Πολίτες και Πολιτικοί…

ΓΝΩΜEΣ

  Γράφει ο  ΣΠΥΡΟΣ  ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ, Φιλόλογος-Συγγραφέας

•  Συχνά, κατά τις συζητήσεις με γνωστούς και φίλους, επί χρόνια ολόκληρα μάλιστα, ακούω να διατυπώνονται διαφορετικές απόψεις γύρω από το ποιοι ευθύνονται για τα χάλια της χώρας μας. Περιορίζομαι σ’ αυτές τις περιπτώσεις να επισημάνω πόσο δύσκολη είναι μια, κοινά αποδεκτή, απάντηση. Είναι, πιστεύω, σαν να θέλεις να δώσεις απάντηση στο γνωστό δίλημμα αν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα.
Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο θα αρκεστώ, στο σημερινό άρθρο, να παραθέσω κάποιες γνώμες που έχουν διατυπωθεί, κατά καιρούς, γύρω από το θέμα, από πρόσωπα τα οποία έχουν ζήσει – για τα καλά μάλιστα – την ελληνική πραγματικότητα:
Κατά την πρόσφατη έρευνα που κάνουμε για τους Ηπειρώτες εμπόρους – Ευεργέτες και Δασκάλους του Γένους, πέσαμε πάνω στην αλληλογραφία που είχε με συγγενείς της στη Ρωσία, η Ρωσίδα βασίλισσα της Ελλάδας – επί πολλά χρόνια - Όλγα. Αλληλογραφία ενδιαφέρουσα ως προς τις απόψεις που διατυπώνει για τους πολιτικούς και τους πολίτες, όπως τους έζησε στην Ελλάδα. Αναφερόμενη στον πόλεμο του 1897, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, γράφει:
"Οι τελευταίες εξελίξεις με έφεραν κοντά στο λαό. Αυτός ο λαός είναι καταπληκτικός, αλλά όλη η ελίτ, τα ανώτατα στρώματα της κοινωνίας, όλοι αυτοί οι πολιτικοί, αυτοί είναι μια βδελυγμία. Όλους τους πολιτικούς τους μισώ με όλη μου την ψυχή γιατί αυτοί και μόνο αυτοί φταίνε για τα πάθη της καημένης Ελλάδας, αυτοί δεν ξέρουν να αγαπάνε το λαό τους και βάζουν τα προσωπικά τους συμφέροντα και τους στόχους του κόμματός τους πάνω από το όφελος της χώρας".
"Στα σύγχρονα προβλήματα του Ελληνισμού" ο Γεώργιος Σκληρός – πρωτοπόρος Έλληνας σοσιαλιστής του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα - γράφει: "ΚΑΛΑ, ΛΑΕ, όλα αυτά που λες είναι άγια, αλλά πώς συμβαίνει ώστε όλοι οι βουλευταί, που εσύ ο ίδιος τους εκλέγεις, και που δεν είναι τα χειρότερα στοιχεία της κοινωνίας, να είναι έτσι συμφεροντολόγοι, ατομικισταί, αριβίστες, ρουσφετολόγοι, ελαστικοί στις ιδέες και τα καθήκοντά τους, μικρολόγοι, μικροφιλότιμοι, επιπόλαιοι και ανίκανοι για δημιουργική εργασία; Από πού βγήκαν αυτοί; Πέφτουνε από τον ουρανό ή είναι σάρξ εκ της σαρκός σου, οστούν εκ των οστών σου; Και αφού λοιπόν είναι γνήσια τέκνα σου και οι καλύτεροι αντιπρόσωποι του πολιτισμού σου και των φυλετικών ιδιοτήτων σου, τότε τι φωνάζεις εναντίον τους και δε φωνάζεις εναντίον του εαυτού σου; Δεν κατάλαβες ακόμα πως όλα τα ελαττώματα αυτά, που αποδίδεις στους πολιτικούς σου, τα’ χεις κι εσύ ο ίδιος όχι σε μικρότερο βαθμό;
Στο έργο του "Δημόσια και Ιδιωτικά" ο Οδυσσέας Ελύτης επισημαίνει:
"Στα πλαϊνά μου τραπέζια οι ντόπιοι αυτοί έχουνε πέσει με τα μούτρα στις εφημερίδες που μόλις έφερε το αεροπλάνο. Μυστήριοι άνθρωποι! Τους ξέρω χρόνια, τους παρακολουθώ, τους μελετώ σαν να’ τανε πειραματόζωα. Στις κοινωνικές τους σχέσεις, τις οικογενειακές αλλά και τις επαγγελματικές, συμπεριφέρονται με μιαν ευθύτητα και μια ψυχική ευγένεια που μαρτυρούν κοιτάσματα χρυσού στο προγονικό τους υπέδαφος.
Η κρίση τους είναι καθαρό μαχαίρι. Έτσι όμως κι εμπλακούν στα συνθήματα που τους προσφέρουν με τον δικό τους, δόλιο τρόπο, οι πολιτικές παρατάξεις, η καθαροσύνη αυτή χάνεται. Και τα μεν και τα δε είναι όλα καλά εάν βρίσκονται από το μέρος μας, και όλα κακά εάν βρίσκονται από το άλλο. Και το ωραίο είναι ότι σε τελική ανάλυση, τη νύφη την πληρώνεις εσύ, που βρίσκεσαι απ’ τους απ’ έξω".
Στο βιβλίο του "Ερήμην των Ελλήνων" ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος – γνωστός συγγραφέας και κριτικός – γράφει, αναφερόμενος στη δεκαετία του 1960: "Η ελληνική πράξη είναι αποθαρρυντική. Τα υποδείγματα του σύγχρονου ελληνικού βίου είναι τόσο αποκρουστικά, ώστε κανένας άνθρωπος με γνώση και με συνείδηση δεν έχει το δικαίωμα να τα χρησιμοποιήσει. Με κούφια λόγια, και με σιχαμερές πραγματοποιήσεις δεν παιδαγωγούνται τα έθνη. Ο αποτυχημένος δικηγόρος που μεταβάλλεται σ’ επαγγελματία της πολιτικής, αυτός είναι ο νεοελληνικός κανόνας, η άρνηση κάθε συνέπειας, κάθε ορθοφροσύνης, κάθε αληθινής καλλιέργειας, ο καυχησιολόγος, ο ιταμός, ο αμετροεπής, ο μικροπρεπής, ο συμφεροντολόγος. Ας είμαστε ειλικρινείς: Ανάμεσα στη νεοελληνική πολιτική ηγεσία υπάρχουν πολυάριθμα απορρίμματα των επιστημών και των άλλων επιδόσεων. Πώς να προκόψει ο τόπος με τ’ απορρίμματα;
Στο βιβλίο του "Ας ξανα – μιλήσουμε για Σοσιαλισμό" ο Γιώργος Σωτηρέλης, καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, αναφερόμενος στη δεκαετία του 1900 – 2000, επισημαίνει: "Οι μόνες αξίες που δεν ξεθώριασαν, αλλά αντίθετα εκτινάχθηκαν και κυριάρχησαν είναι αυτές του χρηματιστηρίου . . . Και σαν να μην έφθανε αυτό, η πολιτική σκηνή γέμισε από αμοραλιστές, αριβίστες, και τυχοδιώκτες, οι οποίοι, χωρίς να έχουν υπάρξει ποτέ σοσιαλιστές ή να έχουν παλέψει, έστω, για κάποιο ιδανικό, βρέθηκαν ξαφνικά προβεβλημένα στελέχη, υπουργοί ή και δελφίνοι, μόνο και μόνο γιατί εξαργύρωσαν με αμέριστη υποστήριξη από τα ΜΜΕ την υποτακτικότητά τους στα διαπλεκόμενα και στους σημερινούς πάτρωνες".
Ποικιλία απόψεων, όπως βλέπετε, που αντί να διευκολύνει, μάλλον περιπλέκει περισσότερο το πρόβλημα, οπότε καθένας μας, ανάλογα, κάνει τον προβληματισμό του και βγάζει κάποιο νόημα.
Και επειδή η ποιότητα ενός νοήματος είναι ανάλογη με την ποιότητα του νοούντος, είναι επόμενο να βγαίνουν διαφορετικά νοήματα.
Πάντως εγώ, κλείνοντας, νιώθω την ανάγκη να παραθέσω την άποψη του Καζαντζάκη, διατυπωμένη στην "Ασκητική" του: "Να αγαπάς την ευθύνη και να λες: αν ο κόσμος χαλάσει, υπεύθυνος θα είμαι εγώ, και μονάχα εγώ".
Ίσως να θέλει να πει – αυτό εσείς θα το κρίνετε – ότι υπεύθυνοι είμαστε όλοι μας.