Να νιώσουμε πιο κοντά μας τους ανθρώπους που πονούν!

- Του ΠΕΤΡΟΥ Ι. ΜΠΟΥΓΙΑ*

Χύθηκαν τόνοι μελανιού, πατήθηκαν άπειρες φορές κουμπιά πληκτρολογίου, από άλλους για να εκφράσουν τη συμπαράσταση τους  προς τα θύματα των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι, από άλλους για να υπενθυμίσουν τα θύματα στη Συρία, σημαίες της Γαλλίας, της Συρίας και της Ελλάδας κυμάτισαν στα διαδικτυακά προφίλ, ενώ μετά τους τηλεκριτικούς ένα άλλο είδος ευδοκιμεί στη
δημόσια κριτική.

Είναι οι «διαδικτυακοί πονοκριτικοί»: θα υποδείξουν πότε, πού, πόσο και για ποιον θα συμπονείς. Θα σε επιπλήξουν και θα σε νουθετήσουν αν συμπόνεσες για κάποιον και ξέχασες κάποιον άλλο. Πάντα επικριτικοί, ποτέ αυτοκριτικοί.
Ωστόσο, στον διαδικτυακό πόλεμο που αναπαράγεται στα social media, για την υπεράσπιση των θυμάτων της τρομοκρατίας και των πολέμων, αγνοούνται κατά τη γνώμη μου δύο σημαντικές παράμετροι: Πρώτον ότι η τραγωδία είναι φωτιά.
Ξεκινάω από τη γεωμετρία. Βαλέ στο κέντρο εσένα, τον άνθρωπο και χάραξε τρεις ομόκεντρους κύκλους. Με τη μεγαλύτερη ακτίνα R1 είναι ο «μακρινός» ως προς εσένα κόσμος. Μακριά σε γεωγραφική απόσταση, μακριά από τη δικιά σου θρησκεία, το δικό σου πολιτισμό, την καθημερινότητα. Ένας τόπος που δεν έχεις επισκεφτεί ποτέ, δεν έχει τύχει να γνωρίσεις πολίτες του. Όταν ξεσπάει η φωτιά (τραγωδία) εκεί, επειδή η απόσταση από το κέντρο (εσένα) είναι μεγάλη, δεν νιώθεις έντονα τις φλόγες. Οι πιο ευαίσθητοι θα νιώσουν ίσως ένα «μικρό κάψιμο», αλλά οι περισσότεροι όχι.
Στην αμέσως μικρότερη ακτίνα R2 που είναι η «γειτονιά σου» δηλαδή γεωγραφικά είναι πλησιέστερα, έχεις την ίδια κουλτούρα, θρησκεία, μιλάς μια κοινή γλώσσα, πιθανόν την έχεις επισκεφτεί ως τουρίστας και έχεις βρεθεί με πολίτες της σε σπουδές, ταξίδια, ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, που ακούς τις ίδιες μουσικές, βλέπεις τις ίδιες ταινίες, διατρέφεσαι παρόμοια κλπ. η οικειότητα είναι μεγαλύτερη και η φωτιά που ξεσπάει εκεί καίει περισσότερους και περισσότερο.
Όσο οι φλόγες πλησιάζουν το δικό σου κέντρο, η «ασφυξία» και ο πόνος μεγαλώνει. Γίνεται πιο εύκολα αντιληπτό αν πάμε στην μικρότερη ακτίνα R3 που είναι το σπίτι μας. Η τραγωδία στον στενό οικογενειακό περιβάλλον μας, δεν έχει συγκρίσιμο μέγεθος. Η φωτιά εκεί καίει συθέμελα την κανονικότητα του κόσμου μας και πολλές φορές και το κέντρο που είμαστε εμείς. Η επούλωση των τραυμάτων χρειάζεται πάρα πολύ χρόνο, ενώ κάποια δεν επουλώνονται ίσως και ποτέ, απλά μαθαίνεις να ζεις με αυτά.
Η δεύτερη παράμετρος που αγνοείται είναι η παραδοχή ότι ο άνθρωπος είναι ατελές ον. Ότι διακατέχεται από πάθη, από υποκειμενικότητα, ιδιοτέλεια, προτιμήσεις, συμπάθειες ή αντιπάθειες, ευαισθησία ή αναλγησία. Η απαίτηση της ύπαρξης ενός τέλειου ανθρώπου, ακριβοδίκαιου στο ζύγι, που θα αντιλαμβάνεται την παγκοσμιοποίηση με τα ίδια μέτρα και τα ίδια σταθμά είναι ουτοπική. Η προσωπικότητα του καθενός καλλιεργείται από την οικογένεια, την παιδεία, τα βιώματα, τις διαφορετικές προσλαμβάνουσες παραστάσεις και τα εξωτερικά ερεθίσματα που παίρνει ο καθένας. Και επειδή ο επεξεργαστής (ο εγκέφαλος)  είναι διαφορετικός,  άλλη ανάγνωση κάνει και άλλα  αποτελέσματα θα δίνει για το ίδιο γεγονός.
Κι έρχομαι στην Άλγεβρα. Ποιος είναι μεγαλύτερος αριθμός, το 1 ή το 50.000; Μη βιαστείς να απαντήσεις. Στο υποθετικό σενάριο αν σε ανάγκαζαν να επιλέξεις στο «αρρωστημένο» ερώτημα: «Να σωθεί ένα δικό σου αγαπημένο πρόσωπο από μια τραγωδία ή μια πόλη 50.000 ανθρώπων στην άλλη άκρη του κόσμου που δεν ξέρεις καν που είναι», τι θα απαντούσες; Η συντριπτική πλειοψηφία θα απαντούσε το ένα αγαπημένο πρόσωπό τους, δηλαδή 1>50.000. Λάθος μαθηματικά η ανισότητα, όπως και όλες οι ανισότητες της ζωής, όμως εξακολουθούν να υπάρχουν επειδή κοινός παρονομαστής είναι η ατελής φύση του ανθρώπου!
Θα μπορούσα να συνεχίσω με ολοκληρώματα για τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, την δύναμη (εκθετική) που έχει το κέρδος, συναρτήσεις για τα ασυνάρτητα δημοσιονομικά προγράμματα εξυγίανσης (μνημόνια) που επιβάλλονται στα κράτη, απειροστικό λογισμό για την απώλεια κάθε λογικής στον πλουτισμό των λίγων και την φτωχοποίηση των πολλών, όμως πολύ φοβάμαι ότι όσες εξισώσεις και να λύσεις πάντα θα υπάρχει ένας άγνωστος Χ.
Ας προσπαθήσουμε, τουλάχιστον, να μην τα εξισώνουμε όλα στα πλαίσια της υποκειμενικής κριτικής. Κι αν καταφέρουμε την ακτίνα R1 του «μακρινού μας κόσμου» να τη μικρύνουμε και να νιώσουμε τους ανθρώπους αυτούς πιο κοντά μας θα είναι ένα μεγάλο βήμα στην παγκόσμια συναδέλφωση και ειρήνη. Σε όποιο κέντρο κι αν τοποθετεί κάποιος τον εαυτό του, στο Παρίσι, τη Συρία, το Αιγαίο ή οπουδήποτε αλλού, είναι παρόντα η δυστυχία και ο πόνος.
Τα λόγια του γάλλου δημοσιογράφου που έχασε τη γυναίκα του στην σφαγή του Bataclan ίσως δείχνουν τον υπερβατικό  δρόμο που πρέπει να βαδίσει η ανθρωπότητα, γιατί οι άνθρωποι μεταξύ τους ποτέ δεν είχαν να χωρίσουν κάτι: «όχι, δεν θα σας κάνω το δώρο να σας μισήσω. Το θέλετε, το γυρεύετε, βεβαίως, το μίσος μου, αλλά το να απαντήσεις στο μίσος με οργή θα σήμαινε να κάνουμε υποχώρηση σε αυτήν ακριβώς την άγνοια που σας έκανε αυτό που είστε. Θέλετε να φοβάμαι, θέλετε να κοιτάζω τους συμπολίτες μου καχύποπτα, να θυσιάσω την ελευθερία μου για την ασφάλεια. Χάσατε. Μόνοι σας παίζετε».

* Ο Πέτρος Ι. Μπούγιας  είναι Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, Msc  Εμπειρογνώμονας στον Τομέα Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων στο πολιτικό κίνημα Ποτάμι.