Η παιδεία στην αρχαία Ελλάδα και στη σύγχρονη εποχή!..

➤  Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ

  Είναι γνωστό ότι ο Περικλής, ο κορυφαίος πολιτικός των αρχαίων Αθηνών, με πολύ μεγάλη υπερηφάνεια τόνιζε στον Επιτάφιο λόγο του ότι η Αθήνα ήταν ένα παιδευτήριο (σχολείο) όλης της Ελλάδος (Ξυνελών τε λέγω την τε πάσαν πόλιν της Ελλάδος παίδευσιν είναι (Θουκυδίδου «Ιστορία», 2, 41, 1). Δηλαδή το πρώτο μέλημα της δημοκρατίας ήταν η παιδεία εκείνη που δημιουργεί πολίτες με ήθος, οι οποίοι να είναι υπέρμαχοι και στυλοβάτες μιας υγιούς δημοκρατίας.
Οι πρόγονοί μας γνώριζαν ότι ελευθερία, παιδεία και δημοκρατία βρισκόταν σε σχέση αλληλεξάρτησης. Γι’ αυτό και γνώριζαν πως ό,τι δημιούργησαν οι Έλληνες, ό,τι πρόσφερε ο ελληνικός πολιτισμός στην ανθρωπότητα, ήταν πάντοτε αποτέλεσμα της Παιδείας.
Έτσι, ο Πλάτων μας πληροφορεί τα εξής: «Παιδεία είναι η διαπαιδαγώγηση προς την αρετή από την παιδική ηλικία, που κάνει τον πολίτη να επιθυμεί και να αρέσκεται στο να γίνει τέλειος, να γνωρίζει δε να άρχει και να άρχεται με δικαιοσύνη.
Αυτή την διαπαιδαγώγηση να ονομάζουμε ως την μόνη παιδεία, εκείνη όμως που αποβλέπει στον πλούτο ή μία άλλη προς την δύναμη (την ισχύ) ή μία τρίτη ακόμη (που αποβλέπει) στην απόκτηση γνώσεων χωρίς φρόνηση και δικαιοσύνη, (θεωρώ) ότι είναι χυδαία και ανελεύθερη και ότι δεν αξίζει καθόλου να την ονομάζει κανείς παιδεία». (Πλάτωνος Νόμοι 643e – 644α).
Αναμφισβήτητα το σημαντικότερο μέλημα της δημοκρατίας των αρχαίων Αθηνών ήταν η παιδεία των πολιτών. Αυτό εντυπωσίασε τον πασίγνωστο Γερμανό καθηγητή και παιδαγωγό Βέρνερ Γαίγκερ, ο οποίος διαπραγματεύεται το θέμα αυτό στο τρίτομο έργο του με τον καθαρά ελληνικό τίτλο PAIDEIA (Παιδεία). Και αυτό, διότι μέσω της Παιδείας, η δημοκρατία δοκιμάζει και σταθμίζει τον πνεύμα και την αρετή των πολιτών. Έτσι, όπου στην αρχαία Ελλάδα άνθισε η πραγματική παιδεία, στην συνέχεια ακολούθησε η δημοκρατία. Γι’ αυτό και ο Βέρνερ Γαίγκερ, εκφράζοντας το θαυμασμό του για το μεγαλείο του αρχαίου ελληνικού πνεύματος έδωσε τον εξής ορισμό για την Παιδεία: «Παιδεία είναι η μόρφωση του Έλληνος ανθρώπου».
Γνωρίζουμε ότι η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα, το οποίο χαρακτηρίζει ανθρώπους, που σκέπτονται ελεύθερα και υπεύθυνα. Αλλά για να μπορέσει κάποιος να καταλάβει το μέγεθος της σημασίας της, πρέπει να κατανοήσει, ότι αν το μορφωτικό επίπεδο ενός λαού δεν επαρκεί, τότε δεν υπάρχει και το γόνιμο έδαφος της μορφώσεως για να βλαστήσει από μέσα του η ελευθερία. Ο άνθρωπος που έχει παιδεία ξέρει να προστατεύσει το δημοκρατικό πολίτευμα, εφόσον μπορεί να σκέπτεται και κατά συνέπεια να κρίνει και να αποφασίζει σωστά.
Οι αρχαίοι μας πρόγονοι υπήρξαν οι πρώτοι διδάξαντες την ελευθερία παγκοσμίως. Γι’ αυτό το λόγο φρόντισαν να καλλιεργήσουν το ήθος και την αρετή των πολιτών τους, παρέχοντας μάλιστα και νομικές εγγυήσεις για την ελευθερία της παιδείας. Ένας ελεύθερος Έλληνας, μέσα από την ελευθερία της παιδείας, μπορούσε να επιλέξει τη μόρφωσή του, τις ιδέες που θα ακολουθήσει και είχε την ελευθερία να τις αποκτήσει.
Οι αρχαίοι πρόγονοί μας είχαν άριστα αποτελέσματα στην εκπαίδευση, στη μόρφωση των παιδιών και των νέων, διότι δεν διενοούντο καν να χρησιμοποιήσουν τους μαθητές στα πολιτικά τους παιχνίδια, ούτε ζητούσαν κάτι διαφορετικό από εκείνα που οδηγούν στην αρετή. Σήμερα, δυστυχώς, συμβαίνουν και τα δύο. Κάποια κόμματα χρησιμοποιούν ως μοχλούς τους μαθητές και τους φοιτητές για να κερδίσουν πόντους στην ψήφο των πολιτών αδιαφορώντας για τις συνέπειες στον χαρακτήρα και την πρόοδο των παιδιών.
Με έκπληξη και αγανάκτηση συγχρόνως διαβάζουμε συχνά στον Τύπο, ότι κάποιες ΕΛΜΕ καλύπτουν πλήρως τις καταλήψεις σχολείων από τους μαθητές και αραδιάζουν ένα σωρό «επιχειρήματα» τα οποία πόρρω απέχουν από την πραγματικότητα. Και το πιο αστείο επιχείρημα είναι η ωριμότητα σκέψης των μαθητών. Και η ωριμότητα φαίνεται από τις καταστροφές που προκαλούν στα σχολεία. Σε μερικά μάλιστα αφήνουν μόνον τους τοίχους όρθιους. Ποιος πληρώνει τις ζημιές, δεν απασχολεί καν τους υποκινητές...
Στο χώρο των φοιτητών έχουμε και κάτι το πρωτότυπο παγκοσμίως: Κουβαλάνε λάσπη και τούβλα και χτίζουν τις πόρτες των γραφείων των καθηγητών... Οι αρχαίοι πρόγονοί μας έδωσαν τα φώτα του πολιτισμού στον κόσμο και σημερινοί νέοι μας παίρνοντας από κάποιους διδάγματα φέρνουν το σκοτάδι χτίζοντας τις πόρτες. Τελευταία προχώρησαν και πιο πέρα. Αδειάζουν επάνω στο Γραφείο του Πρύτανη τις σακκούλες με τα σκουπίδια και ό,τι ευωδιαστό υπάρχει μέσα... Βαφτίζουν «δημοκρατική διαδικασία» κάποιες συνελεύσεις φοιτητών όπου ασκείται επιδέξια ψυχολογική βία από επιτήδειες μειοψηφίες και εκβιάζουν «δημοκρατικές» αποφάσεις στα μέτρα τους...
Στη Μέση Εκπαίδευση (Δευτεροβάθμια) έχουμε και κάτι το εξοργιστικό. Ενώ οι αρχαίοι πρόγονοί μας είχαν ως κύριο στόχο να διδάξουν στους νέους ήθος και αρετή, στη σύγχρονη Ελλάδα τα τελευταία χρόνια βλέπουμε στα σχολικά βιβλία νέων Ελληνικών Δημοτικού Σχολείου και Γυμνασίου κάποια κείμενα τα οποία γκρεμίζουν την εθνική και θρησκευτική συνείδηση των παιδιών μας, καλλιεργούν το πρότυπο του απάτριδος καταναλωτή απαξιώνουν ιδανικά και ήρωες κ.λπ.
Γλώσσα Ε’ Δημοτικού, α’ τεύχος σελ. 44. «Η Ιταλία μας κήρυξε τον πόλεμο! Κι εμείς πήγαμε στο υπόγειο». Και διάλογοι του τύπου: «Πατέρας: Άκη, από σήμερα θα γίνεις άντρας. Παιδί: Εγώ τότε φοβήθηκα πάρα πολύ, γιατί δεν ήθελα να γίνω σήμερα άντρας». Ανεπίτρεπτη και απαράδεκτη αντιμετώπιση της εθνικής μας γιορτής. Όχι ηρωισμός, φιλοπατρία και θυσία, αλλά φόβος, ηττοπάθεια και περίεργα υπονοούμενα. Χλευασμός και υποτίμηση της εθνικής μας επετείου ενώπιον 10χρονων παιδιών.
Γλώσσα Δ’ Δημοτικού, β’ τεύχος σελ. 52.
Κείμενο με τίτλο: «Η μπουγάδα του Αϊ-Βασίλη», όπου διαβάζουμε: «Μετά από λίγο ο Αϊ-Βασίλης βγαίνει στην αυλή, ν’ απλώσει τη μπουγάδα του. Πρώτα κρεμάει τις κάλτσες του, ύστερα τη φανέλλα του, το μακρύ σώβρακό του, το σκούφο του...». Έτσι ακριβώς ο ασκητικότατος και φιλανθρωπότατος άγιος Βασίλειος της Εκκλησίας μας διαπομπεύεται με τέτοια ανόσια και ανίερα κείμενα.
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ’ Γυμνασίου, σελ. 72
Είναι γνωστό ότι ο πρώτος Κυβερνήτης της χώρας Ιω. Καποδίστριας, όχι μόνον δεν δέχτηκε να λάβει χορηγία (μισθό) που αποφάσισε η Εθνοσυνέλευση, αλλά πρόσφερε όλη την περιουσία του στο ελληνικό κράτος. Στην Εθνοσυνέλευση απάντησε: «...Ελπίζω ότι όσοι εξ υμών συμμετάσχουν εις την Κυβέρνησιν, θέλουν γνωρίσει μεθ’ ημών ότι εις τας παρούσας περιστάσεις εις τα δημόσια υπουργήματα δεν είναι δυνατόν να λαμβάνουν μισθούς αναλόγους με τον βαθμόν του υψηλού υπουργήματός των και με τας εκδουλεύσεις των, αλλ’ ότι οι μισθοί ούτοι πρέπει να αναλογούν ακριβώς με τα χρηματικά μέσα τα οποία έχει η Κυβέρνησις εις την εξουσίαν της».
Η εντιμότητα του Καποδίστρια φαίνεται και από τα παρακάτω λόγια του: «Προτιμώ τον θάνατον, παρά να απατήσω λαόν, εμπιστεύσαντα την τύχη του εις την αφοσίωσίν μου».
Έπειτα από όλα αυτά θα περίμενε κανείς να προβάλουν τον Καποδίστρια ως πρότυπο αρετής, ιδανικό παράδειγμα στα νέα παιδιά για μίμηση, όπως και πραγματικά είναι ο πρώτος άξιος Κυβερνήτης του Νεοελληνικού Κράτους, ο οποίος επάξια αποκλήθηκε «άγιος της πολιτικής».
Κι όμως, αντί γι’ αυτό, στο βιβλίο της Γ’ τάξης του Γυμνασίου παραθέτουν ένα ποίημα με σαφείς υπαινιγμούς για χρηματισμό. Από ποιον; Από τον άνθρωπο που δώρισε στο φτωχότατο κράτος ό,τι είχε τον πολιτικό με το ήθος το ενάρετο, που είναι άριστο υπόδειγμα για κάθε πολιτικό; Τον αδικοχαμένο Ιω. Καποδίστρια;
Όταν ο άνθρωπος που έδωσε την περιουσία του στο κράτος εμφανίζεται στα μάτια των μαθητών ως άνθρωπος που διψάει για χρήματα, διαγράφεται πραγματικά δυσοίωνο το μέλλον της Ελλάδος.
Κείμενα Νεοελληνική Λογοτεχνίας Β’ Γυμνασίου, σελ. 190
Ποίημα από την συλλογή «Τα ερωτικά ποιήματα» του Ιβάν Γκολ. Αφού παρατίθεται το «αισθησιακό» ποίημα, οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν στην εξής απαράδεκτη ερώτηση: «Περιγράψτε με δικά σας λόγια τη συναισθηματική ένταση των ερωτευμένων. Έχετε νιώσει ποτέ ανάλογα συναισθήματα;».
Είναι πλήθος τα απαράδεκτα για σχολικά βιβλία κείμενα. Αντιπροσωπευτικά πήρα αυτά.
Φθάνουν στο σημείο να γελοιοποιούν τη σχολική παράσταση για το 1821. Βλέπουμε συνειδητή προσπάθεια να γελοιοποιηθεί η πρακτική του εορτασμού των εθνικών και θρησκευτικών εορτών, αλλά κοντά σ’ αυτά και η φθορά των εθνικών μας συμβόλων και ηρώων στις υπό διάπλαση ακόμα προσωπικότητες των ενδεκάχρονων μαθητών.
Σελ. 123 (Α’ Γυμνασίου). Κείμενο Άγγλου συγγραφέα. Εδώ βρίσκουμε τον εξής τρισάθλιο ορισμό για την πατρίδα μας: «...ήταν η Ελλάδα μια γυναίκα τόσο προκλητική σεξουαλικά που έπρεπε να την ερωτευθώ σωματικά και απελπισμένα...». Εδώ έχουμε εκπόρνευση του εθνικού μας ονόματος...
Από τα σχολικά βιβλία Νεοελληνικών Κειμένων Δημοτικού και Γυμνασίου εξοβελίστηκαν οι μεγάλοι Έλληνες λογοτέχνες και γενικά τα κείμενα με εθνικό, πατριωτικό και χριστιανικό περιεχόμενο. Καθώς και η υπέροχη δημοτική μας ποίηση.
Από όλα αυτά φαίνεται ότι στη σημερινή Ελλάδα κάποιοι δεν ενδιαφέρονται να προσφέρουν στα Ελληνόπουλα τη «Μόρφωση του Έλληνος ανθρώπου».