Το 4ο Δημοτικό Σχολείο, με μια ιστορία 140 χρόνων…

 ➤  Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΚΟΓΚΑ

  Το  πρωί της Τρίτης 10 Φεβρουαρίου  η στέγη του 4ου Δημ.  Σχολείου Ιωαννίνων καταστράφηκε από πυρκαγιά ολοσχερώς και οι 123 μαθητές του, που την  ώρα εκείνη ήταν μέσα στις αίθουσες χάρις στην ψυχραιμία των δασκάλων, τους γλύτωσαν   από τον κίνδυνο  που τους περίζωσε.
Το Σχολείο αυτό, όπως και κάθε άλλο σχολείο, έχει την ιστορία του. Αυτή την ιστορία του, θα διατρέξουμε με συντομία στη συνέχεια.
ΤΑ ΕΛΙΣΣΑΒΕΤΕΙΑ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΑ
Στα Γιάννενα είχαν ιδρυθεί και λειτουργούσαν, εκτός από τα σχολεία που φοιτούσαν αγόρια, και δυο παρθεναγωγεία στα οποία  φοιτούσαν φτωχά κορίτσια και μάθαιναν κοπτική, ραπτική και υφαντική.
Το 1ο Παρθεναγωγείο είχε συσταθεί και λειτουργούσε από το 1847 και συντηρούνταν με την οικονομική αρωγή των μοναστηριών σε κτίριο κοντά στην Καπλάνειο Σχολή, στην οδό Αραβαντινού 10 σήμερα.
Το 2ο Παθεναγωγείο είχε συσταθεί το 1855 και συντηρούνταν και αυτό την αρωγή των μοναστηριών, σε κτίριο κοντά στο αρχαίο Νοσοκομείο της πόλεως στην οδό Καστρισόια,  κάτω από τη Νέα  Ζωσιμαία Σχολή.
Το 1862 όμως έφτασε στα Γιάννενα η μεγάλη δωρεά της Ελισσάβετ Καστρισόϊα, η οποία κατά τη διαθήκη της  τα χρήματα αυτά  προορίζονταν  προς διατήρησιν  παρθεναγωγείων.
Αμέσως οι Εφοροεπίτροποι, μετονόμασαν τα δυο  Παρθεναγωγεία  σε Ελισαβέτεια προς τιμή της Ευεργέτιδος.
Το  1874, ίδρυσαν και τρίτο Παρθεναγωγείο, το οποίο ονόμασαν και αυτό Ελισσαβέτειο στην περιοχή των Λακκωμάτων. Για την αγορά του κτιρίου αυτού, την πληρωμή των διδασκαλισσών και τον εξοπλισμό του, οι εφοροεπίτροποι δαπάνησαν από το κληροδότημα Καστρισόια, όπως μας πληροφορεί ο Λαμπρίδης, στο έργο του «Περί των εν  Ηπείρω  αγαθοεργημάτων»  (υποσημ. 1 α σελ.98) 1.000 Οθωμανικές λίρες. Γνωρίζουμε ότι  το 1877 το Παρθενογωγείο Λούτσας είχε και βιομηχανικό τμήμα υφαντικής και έδωσε υποτροφίες σε 23  φτωχοκόριτσα μαθήτριες, όπως σημειώνει ο  Γ. Οικονόμου στο έργο του «Τα Ελισσαβέτεια Παρθεναγωγεία», σελ. 70.
Δύο λόγια ακόμα για το 3ο Ελισσαβέτειο Παρθεναγωγείο. Το υφαντήριο είχε 10  αργαλιούς. Τα ελέη ξόδευαν για την αγορά των υλικών. Τα κατασκευαζόμενα έργα  ήταν ιδιωτικές  παραγγελίες. Το κτίριο είχε επάνω 4 δωμάτια όπου ήταν εγκατεστημένοι οι αργαλιοί και εκπαιδεύονταν οι μαθήτριες.
Το 1885 όμως το κληροδότημα Καστρισόια δημεύτηκε από τη Ρουμανία και σταμάτησαν να φτάνουν στην πόλη μας χρήματα και έτσι τα δύο πρώτα  παρθεναγωγεία συνέχισαν να λειτουργούν με χρήματα των Ελεών, το δε 3ο μετατράπηκε σε νηπιαγωγείο.
Μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων  από τους Τούρκους, το 1913, τα δυο Ελισσαβέτεια Παρθεναγωγεία και το Νηπιαγωγείο μετατράπηκαν σε δημοτικές σχολές και διατηρούσαν  και τα  τρία το όνομα  Ελισσαβέτεια. Στα κτίριο  που στεγάστηκε  το 3ο Παρθεναγωγείο και στη συνέχεια το  3ο νηπιαγωγείο  στεγάστηκε και το 3ο Ελισσαβέτειο δημοτικό σχολείο, στα Λακκώματα. Το κτίριο αυτό όμως  το 1953 κρίθηκε ετοιμόρροπο και εγκαταλείφτηκε.
Τα Αγαθοεργά καταστήματα, υπεύθυνα για τη στέγαση των σχολείων της πόλεως εξ αιτίας της έλλειψης χρημάτων,  απευθύνθηκαν  στο Νηπιακό Επιμελητήριο Μελά, το οποίο δέχτηκε να ανοικοδομήσει μέσα στην  πόλη ένα  6/τάξιο διδακτήριο. Το ίδρυμα αυτό όμως απαιτούσε να διατεθεί δωρεάν οικόπεδο μεγαλύτερο τουλάχιστον από 1.500 τ.μ. Ήταν γνωστό στα Αγαθοεργά, ότι το οικόπεδο του 3ου Ελισσαβετείου Δημ. Σχολείου, που εν τω μεταξύ το είχαν δώσει τον αριθμό 4ο δημ. Σχολείο, δεν ξεπερνούσε τα 900 τ.μ.. Πλησίον στο οικόπεδο του σχολείου η Εκκλησία Περιβλέπτου είχε  ένα οικόπεδο 285 τ.μ., το οποίο τα Αγ. Καταστήματα  το ενσωμάτωσαν στα 900. Αλλά και πάλι το Ν.Ε Μελά απαιτούσε οικόπεδο 1.500 τ.μ τουλάχιστον προκειμένου να ανοικοδομήσει 6/θέσιο διδακτήριο.
Τότε  τα Αγαθοεργά καταστήματα ήρθαν σε συνεννόηση με τον Βασ. Νίκα, που είχε δίπλα στο σχολείο ένα οικόπεδο  400 τ.μ  και  δέχονταν να το πουλήσει στα Αγ. Κατ.  με  40.0000 δρχμ. και την  παραχώρηση ενός   οικοπέδου τους δίπλα στο στάδιο. Έτσι, με τη ενσωμάτωση  και των  400 τ.μ στο οικόπεδο,  το εμβαδόν του ανήλθε στα  1.694. τ.μ, το οποίο παραχωρήθηκε στο Ν.Ε. Μελά, που  δαπάνησε  850.000 δραχμές το 1958 και στεγάστηκε το 4ο Δημ. Σχολείο. Το 1978, λόγω πληθώρας μαθητών το 4ο Σχολείο διαιρέθηκε σε δύο  8/θέσια σχολεία, το 4ο και το 14ο, τα οποία συστεγάστηκαν για λίγα χρόνια, οπότε το 14ο  μεταφέρθηκε σε αίθουσες της Ζωσιμαίας Παιδ. Ακαδημίας. Το 1981 τα  Αγ. Καταστήματα εγκατέστησαν στο σχολείο κεντρική θέρμανση, το δε δημόσιο ανήγειρε λίγα χρόνια αργότερα ακόμα μια πτέρυγα, στα δυτικά του κτιρίου.
Αυτή είναι η μικρή  ιστορία του διδακτηρίου  που καταστράφηκε πρόσφατα από πυρκαγιά και ασφαλώς σύντομα θα  επισκευαστεί και οι μαθητές της περιοχής των Λακκωμάτων θα το πλημμυρίσουν  με τις φωνές τους.
Καλά  είναι όμως  στο γραφείο του Σχολείου, όταν επισκευαστεί, να τοποθετηθούν οι φωτογραφίες της Ελισσάβετ Καστρισόϊα και του Βασιλείου Μελά, που με τις δικές τους δωρεές  αυτό το διδακτήριο στέγασε  νέους και νέες της περιοχής, που γαλουχήθηκαν για 140 χρόνια και δεν πρέπει να ξεχαστούν οι ιερές τους μορφές τους.