ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: 150 χρόνια από τη γέννησή του...

ΠΡΟΣΩΠΑ

 Γράφει ο  ΣΠΥΡΟΣ  ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ, Φιλόλογος-Συγγραφέας

•  Μια ωραία εκδήλωση πραγματοποιήθηκε, τις προάλλες, στην πόλη μας, από μαζικούς φορείς, υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Ηπείρου και με την ευγενική συμμετοχή του Συλλόγου Κρητών Ηπείρου. Η ιδιαιτερότητα και το ενδιαφέρον της εκδήλωσης αυτής βρίσκεται στο γεγονός ότι το πρόγραμμά της εμπλουτίστηκε με την ωραία προβολή ενός καταπληκτικού ντοκουμέντου –μιας πολύτιμης ταινίας– με τη ζωή και τη δράση του μεγάλου αυτού πολιτικού ηγέτη· ήταν προσφορά ευγενική του Εθνικού Ιδρύματος Μελετών και Ερευνών "Ελευθέριος Βενιζέλος" που έγινε, έπειτα από ευγενική παρέμβαση του Συλλόγου Κρητών Ηπείρου, ειδικά γι’ αυτή την εκδήλωση.
Τέτοιου είδους εκδηλώσεις δίνουν την ευκαιρία και ταυτόχρονα επιβάλλουν την υποχρέωση να αναλογιστούμε οι μεταγενέστεροι αν αξιοποιήσαμε κατά τρόπο αποτελεσματικό τους αγώνες και τις θυσίες εκείνων που υπήρξαν οι πρωτεργάτες σε σημαντικούς ιστορικούς σταθμούς οι οποίοι σημάδεψαν αποφασιστικά τη ζωή και την πορεία του Έθνους μας.
Στην ιστορία του νεότερου Ελληνισμού υπάρχουν τρεις αξιόλογοι ιστορικοί σταθμοί: η δεκαετία του 1820 – 1830, η δεκαετία του 1910 – 1920 και η τετραετία του 1940 – 44. Ο πρώτος και ο τρίτος σταθμός δεν είναι επώνυμοι. Ονομάζονται αντίστοιχα Εικοσιένα και Εθνική Αντίσταση. Ο πρωταγωνιστής τους υπήρξε ομαδικός· ήταν ολόκληρο το Έθνος. Ο δεύτερος σταθμός –η δεκαετία του 1910 – 1920– υπήρξε επώνυμος: Ονομάζεται Ελευθέριος Βενιζέλος.
Ήρθε μπαρουτοκαπνισμένος από την πολεμήστρα Κρήτη στη φοβισμένη Ελλάδα της Μελούνας και της πρόσφερε πίστη καινούρια. Ήρθε τότε που, όπως λέει ο ποιητής, ήταν "σβησμένες όλες οι φωτιές κι οι πλάστρες μες στη χώρα", και η πατρίδα μας, έπειτα από την ήττα και το όνειδος του 1897, "δεν είχε άλλο σκαλί να κατρακυλήσει πιο βαθιά στου κακού τη σκάλα"· Τότε ακριβώς ύστερα από τον Μακεδονικό Αγώνα του 1904, την Επανάσταση του Θερίσου, ένα χρόνο αργότερα, και πάνω απ’ όλα, ύστερα από την Επανάσταση στο Γουδί του 1909, έκανε την εμφάνισή του στο πολιτικό στερέωμα της πατρίδας μας ο μεγάλος αυτός Κρητικός πολιτικός· μετάγγισε από την πίστη της ψυχής του, πίστη στην ψυχή του Έθνους, ύψωσε το φρόνημά του και άνοιξε διάπλατα το δρόμο για τους ηρωϊκούς αγώνες του 1912 – 1913, καθόλα αντάξιους προς τη μεγάλη εποποιΐα του 1821.
Πίσω από τη νέα αυτή εποποιΐα του 1912 – 13 που έφερε και τη λευτεριά στην Ήπειρο, βρισκόταν ο πρώτος κα κύριος εργάτης της. Αυτός ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ταυτίστηκε από την πρώτη στιγμή με τα όνειρα και τις επιδιώξεις του λαού του· έδειξε τις μεγάλες πολιτικές και διπλωματικές ικανότητές του και δημιούργησε, με τη Συνθήκη των Σεβρών, την Ελλάδα των πέντε θαλασσών και των δύο Ηπείρων.
Δυστυχώς όμως: αμέσως μετά το θρίαμβο και τη δόξα, ήρθε η ήττα και η απογοήτευση, με τις εκλογές του 1920. "Έπεσε βαριά τσακισμένος στην πολυθρόνα του γραφείου του –όπως διηγείται αυτόπτης μάρτυρας– σκέπασε με τα χέρια του τα μάτια, και άκουγε αμίλητος τα αποτελέσματα. Σε μια στιγμή όμως τινάχτηκε αναθαρρημένος. Βενιζέλο ψήφιζαν στα Γιάννινα, όπως και στην Ήπειρο ολάκερη. Δεν μπόρεσε τότε να μην ξεφωνίσει: "Αυτοί οι Ηπειρώτες! Στάθηκαν πάντοτε αδιόρθωτοι Έλληνες".
Με αυτό τον τρόπο οι Ηπειρώτες τίμησαν, το 1920 αυτόν που ήταν ο τελευταίος μεγάλος πολιτικός φορέας της εθνικής μας συνείδησης.
Πλούσια και περιπετειώδης η εθνική δράση του. Επιβεβαιώνει ασφαλώς αυτό που ειπώθηκε ότι συμβαίνει με τις μεγάλες προσωπικότητες της Ιστορίας: Οι άνθρωποι της γενιάς τους, συχνά μάλιστα, δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν τα χαρίσματά τους και να αξιολογήσουν, όπως και όσο πρέπει, την προσφορά τους. Μόνο ο θάνατος και ο χρόνος επιτρέπουν στην Ιστορία να αναλάβει το έργο της. Όταν όμως υπάρχουν ψηλές κορυφές, στην ανάβαση των οποίων αποκάμνει η Ιστορία, τότε έρχεται ο θρύλος που διηγείται τη δόξα τους.
Τέτοια βουνοκορφή στάθηκε "ο Γιος του Ψηλορείτη". Στάθηκε σε όλη του τη ζωή μεγάλος, όπως μεγάλη ήταν και η εποχή του. Έκανε, ασφαλώς, και λάθη. Το παραδέχτηκε, άλλωστε, και ο ίδιος, όταν μιλώντας στη Βουλή, ενώ ακόμα βρισκόταν σε πλήρη δράση, απήγγειλε τον επικήδειό του με τούτα τα προφητικά λόγια:
"Ο προκείμενος νεκρός, αγαπητοί φίλοι, ήταν ένας άντρας αληθινός, με μεγάλο θάρρος, με αυτοπεποίθηση, για τον εαυτό του και για το λαό που κλήθηκε να υπηρετήσει. Ίσως έκανε πολλά λάθη· ποτέ όμως δεν τον απέλιπε το θάρρος, ποτέ δεν υπήρξε μοιρολάτρης, ποτέ δεν περίμενε από τη μοίρα να δει τη χώρα του να προοδεύει".
Εκείνο που χαρακτήριζε την προσωπικότητά του ήταν η μοναδική ευρύτητα πνεύματος, και τα πλούσια πνευματικά του χαρίσματα.
Όμως, στους ανθρώπους της δράσης, όπως ήταν ο Βενιζέλος, δεν αρκούν τα πνευματικά τους χαρίσματα για να εξηγήσουν τη δράση τους και την προσφορά τους. Τα πνευματικά χαρίσματα ενός ηγέτη καθίστανται γόνιμα όταν τεθούν στην υπηρεσία της βούλησης.
Αυτό που πρώτα, και πάνω απ’ όλα, τον χαρακτήριζε ήταν η ισχυρή βούλησή του και ακατανίκητη ψυχική του δύναμη. Αυτό γίνεται φανερό κατ’ εξοχήν στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε την εκπαίδευση. Η εκπαίδευση για το Βενιζέλο δεν ήταν απλή πνευματική λειτουργία· ήταν παράλληλα –και κυρίως– λειτουργία ψυχική. Υπέρτατος σκοπός της εκπαίδευσης ήταν για το Βενιζέλο η δημιουργία ανθρώπων. Και άνθρωποι υπάρχουν εκεί όπου υπάρχει ειλικρινής και βαθιά πίστη στα ανώτερα ιδανικά της ζωής.
Αυτά τα ιδανικά υπηρέτησε ο Βενιζέλος με την πλούσια και πολύπλευρη εκπαιδευτική του πολιτική.
Είδε την παιδεία του Έθνους ως το κρηπίδωμα και το αέτωμα ενός υγιούς Κοινοβουλευτικού Πολιτεύματος που έχει σαν στόχο τη δημιουργία ελεύθερων και υπεύθυνων πολιτών. Ποια όμως ήταν η αντιμετώπισή του;
Παρόμοια με αυτή του Καποδίστρια και του Τρικούπη. Τον πρώτο τον δολοφονήσαμε. Το δεύτερο δεν τον βγάλαμε ούτε βουλευτή. Και αντ’ αυτού εκλέξαμε τον άσημο Γουλιμή.
Και από τότε; Γέμισε η πολιτική ζωή από "Γουλιμήδες". Έτσι φτάσαμε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα.