Το βαθύ σκοτάδι...

- Γράφει ο  ΣΠΥΡΟΣ  ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ,
Φιλόλογος-Συγγραφέας

Ζούμε εδώ και μερικά χρόνια στον αστερισμό της κρίσης. Και όταν εδώ στην Ελλάδα μιλάμε για κρίση εννοούμε βασικά, αν όχι αποκλειστικά, την οικονομική κρίση. Και αυτό δεν είναι τυχαίο. Η δημιουργία του κομματικού κράτους και η συνακόλουθη με αυτή ανάπτυξη πελατειακών σχέσεων ανάμεσα στους ψηφοφόρους και στα κόμματα, οδήγησε στην ανάγκη της ικανοποίησης αυτών των σχέσεων σε καταναλωτικό επίπεδο ανώτερο απ’ τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας.
Το γεγονός αυτό, σε συνάρτηση με τη διαπλοκή και τη διαφθορά με τις οποίες είχαν συνηθίσει τα κρατικά όργανα – κυ-βερνητικά, κομματικά, δημοσιοϋπαλληλικά, - μας έφεραν, νομοτελειακά, στη σημερινή οικονομική κρίση, που γίνεται αισθητή ιδιαίτερα, κάτω από το καταναλωτικό πνεύμα που διέπει την κοινωνική ζωή.
Όμως η κρίση είναι έννοια πολύπλευρη με πολλές και αλληλοεξαρτώμενες παραμέτρους. Σε ένα από τα πολλά άρθρα του ο διανοούμενος καθηγητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, βουλευτής Σάμου του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα, και συντονιστής στο Τμήμα Πολιτισμού του Κόμματος, Δημήτρης Σεβαστάκης, επισημαίνει:
"Ποιο είναι το τέρας στο οποίο ζούμε; Γυμνή Χώρα πολιτικά, παραγωγικά και πολιτιστικά αποσκελετωμένη που ψάχνει το ελπιδοφόρο νεύμα στο βαθύ σκοτάδι. Αυτή είναι κρίση".
Είμαστε, μας λέει, "μία χώρα γυμνή" από άποψη πολιτική, θεσμική, πολιτιστική – πνευματική, και παραγωγική, και κινούμαστε "στο βαθύ σκοτάδι".
Αυτό το "βαθύ σκοτάδι" από άποψη πολιτική το επισημαίνει, κρίνοντας τους πολιτικούς της εποχής του, ο Οδυσσέας Ελύτης – όπως και άλλη φορά μας δόθηκε η ευκαιρία να τον θυμηθούμε - με τούτη τη χαρακτηριστική φράση:
"Όλα τα κακά που θα μπορούσα να καταγγείλω στον τόπο μας – είπε σε μια συνέντευξή του – όλα είναι ζήτημα βαθύτερης ελληνικής παιδείας και ουσιαστικής καλλιέργειας. Από την άποψη αυτή η πολιτική ηγεσία του τόπου μας βρίσκεται σε άγρια μεσάνυχτα, περνάει μια μακροχρόνια και ζοφερή νύχτα".
Δεν ξέρω αν αυτή η "μακροχρόνια και ζοφερή πολιτική νύχτα" είναι γνώρισμα και της δικής μας εποχής. Συχνά πάντως οι απόψεις ισχυρών προσωπικοτήτων που σημάδεψαν τα πολιτιστικά πράγματα της χώρας μας, είναι διαχρονικές και, κατά κανόνα, επίκαιρες.
Άλλωστε, το αμάρτημα αυτό στη χώρα μας έχει μακρινή την προέλευση και σχετίζεται με τον άλλο μεγάλο μας ποιητή, τον Κωστή Παλαμά, που έγραψε, κρίνοντας την πολιτική ζωή της πατρίδας μας, αμέσως μετά την ήττα και το όνειδος του 1897: "Σβησμένες όλες οι φωτιές και οι πλάστρες μες στη χώρα".
Ήταν η εποχή κατά την οποία "η Ελλάδα είχε για άλλη μια φορά ταπεινωθεί, είχε ξεπουλήσει εξαιτίας των αμαρτιών της πολιτικής της ηγεσίας, όλα τα τιμαλφή της".
Κάτι παρόμοιο συνέβη, δυστυχώς, και στις μέρες μας. Άλλωστε, η ιστορία συχνά επαναλαμβάνεται, άλλοτε ως φάρσα, και άλλοτε ως τραγωδία. Η πολιτική κρίση είναι, κατά βάση, κρίση θεσμική, κρίση πολιτιστική. Αν λάβουμε υπόψη μας το γεγονός ότι η Δημοκρατία είναι κατ’ εξοχήν η μορφή διακυβέρνησης που βασίζεται στους θεσμούς όπως είναι το Σύνταγμα και οι νόμοι που συμφωνούν με αυτό, τότε δεν πρέπει, αν η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα, συνεχιστεί, να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον της Δημοκρατίας μας. Ποια είναι όμως αυτή η κατάσταση από άποψη θεσμών;
Τη διεκτραγωδεί στο βιβλίο του "Η μεγάλη παρακμή" ο αείμνηστος συνταγματολόγος καθηγητής Δημήτρης Τσάτσος, με τούτα τα αποκαρδιωτικά, για τη Δημοκρατία μας λόγια:
 "Μιλάμε για μια Πολιτεία - θέαμα· δε μιλάμε ούτε για σοβαρή, ούτε για έντιμη, ούτε για λειτουργούσα Πολιτεία. Μιλάμε για μια μη Πολιτεία. Ζώντας στην Ελλάδα δε ζω θεσμούς· ζω ένα θέατρο, το οποίο – έστω και παθητικά – παίζουμε όλοι μας, ακόμη και οι κομπάρσοι, όπως κι εγώ. Όλοι κοροϊδεύουμε όλους. Οι θεσμοί μας – όπως λειτουργούν σήμερα – είναι νεκροί. Ζούμε την ώρα του κόσμου της νύχτας. Μπάτε σκύλοι κι αλέστε. Τα πάντα, μα τα πάντα, παραλειτουργούν. Δεν είπα υπολειτουργούν. Είπα παρα – λειτουργούν. Η υπολειτουργία σημαίνει ανημποριά, αδυναμία, λάθος. Η παραλειτουργία όμως σημαίνει σχεδιασμό, τακτική με σκεπτικό και κυρίως με ηθελημένα αποτελέσματα. Φοβούμαι πως η ίδια η Δημοκρατία παραλειτουργεί".
Και καταλήγει:
"Δεν αρκούν Συντάγματα και νόμοι που να προβλέπουν πολιτικά δικαιώματα· χρειάζονται και πολίτες ή φορείς που να αποτολμούν τη χρήση τους, πολίτες χωρίς αδιαφορία στην ασχήμια".
Σκοτάδι, λοιπόν, θεσμικό, συνακόλουθο με το πολιτικό. Και από πολιτιστικής άποψης, θα διερωτηθεί κάποιος, τι γίνεται, σε μια χώρα που θεωρείται η γεννήτρια του πολιτισμού;
Εδώ τα πράγματα μιλάνε μόνα τους. Όσοι τυχόν παρακολουθήσατε το πρώτο debate ανάμεσα στους πολιτικούς μας αρχηγούς, θα διαπιστώσατε, ότι, ούτε μια φορά, από κανένα πολιτικό αρχηγό που πήρε μέρος σ’ εκείνη τη συνάντηση, δεν αναφέρθηκε η λέξη πολιτισμός. Όσοι δε τυχόν παρακολουθούμε τα πολιτιστικά δρώμενα στη χώρα μας, η πολιτική – και οι πολιτικοί – έχουν πάρει, πριν από καιρό διαζύγιο από τον πολιτισμό, μολονότι οι έννοιες αυτές έχουν κοινή την ετυμολογική τους προέλευση.
Το ίδιο παραγωγικό σκοτάδι μας συνοδεύει διαχρονικά, και μάλιστα σε βαθμό επικίνδυνο. Μας το είπαν κατάμουτρα και έχουν απόλυτα δίκιο, οι συνεταίροι μας στην Ευρώπη που μας επέβαλαν, διαδοχικά, τα σκληρά και αβάσταχτα Μνημόνια.
Είμαστε – όπως μας θύμισε και ο Δημήτρης Σεβαστάκης - "μια χώρα γυμνή" από κάθε άποψη, βουτηγμένοι μέσα στο βαθύ σκοτάδι.