«Ταξική ψήφος» και πολιτική στην Παιδεία...

Παρουσιάζοντας τις προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ που προέκυψε από τις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου ο Πρωθυπουργός της χώρας –και συμπατριώτης μας– Αλέξης Τσίπρας, δικαιολογώντας την επικράτηση του κόμματός του για δεύτερη φορά μέσα σε λίγους μήνες τόνισε: "Η ψήφος που μας έδωσε ο λαός και σ’ αυτές τις εκλογές υπήρξε ψήφος ταξική".
Θέλω να πιστεύω –γιατί είμαι βέβαιος πως αρκετοί δεν κατανόησαν τη σημασία του όρου "ταξική ψήφος"– πως χρησιμοποίησε αυτόν τον όρο με την πολιτική του σημασία, και μάλιστα από τη σκοπιά της Αριστεράς. Πιο συγκεκριμένος, πρόσφατα, ο συντονιστής πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρης Σεβαστάκης, αναφερόμενος στο θόρυβο που προκλήθηκε από την καθιέρωση του Φ. Π. Α. στο 23% για την Ιδιωτική Εκπαίδευση, χωρίς περιστροφές δήλωσε πως "οι ψηφοφόροι μας δεν προέρχονται από αυτούς που στέλνουν τα παιδιά τους στην Ιδιωτική Εκπαίδευση".
Συνδέοντας τις δυο παραπάνω απόψεις, καταλήγουμε σε ένα πρώτο συμπέρασμα πως μια "ταξική ψήφος" υποχρεώνει, με τα δεδομένα της πολιτικής μας ζωής, την κυβέρνηση που αναδείχτηκε με μια τέτοια ψήφο, να εφαρμόσει μια πολιτική ταξική – στην προκειμένη περίπτωση ως κυβέρνησης της Αριστεράς - να ευνοήσει τις ασθενέστερες κοινωνικές τάξεις σε όλους τους βασικούς και ευαίσθητους τομείς της εθνικής μας ζωής.
Δεν είμαι σε θέση να εκφέρω γνώμη αν η πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση της δεύτερης φοράς Αριστεράς σε άλλους τομείς είναι ή όχι ταξική. Μπορώ όμως να διατυπώσω – κατά ιδιότητα – γνώμη για την πολιτική που εφαρμόζεται στην εκπαίδευση και κατά πόσο το Σχολείο που οραματίζεται είναι "ταξικό". Αυτό το Σχολείο δεν είναι άλλο από το Δημόσιο Σχολείο.
Εδώ είναι απαραίτητη μια σύντομη όσο γίνεται αναφορά στα εκπαιδευτικά πράγματα της χώρας μας, για τα οποία ισχύει ο καθιερωμένος για την Ελλάδα όρος "παιδεία ώρα μηδέν".
Πού οφείλεται όμως αυτή η κατάσταση; Ιστορικά, για όσους παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς τα εκπαιδευτικά πράγματα, η κατάσταση αυτή είναι απόλυτα δικαιολογημένη, ήδη από την εποχή του Ροΐδη, ο οποίος μας στέλνει το διαχρονικό του μήνυμα: "Η κακοδαιμονία της παιδείας μας – γράφει – οφείλεται στο γεγονός ότι οι πιο άσχετοι και οι πιο αγράμματοι αναλαμβάνουν, κάθε τόσο, τη διοίκηση του Υπουργείου Παιδείας".
Η εκπαιδευτική πολιτική που ασκήθηκε, όλα αυτά τα χρόνια της μεταπολίτευσης στη χώρα μας, έρχεται να επιβεβαιώσει πλήρως την άποψη του Ροΐδη. Πρώτο θύμα αυτής της ανερμάτιστης εκπαιδευτικής πολιτικής από άσχετους με την παιδεία ανθρώπους υπήρξε το δημόσιο σχολείο. Η κατάστασή του δε διαφέρει σε τίποτε από αυτή που παρουσιάζει για το σχολείο της εποχής του – των αρχών του 20ου αιώνα – ο γνωστός παιδαγωγός Δελμούζος στο "Κρυφό Σχολειό": "Ραγιάδες καχεκτικούς βουτηγμένους στον ψευτορομαντισμό της ζωής, τέτοια πλάσματα μας έδωσε το δημόσιο σχολείο. Είναι αυτό ηθική μόρφωση; Για μένα τουλάχιστο έχει πλείστα όσα σπέρματα ανηθικότητας".
Στο ίδιο μήκος κύματος και οι απόψεις του καθηγητή της Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, Νικόλαου Ανδριώτη, διατυπωμένες το 1963 στον Πρυτανικό του Λόγο, επισημαίνοντας ότι: "Το ότι αποφοιτούν από τα Γυμνάσια τα παιδιά μας κατά κανόνα άγλωσσα και αηδιασμένα όχι μόνο δεν είναι παράξενο, αλλά είναι θαύμα πώς συμβαίνει να υπάρχουν εξαιρέσεις παιδιών που επιπλέουν μέσα σ’ αυτή τη γλωσσική καταιγίδα".
Και όπου υπάρχει "γλωσσική καταιγίδα" αυτή συνοδεύεται, αναπόφευκτα, από την καταιγίδα της αγραμματοσύνης και της αμάθειας. Την εξήγηση γι’ αυτή την καταιγίδα που οδηγεί στην αποτελμάτωση της Παιδείας μας, την έδωσε ο Μάριος Πλωρίτης, με την επιφυλλίδα του "Η Παιδεία και οι στόχοι της", στην οποία γράφει. "Η αποτελμάτωση της Παιδείας δεν είναι τυχαία· μένει έτσι, επειδή συμφέρει έτσι να μένει. Τα Γράμματα, τέτοια που είναι, υποβιβάζουν τον άνθρωπο σε αποδιοπομπαίο της κοινωνίας, σε άψυχο όργανο και σε άβουλο εκτελεστή χωρίς λόγο και χωρίς Λόγο".
Μια μόνο προσπάθεια θυμάμαι που έγινε ενσυνείδητα να βγει από αυτή την αποτελμάτωση η Παιδεία μας. Πρόκειται για τη μεταρρύθμιση του 1964, επί Ενώσεως Κέντρου, με εισηγητή και πρωτομάστορα τον Ευάγγελο Παπανούτσο. Κύρια επιδίωξή της η επιμόρφωση, ο έλεγχος, η αξιολόγηση και η εξύψωση του διδακτικού προσωπικού, που θα πρόσφερε δωρεάν Παιδεία σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, και όχι "δωρεάν αμάθεια", όπως γίνεται από τότε μέχρι και σήμερα.
Και πού βρίσκεται τώρα το τραγικό της υπόθεσης;
Βρίσκεται ακριβώς στο γεγονός ότι ναι μεν η μέχρι σήμερα "αταξική ψήφος" έδινε στους μηχανισμούς του συστήματος, από ανικανότητα ή από σκοπιμότητα, τη δυνατότητα να διατηρούν τις δομές και τα προγράμματα ενός ομόφωνα καταδικασμένου παρελθόντος, με στόχο τον παραλογισμό και την αχρηστία της Παιδείας. Σήμερα όμως; "Η ταξική ψήφος" την οποία επικαλέστηκε ο Πρωθυπουργός, θα έπρεπε να ρίξει όλο το βάρος της στο "ταξικό", δηλαδή το δημόσιο σχολείο, και να επιδιώξει την ανόρθωσή του. Τι διαπιστώσαμε όμως; Αυτά που έγιναν στο Υπουργείο Παιδείας, με την κατάργηση της αξιολόγησης, την καταπολέμηση της αριστείας – που θεωρήθηκε ρετσινιά – με τη μετατροπή των σχολείων, σε χώρους συνδικαλιστικής δράσης, ατομικού εγωισμού και βεντετισμού, είναι άκρως ανησυχητικά και επικίνδυνα για το Δημόσιο Σχολείο.
Ένα τέτοιο σχολείο, όπως λειτουργεί σήμερα και, όπως δείχνουν τα πράγματα, θα λειτουργεί και αύριο "δε διευκολύνει, όπως έγραφε ο Δημ. Γληνός, τους δασκάλους και τους μαθητές τους, να κυριευτούν από τον ενθουσιασμό για το πλάσιμο της κοινωνίας του τέλειου ανθρώπου για την κατάκτηση της ευτυχίας του ατόμου, μέσα στην ευδαιμονία του συνόλου". Αν αυτό που συμβαίνει σήμερα με το δημόσιο σχολείο θα συνεχιστεί, στον ίδιο ρυθμό, είναι βέβαιο πως πολύ σύντομα θα μαζεύουμε τα συντρίμμια του, επί δεκαετίες ολόκληρες, σαθρού εκπαιδευτικού μας οικοδομήματος.
Όσον αφορά τώρα τον "εθνικό διάλογο για την Παιδεία" που εξάγγειλε ο νέος υπουργός Παιδείας, αυτός είναι πέρα για πέρα προσχηματικός. Χορτάσαμε από διαλόγους για την Παιδεία, από ανθρώπους, κατά κανόνα άσχετους με την Παιδεία, με συνέπεια αυτό που ζούμε, χρόνια τώρα, στο χώρο της Παιδείας: Δηλαδή την πλήρη απαξίωσή της.