Το Εθνικό Θέατρο και ο πολιτισμός που ξεστρατίζει!

Όταν η κοινωνία βουλιάζει σε παρακμή απύθμενη, τότε θεωρείται πολυτέλεια και υπερβολή να μας απασχολούν οι παραστάσεις στο Εθνικό Θέατρο. Αλλά οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι οι δύσκολες οικονομικές καταστάσεις ενός λαού ξεπερνιούνται κάποια στιγμή, έστω και ύστερα από βαριές δοκιμασίες και πολύ πόνο. Ενώ το χάλασμα της συλλογικής συνείδησης δε θεραπεύεται εύκολα και προκαλεί βαρύτερες και πιο μακρόχρονες συμφορές στην πορεία του λαού. Γιατί η συνείδηση θεμελιώνεται πάνω σε αξίες και προτάγματα που γεννάει η ιστορική διαδρομή και η πολιτισμική ταυτότητα του λαού και παραδίνει από γενιά σε γενιά.
Αφορμή για τούτον τον προβληματισμό στάθηκε μια παράσταση στο Εθνικό Θέατρο, βασισμένη σε κείμενα του Σάββα Ξηρού. Εκτίμησή μου είναι ότι η συγκεκριμένη θεατρική πράξη δηλώνει αντιλήψεις και πρακτικές που δεν προσιδιάζουν στην αποστολή της τέχνης και στις απαιτήσεις του πολίτη – θεατή από το Εθνικό Θέατρο.
Βεβαίως το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης είναι απαραβίαστο για κάθε άτομο σε μια δημοκρατική κοινωνία, ανεξάρτητα από τη βιοθεωρία και τις πράξεις του. Αλλά είναι διαφορετικό ζήτημα ένας συλλογικός – κρατικός φορέας, όπως είναι το Εθνικό Θέατρο, να σκηνοθετεί και να προσφέρει ως καλλιτεχνικό θέαμα τις απόψεις ατόμου που έχει καταδικαστεί ως τρομοκράτης και έχει χαρακτηριστεί από την πλειονότητα του κόσμου δολοφόνος λόγω των εγκληματικών του πράξεων.
Το θέατρο από τότε που το ανακάλυψαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας ως σήμερα δεν είναι ένας χώρος για ψυχαγωγία κάθε λογής, αλλά λειτουργεί ως σχολείο προβληματισμού και κοινωνικής αγωγής. Δεν αμφιβάλλω ότι η καταναλωτική μας εποχή ισοπεδώνει τα πάντα με στόχο ο πολίτης μόνο να τρώει, να πίνει, να γελάει και να μην σκέφτεται. Γι’ αυτό και ο καπιταλισμός δυναμώνει και μακροημερεύει, μια και οι άνθρωποι μετατρέπονται ανεπαισθήτως σε είλωτες της κατανάλωσης και του χρήματος.
Άλλωστε ο ελληνικός πολιτισμός από τα κλασικά χρόνια δίδαξε στην παγκόσμια κοινότητα το θέατρο και απέδειξε ότι όλες οι τέχνες έχουν ως αποστολή τον ανθρωπισμό, δηλαδή την καλλιέργεια εκείνων των στοιχείων που εξευγενίζουν τον άνθρωπο και τον βοηθάνε στο να συμβιώνει με τους άλλους, διαφορετικούς σε χρώμα, φύλο, φυλή, χρήμα, γνώση, ειρηνικά και πάντα με αναφορά και σεβασμό σε αξίες οικουμενικές, όπως είναι η ζωή, η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η ισότητα. Αυτός κυρίως ήταν και ο λόγος που στις παραστάσεις του αρχαίου θεάτρου η πόλη πλήρωνε το εισιτήριο των φτωχών και επέτρεπε να το παρακολουθούν άπαντες, άντρες, γυναίκες, παιδιά, δούλοι και ξένοι.
Με αυτό το πολιτιστικό υπόβαθρο απλώθηκε το θέατρο σε όλο τον κόσμο και προκαλεί το ανάλογο ενδιαφέρον στο σύγχρονο πολίτη. Και σήμερα κάθε άνθρωπος με γνώση, με μόρφωση και προβληματισμό γνωρίζει ότι από τη σκηνή κάθε θεάτρου επιδιώκεται «η των τοιούτων παθημάτων κάθαρσις».
Αναρωτιέμαι, λοιπόν, αν η παράσταση του Εθνικού Θεάτρου με τίτλο «Ισορροπία του Νash» συντελεί ώστε ο θεατής να νιώθει ότι βιώνει την κάθαρση του εαυτού του και της κοινωνίας από παθήματα ή του σπέρνει μέσα του ανάλογα πάθη με τους εμπνευστές του έργου!
Ευτυχώς υπήρξαν δυναμικές και λογικές αντιδράσεις που οδήγησαν στο σταμάτημα της παράστασης. Αλλά ως τώρα δεν είδα να αντιδράσουν οι άνθρωποι της διανόησης και της τέχνης, οι οποίοι θα μπορούσαν να οριοθετήσουν πειστικά και ορθολογικά τα σύνορα της ελεύθερης ατομικής έκφρασης.
Όσο για την Κυβέρνηση που έχει την ευθύνη της λειτουργίας του Εθν. Θεάτρου έδειξε, όπως συνηθίζει, για μία φορά ακόμα τον διχασμό και τη θολούρα της σκέψης της. Δεν μπορούν οι άνθρωποι ή μάλλον δε βολεύονται να βλέπουν τα πράγματα, όπως η κοινή λογική και η δημοκρατική συνείδηση ορίζουν. Για παράδειγμα ο κ. Μπαλτάς, βουλευτής και Υπουργός Πολιτισμού, εξέφρασε τη θλίψη του για το σταμάτημα της παράστασης! Ας μην ξεχνάμε ότι οι ιδεοληψίες τους πολλές φορές τους παρασύρουν σε παραληρήματα για την ιστορία, για το Πανεπιστήμιο, για τον πολιτισμό. Είναι γεγονός ότι ακόμα και ο πολιτισμός γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευση από το κυβερνητικό καθεστώς.
Σοφά έχει γράψει ο ποιητής: «Εμείς γι’ αλλού κινήσατε κι αλλού η ζωή μας πάει». Αλλά έχουμε το δικαίωμα να σιωπήσουμε τώρα που όλοι αντιληφθήκαμε πού βρισκόμαστε; Ευτυχώς η Κυβέρνηση άνοιξε τις φυλακές για τους τρομοκράτες και ψήφισε το σύμφωνο συμβίωσης. Αυτό είναι όλο κι όλο το έργο και τα επιτεύγματά της.
Ως πότε θα ανεχόμαστε αυτό το θεατρικό παραλογισμό και θα κουβαλάμε το φορτίο του Σισύφου;