Οι πολιτικοί κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή μας!

➤  Γράφει ο  ΣΠΥΡΟΣ  ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ,
Φιλόλογος-Συγγραφέας

  Βαριά και αβάσταχτη, για το μεγαλύτερο μέρος του Ελληνικού λαού, οικονομική κρίση, έπληξε τα τελευταία χρόνια την πατρίδα μας. Οι περισσότεροι, όπως δείχνουν τα γεγονότα, δεν την περιμέναμε. Είχαμε απορροφηθεί από την επίπλαστη ευφορία που είχε δημιουργηθεί γύρω μας και δεν ακούγαμε "τη βοή των πλησιαζόντων γεγονότων". Δεν έχει σημασία αν η βοή αυτή ήταν πολύ ηχηρή. Τόσο ηχηρή μάλιστα που δε χρειαζόταν να είσαι "σοφός", όπως λέει ο ποιητής, για να την ακούσεις. Εμείς όμως, κλεισμένοι στο καβούκι του εαυτού μας, κοιτάζοντας βασικά πώς να βολέψουμε τη ζωούλα μας, πώς να κατοχυρώσουμε τα μικροσυμφέροντά μας, αδιαφορούσαμε για όλους όσοι δε βρίσκονταν στο άμεσο περιβάλλον μας, και για όλα όσα συνέβαιναν γύρω μας. Το φαρμάκι της αδιαφορίας μας προσφερόταν – και με τη σειρά μας το προσφέραμε στους άλλους γύρω μας – σε μικρές και προσεκτικά κανονισμένες δόσεις.
Ως άτομα και ως κοινωνία είχαμε πάθει, σε μεγάλο βαθμό μάλιστα, "μιθριδατισμό". Βαριά δε χτυπημένοι από αυτή την αρρώστια, είχαμε σχηματίσει αμετακίνητη την πεποίθησή μας στην προαιώνια και έμφυτη εξυπνάδα της φυλής μας, που επενεργούσε σαν ένα ζευγάρι παρωπίδες το οποίο μας βάζει εμπόδια να έχουμε μια ευρύτερη εποπτεία των όσων συνέβαιναν γύρω μας, και να συνειδητοποιήσουμε ότι, καθώς δεν μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε τα όρια της εξυπνάδας μας, είχαμε δημιουργήσει – με κοινή την ευθύνη και τη συνενοχή – μια κοινωνία που δεν είχε μάθει να σέβεται την αξία, αλλά την επιτηδειότητα, την καπατσοσύνη.
Βλέπαμε στις κορυφές των κάθε λογής πυραμίδων, δίπλα στους ευάριθμους "αετούς" τα αναρίθμητα "σαλιγκάρια" - "σαρκα εκ της σαρκός μας" τα περισσότερα, να φτάνουν σε ύψη δυσθεόρατα για τις δυνάμεις τους, και μάλιστα, "χωρίς περίσκεψη και χωρίς αιδώ" - να είναι περήφανοι για τα "κατορθώματά" τους, όχι για τα προσόντα τους και να επιδιώκουν μάλιστα να προβάλλουν σαν παραδείγματα έμπνευσης στους υπόλοιπους.
Αυτή δε η αρρώστια είχε εξαπλωθεί σε όλους σχεδόν τους τομείς του δημόσιου βίου της πατρίδας μας, με πρώτο και καλύτερο τον τομέα τον πολιτικό. Εδώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που ήταν πλασμένοι από τη γλοιώδη ουσία της μέδουσας, και έτσι, χωρίς καμιά δυσκολία, και χωρίς καμιά αντίδραση από το κοινωνικό σύνολο, επέπλεαν. Και επειδή, κατά τη γνωστή λαϊκή έκφραση, "το ψάρι βρωμάει απ’ το κεφάλι", αυτή η "βρώμα" είχε εξαπλωθεί σε όλο το υπόλοιπο κοινωνικό σώμα, που έκανε πως δεν την καταλάβαινε, αφού, όχι μονάχα δεν το ενοχλούσε, αλλά αντίθετα το βόλευε.
Αυτή την ανεπαίσθητη μέχρι πρότινος πολιτική "βρώμα", έφερε στην επιφάνεια και έκανε αισθητή σε όλους, η πρόσφατη οικονομική κρίση. Μόνο που μερικοί από μας ακόμα κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε ότι αυτή η οικονομική κρίση δεν είναι μονοδιάστατη, δεν αποτελεί το αίτιο των όσων δυσάρεστων και αποκρουστικών συμβαίνουν γύρω μας· αντίθετα, η κρίση που μαστίζει την κοινωνία μας είναι πολυδιάστατη και αυτή που βασικά μας ενοχλεί και μας καίει ως λαό και ως Έθνος – η οικονομική κρίση – είναι το αποτέλεσμα, η τραγική συνέπεια όλων των άλλων μορφών κρίσης που προηγήθηκαν και τη δημιούργησαν. Κρίση πολιτική, κρίση θεσμών, κρίση πνευματική, κρίση ηθική.
Δεν ξέρω πόσοι από μας τους πολίτες έχουμε ακόμα και σήμερα συνειδητοποιήσει σε ποια κατάσταση βρίσκεται η πολιτική ζωή της χώρας, από τις εκλογές του 2012 και μετά, σε επίπεδο Εθνικού Κοινοβουλίου, που αποτελεί χωρίς καμιά αμφισβήτηση το πιο ισχυρό βάθρο, τον ακρογωνιαίο λίθο ενός δημοκρατικού πολιτεύματος. Είναι πράγματι θλιβερό και ανησυχητικό συνάμα να διαβάζεις στον καθημερινό τύπο πως η Βουλή που διαλύθηκε, τις προάλλες, ήταν η χειρότερη Βουλή της μεταπολίτευσης. Και όχι μόνο αυτό: να βρίσκεσαι, συχνά μάλιστα, σε εκδηλώσεις μελών της, που χωρίς κανένα ενδοιασμό, χωρίς κανένα σεβασμό προς εκείνους που αντιπροσώπευαν, να επιβεβαιώνουν αυτού του είδους τις διαπιστώσεις. Τώρα, βέβαια, σιγά – σιγά, ο ένας μετά τον άλλο, αρχίζουμε να συνερχόμαστε απ’ το λήθαργο στον οποίο, επί χρόνια, βρισκόμασταν, και, κάπως θολά, γιατί όχι και μελαγχολικά, αρχίζουμε να συλλογιζόμαστε και να αναζητούμε τα αίτια και τους υπεύθυνους που μας έφεραν στη σημερινή κατάσταση. Και υπό την επήρεια της έμφυτης "εξυπνάδας" απ’ την οποία ακόμα διακατεχόμαστε, στρέφουμε, θανατηρά μάλιστα, τα βέλη μας, εναντίον των πολιτικών μας, στους οποίους, χωρίς καμιά δυσκολία αποδίδουμε όλα τα ελαττώματα της φυλής μας. Ο ένας μετά τον άλλο οι χαρακτηρισμοί με τους οποίους τους στολίζουμε: συμφεροντολόγοι, ατομικιστές, ρουσφετολόγοι, επιπόλαιοι και ανίκανοι.
Ποιο είναι το ολίσθημά μας και σ’ αυτή τη νέα περιπέτεια; Δεν είμαστε σε θέση να καταλάβουμε – κι αν τυχόν το καταλάβουμε να το ομολογήσουμε – πως αυτοί οι άνθρωποι δεν βρέθηκαν ουρανοκατέβατοι στο πολιτικό μας στερέωμα. Είναι και αυτοί γνήσια τέκνα μας, εμείς τους εκλέξαμε ως εκπροσώπους μας με την ψήφο μας – σε μερικούς μάλιστα απ’ αυτούς αναθέσαμε τις τύχες της χώρας μας, γιατί τους θεωρήσαμε άξιους· είναι κι αυτοί κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση δική μας· συνεπώς, όταν εκ των υστέρων, ως τραγικοί επιμηθείς, στρεφόμαστε εναντίον τους, τελικά στρεφόμαστε εναντίον του ίδιου του εαυτού μας, γιατί όλα τα τυχόν ελαττώματα τα οποία καταλογίζουμε στους πολιτικούς μας, είναι ελαττώματα που και εμείς οι ίδιοι τα έχουμε. Ελαττώματα φυλετικά που μας επιτρέπουν να καυτηριάζουμε διαρκώς εκείνα που ως τώρα επαινούσαμε και για τα οποία, χωρίς φειδώ, τους λιβανίζαμε.
Εδώ ακριβώς βρίσκεται η ρίζα του κακού, το οποίο εμείς συνεχώς θα τροφοδοτούμε, όσο τα δημόσια πράγματα δεν θα αποτελούν βασική μέριμνα των πολιτών· το κράτος σ’ αυτή την περίπτωση θα βρίσκεται κιόλας στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, την οποία τελικά πληρώνουν οι πολίτες. Η λέξη δε Δημοκρατία (δήμος = λαός + κρατώ = είμαι κυρίαρχος) θα είναι τότε μια έννοια κενή από περιεχόμενο. Αν οι αρχαίοι μας πρόγονοι θεωρούνται και είναι πράγματι οι δημιουργοί της Δημοκρατίας, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο ίδιος ο λαός έκανε τον εαυτό του τον κύριο των πάντων και τα πάντα διοικούνταν με νόμους στους οποίους ο λαός ήταν ο κρατών. Σαφέστατο το μήνυμα που μας στέλνει, μέσα από την "Αθηναίων Πολιτεία" ο Αριστοτέλης, ένα μήνυμα τόσο ξεκάθαρο που γίνεται κατανοητό απ’ τον καθένα μας, ακόμα και στην αρχαιοελληνική του μορφή:
"Απάντων γαρ εαυτόν πεποίηκεν ο δήμος κύριον, και πάντα διοικείται ψηφίσμασι και δικαστηρίοις, εν οις ο δήμος εστίν ο κρατών".
Όσο αυτό δε γίνεται, μάταια θα κοπιάζουμε, μάταια θα οικτίρουμε τους εαυτούς μας και θα θρηνούμε πάνω στα ερείπια που εμείς οι ίδιοι έχουμε δημιουργήσει.
Θα τους δίνουμε έτσι το δικαίωμα να επαναλάβουν και οι εκπρόσωποί μας το περίφημο τετράστιχο που έγραψε, πριν από αρκετά χρόνια, η Γαλάτεια Καζαντζάκη, η οποία είχε εισχωρήσει βαθιά στη δική μας ψυχολογία και μας επισημαίνει:
"Σπασμένου καραβιού
σάπιο σανίδι
Όλη η ζωή μου είναι του χαμού
κι από το βάθος
του κατατρεγμού μου κράζω
εικόνα σου είμαι κοινωνία
και σου μοιάζω".