα σε όλα τα επίπεδα…
Μετά την Καλλιρρόη Παρρέν η πιο δραστήρια στο φεμινιστικό κίνημα αναδείχτηκε η Αύρα Θεοδωροπούλου, σύζυγος του ποιητή Άγι Θέρου (Σπύρου Θεοδωρακόπουλου). Υπήρξε μία από τις πιο μαχητικές φεμινίστριες στην Ελλάδα με πολλαπλή δράση.
Αποφασιστικής σημασίας πρόοδος για την εξίσωση των δύο φύλων στον τομέα των πολιτικών δικαιωμάτων πραγματοποιήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στο Σύνταγμα του 1952, κατά μίμηση του Συντάγματος του 1927, υπήρχε ερμηνευτική διάταξη, η οποία προέβλεπε την έκδοση νόμου, που θα ρύθμιζε τα της ασκήσεως του εκλέγειν και εκλέγεσθαι των γυναικών.
Για πρώτη φορά οι Ελληνίδες ψήφισαν στις βουλευτικές εκλογές κατά την αναπληρωματική της 19ης Ιανουαρίου 1953 στη Θεσσαλονίκη, οπότε και εξελέγει η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής, μέλος του Κοινοβουλίου, η κυρία Σκούρα, του Ελληνικού Συναγερμού, η οποία αργότερα έγινε και Υπουργός…