Η Ήπειρος μπορεί να πετύχει μια δημιουργική ανάπτυξη!
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
(Με αφορμή οδοιπορικό σε χωριά του Ν. Ιωαννίνων)
Του ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΓΕΙΤΟΝΑ*
* Αλληλεγγύη είναι το ηθικόν καθήκον της αλληλοβοήθειας, της συνεργασίας και της ανταλλαγής απόψεων.
Με την κρίση που περνά η χώρα μας μόνο η αλληλεγγύη μπορεί να μας γλυτώσει από την παγίδα των αγρίων θηρευτών (των αθλίων κυνηγών του παράνομου πλούτου). Ακόμη μπορεί να μας γλυτώσει από λόγο διχαστικό και αλληλοσπαρακτικό.
Με την αλληλοβοήθεια, τη συνεργασία και την ανταλλαγή απόψεων θα απομακρύνουμε τα ποικίλα κακά που μας επιτίθενται και θα εξουδετερώσουμε τις μάστιγες της ανεργίας και της πείνας που μας έχουν περικυκλώσει.
Με την αλληλοβοήθεια και τη συνεργασία θα ξαναφέρουμε στις μικρές μας κοινότητες τον άνθρωπο. Σ’ αυτόν τον κόσμο που ολοένα στενεύει ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Γι’ αυτό πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου κι αν βρίσκεται.
Όταν στο δρόμο της Θήβας ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απάντηση που πήρε, ήταν η λέξη άνθρωπος. Αυτή η απλή λέξη χάλασε το τέρας.
Σήμερα η βαθιά οικονομική και αξιακή κρίση μπορεί να χαλαστεί, μπορεί να γκρεμιστεί μόνο με τη συνάθροιση, τη συνεισφορά και τη συνεργασία πολλών ανθρώπων. Όταν μια κοινωνία φτάνει στο σημείο να συνειδητοποιεί και να αποτιμά το μέγεθος μιας οικονομικής κρίσης, αυτή την κρίση, ούτε να την ξεπεράσει μπορεί με ένα άλμα, ούτε να καταργήσει με διατάγματα τις συνέπειές της.
Μπορεί όμως μια ομάδα ανθρώπων αποφασιστικών που γνωρίζουν από ανάπτυξη, να ασχοληθεί με τρόπο μεθοδικό προκειμένου να εντοπίσει, να αποτυπώσει και να ταξινομήσει τα αίτια της κρίσης. Μετά να σχεδιάσει μια συγκεκριμένη παρέμβαση, η οποία θα είναι συνάρτηση των παραγωγικών δυνατοτήτων του τόπου. Η παρέμβαση αυτή πρέπει να περιλαμβάνει ενέργειες άμεσες, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες.
Άμεση παρέμβαση, μπορεί να γίνει στον πρωτογενή τομέα. Παρέμβαση που θα αποδώσει σε μικρό χρονικό διάστημα (βραχυπρόθεσμη) είναι η τυποποίηση αγροτικών προϊόντων και παρέμβαση, που θα απαιτηθεί χρόνος να οργανωθεί (μακροπρόθεσμη) είναι το εμπόριο των προϊόντων της πρωτογενούς παραγωγής.
Για το σχεδιασμό και την υλοποίηση των τριών αυτών σωτηρίων βημάτων θα χρειαστούμε τη συμπαράσταση και την επιστημονική γνώση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, των ΤΕΙ φυτικής και ζωικής παραγωγής Ηπείρου, της Γεωπονικής Σχολής Αθηνών, της Δασοπονικής Σχολής Θεσσαλονίκης και γιατί όχι και της Αμερικάνικης Γεωργικής Σχολής.
Διάβασα πριν από χρόνια μια μελέτη της Δασοπονικής Σχολής Θεσσαλονίκης σύμφωνα με την οποία 1.000.000 δένδρα αγριοκερασιάς είναι αυτοφυή από τη Μουργκάνα μέχρι το Γράμμο. Αλήθεια, πόσα κιλά αγριοκέρασα θα μπορούσε να μαζέψει μια ομάδα νέων, φιλόδοξων, τολμηρών ανέργων επιστημόνων που κατοικούν ή δεν κατοικούν στην περιοχή μας και πόσα είδη θα μπορούσαν να παραχθούν από την πρώτη αυτή ύλη;
Αυτό που χρειάζεται σήμερα κάθε Δήμος της Περιφέρειας της Ηπείρου είναι:
* Απογραφή των νέων από 18 – 30 ετών πτυχιούχων Πανεπιστημίου, ΤΕΙ και ΙΕΚ που κατοικούν στον κάθε Δήμο. Καταγραφή αν έχουν κάποια γη από τους γονείς τους, σπίτι, χωράφι, ζωντανά, εμπειρία εργασιακή
* Μέτρηση όλων των γαιών που καλλιεργούνται και καταγραφή των ειδών που ευδοκιμούν σ’ αυτές
* Εντοπισμός και μέτρηση των βοσκοτόπων
* Απογραφή όλων των οπωροφόρων δένδρων (αμπέλια, πορτοκαλιές, ακτινίδια, κερασιές, αχλαδιές, μηλιές κλπ)
* Φρούτα του δάσους
* Είδη αγρίων εδωδίμων λαχανικών
* Μανιταρότοποι
* Άγρια πανίδα
* Ερειπωμένα και εγκαταλελειμμένα χωριά
* Απογραφή των Εκκλησιαστικών κτημάτων και καταγραφή των ειδών που ευδοκιμούν σ’ αυτά
Ο κατάλογος αυτός θα αποτελέσει το βασικό υλικό για την πραγματοποίηση μιας μελέτης απαραίτητης για ενέργειες και δράσεις σωτηρίας για τον τόπο μας. Γι’ αυτό θα πρέπει να είναι ανοιχτός. Και θα πρέπει να είναι ανοιχτός, γιατί η Ήπειρος αποτελεί μια γεωγραφική ενότητα που έχει τη δική της ταυτότητα, τα ιδιαίτερα δικά της επιχειρηματικά, πολιτιστικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά.
Αυτά τα ιδιαίτερα γνωρίσματα συνθέτουν μια επιχειρηματική οντότητα η οποία χρήζει ιδιαίτερης ανάλυσης, ταξινόμησης και αξιοποίησης. Είναι μια περιφέρεια που το ανθρώπινο δυναμικό της χρειάζεται μια ειδικού προσανατολισμού ενεργοποίηση. Και η ενεργοποίηση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με μια καλοσχεδιασμένη μελέτη, η οποία μπορεί να γίνει μόνο από τα Πανεπιστήμιά μας.
Σ’ αυτόν το σχεδιασμό θα συνεργαστούν καθηγητές με ομάδες φοιτητών. Τέτοιες συνεργασίες μπορεί και πρέπει να υποστηριχθούν από τους τοπικούς οικονομικούς και πολιτιστικούς παράγοντες και από Ευρωπαϊκά προγράμματα. Με μια ολοκληρωμένη μελέτη στα χέρια της η τοπική Αυτοδιοίκηση θα μπορέσει να κάνει το πρώτο αναπτυξιακό βήμα, που είναι η εκπαίδευση των νέων που θέλουν ν’ ασχοληθούν με τον πρωτογενή τομέα, την τυποποίηση και το εμπόριο.
Ήρθε η ώρα να αναγνωρίσουμε, να δεχθούμε και να υποστηρίξουμε τον προορισμό των Πανεπιστημίων μας. Τα Πανεπιστήμια είναι πηγή και τράπεζα γνώσης. Αυτή η επιστημονική γνώση θα αποτελέσει τη ιερή μεταλαβιά της δημιουργικής ανάπτυξης. Ας δούμε με διάθεση ερευνητική και ας αντιγράψουμε δύο μοντέλα ανάπτυξης που έχουμε στην Ήπειρο: Το Μέτσοβο και το Δολό.
Φανταστείτε την ώρα που οι οπωρώνες της Βελλάς θα ξαναγεμίζουν την αγορά των Ιωαννίνων με μήλα και αχλάδια. Δεν θα ξεχάσω τα κυδώνια που κάθε φθινόπωρο σκόρπιζαν το άρωμά τους λίγο πιο κάτω από τις πηγές της Βελλάς. Δεν θα ξεχάσω τα σπαράγγια και τις τσατσαμάρες λίγο πριν και μετά το Πάσχα. Δεν θα ξεχάσω τα βατόμουρα και τα μύρτιλα της περιοχής, τις φακές και τα σιτάρια που σπέρναμε λίγο πιο πέρα από το κέντρο του Φαϊτά και τα καλαμπόκια που σπέρναμε στον κάμπο του Καλαμά.
Έζησα στον ευλογημένο τόπο της Βελλάς εφτά ολόκληρα, δημιουργικά και μοναδικά χρόνια. Η Βελλά ήταν μια ιδανική κυψέλη. Ήταν μια κοινωνία Δημιουργίας, Αξιών και Γνώσης. Αυτήν την κοινωνία μπορούμε με τη βοήθεια των Πανεπιστημίων να την αναστήσουμε. Έτσι μόνο θα ωφελήσουμε ευρέως το γένος των Ηπειρωτών.
* Ο κ. Ελευθέριος Γείτονας είναι ιδρυτής και διευθυντής των ομώνυμων Εκπαιδευτηρίων στη Βάρη Αττικής.
