Ώρα αποφάσεων και ευθύνης για τη Ζωσιμαία Σχολή!

 ➤  Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΔΑΛΛΑΣ*

 Η Ζωσιμαία Σχολή αποκόπηκε από το Κληροδότημα Ν. Ζωσιμά το 1926, όταν δηλαδή συντάχθηκε ο Κανονισμός Λειτουργίας των Αγαθοεργών Καταστημάτων Ιωαννίνων. Στον προαναφερθέντα Κανονισμό δεν συμπεριελήφθητε, κατά περίεργο τρόπο και για άγνωστους λόγους, το Άρθρο Ε’ της διαθήκης  Νικόλαου Ζωσιμά στο οποίο περιγράφονται τα κεφάλαια που κληροδοτούνται στο σχολείο και ορίζεται ο τρόπος εκλογής των Εφόρων και διάθεσης των χρημάτων υπέρ της Σχολής.
Το 1985, στα πλαίσια της ισοπεδωτικής πολιτικής που είχε επιβληθεί από την τότε κυβέρνηση,  το ιστορικό σχολείο μας, το καμάρι της πόλης μας έπαψε να λειτουργεί σαν Πρότυπο εκπαιδευτήριο. Ο τίτλος «Ζωσιμαία Σχολή» δεν αντιπροσώπευε πλέον τίποτε και η επίκλησή του φαίνεται ότι δεν χρησιμεύει σε τίποτε άλλο, παρά μη μόνο στην κάλυψη των ενοχών και των ευθυνών όσων ευθύνονται γι’ αυτή την κατάσταση (Δημόσιο και Αγαθοεργά). Παρ’ όλα ταύτα, το ελληνικό δημόσιο συνέχισε να εκμεταλλεύεται δωρεάν την ακίνητη περιουσία που δημιουργήθηκε από χρήματα που προορίζονταν για το σχολείο (οχτώ κτίρια συνολικού εμβαδού 19.250 τετραγωνικών μέτρων!), τα δε έσοδα από τις μετοχές διετίθεντο, από τα Αγαθοεργά, για ικανοποίηση άλλων σκοπών και όχι για την χρηματοδότηση του σχολείου.  
Ο Δήμος Ιωαννιντών, με δύο σχεδόν ομόφωνες αποφάσεις του, το 2007 με Δήμαρχο τον κ. Νικολάο Γκόντα και το 2011 με Δήμαρχο τον κ. Φίλιππα Φίλιο, εξέφρασε την «αταλάντευτη βούλησή του για επαναλειτουργία της Γεραράς Ζωσιμαίας Σχολής (Γυμνάσιο και Λύκειο) ως Δημόσιου Πρότυπου Σχολείου, συνδεδεμένου αναπόσπαστα με την εκπαιδευτική παράδοση της Σχολής και το Κληροδότημα Νικολάου Ζωσιμά». Με απλά λόγια η δημοτική αρχή δήλωνε ξεκάθαρα και προς πάσα κατεύθυνση ότι α) η «Ζωσιμαία Σχολή» πρέπει να ενταχθεί αυτοδίκαια στον θεσμό των Προτύπων Σχολείων και β) κανένα σχολείο, ακόμη και αν λειτουργεί σαν Πρότυπο, δεν μπορεί να φέρει τον τίτλο «Ζωσιμαία Σχολή», ούτε μπορεί να θεωρείται σαν συνέχεια της ιστορικής Σχολής εάν δεν είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το Κληροδότημα Ν. Ζωσιμά.   
Σχετικά με το πρώτο αίτημα, δηλαδή της λειτουργίας του σχολείου σαν Πρότυπο, τα γεγονότα εξελίχθηκαν ως εξής: Ύστερα από προσπάθειες δεκαπέντε (15) χρόνων καταφέραμε να ψηφιστεί το 2001 ο Νόμος 3966 για τα Πρότυπα Πειραματικά σχολεία. Εν τούτοις  τα Γιάννινα είναι η μοναδική πόλη της χώρας στην οποία δεν λειτουργεί Πρότυπο Λύκειο επειδή ο απελθών Δήμαρχος Φ. Φίλιος (συμπράττοντας με την Διευθύντρια Εκπαίδευσης Ηπείρου κ. Χουλιάρα) αρνήθηκε να ενεργήσει προς την θετική κατεύθυνση ισχυριζόμενος ότι... δεν μπορούσε να βρει ένα κτίριο για την στέγαση της Προτύπου Ζωσιμαίας Σχολής! Εν τούτοις, θεωρώ ότι το θέμα στέγασης του σχολείου θα είχε λυθεί πάραυτα εάν τα Αγαθοεργά Καταστήματα επεδείκνυαν ένα στοιχειώδες ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα και υπενθύμιζαν στον Δήμαρχο ότι σε περίπτωση που δεν επιλύονταν άμεσα το πρόβλημα θα αναγκάζονταν να διακόψουν την άτυπη δωρεάν παραχώρηση ενός από τα ιδιόκτητα κεντρικά κτίρια (π.χ. το κτίριο της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας), για να εγκατασταθούν εκεί το Πρότυπο Γυμνάσιο και Λύκειο. Δυστυχώς όμως τα Αγαθοεργά Καταστήματα απείχαν και συνεχίζουν να απέχουν από κάθε διαδικασία που αφορά στην επαναλειτουργία της Ζωσιμαίας Σχολής.
Ας ασχοληθούμε στη συνέχεια με το δεύτερο ζητούμενο, δηλαδή με τη σύνδεση της «Ζωσιμαίας Σχολής» με το Κληροδότημα Ν. Ζωσιμά. Στις συσκέψεις του «Συντονιστικού Οργάνου για την επαναλειτουργία της Γεραράς Ζωσιμαίας Σχολής», που πραγματοποιήθηκαν από το 2011 έως το 2013 παρουσία του Δημάρχου Φ. Φίλιου, της Δημοτικής παράταξης “Δημοτική Πρωτοπορία”, των πέντε (5) βουλευτών του Ν. Ιωαννίνων και του Συλλόγου Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων διαπιστώθηκε ομόφωνα ότι ο μόνος νόμιμος τρόπος σύνδεσης του Κληροδοτήματος με τη Ζωσιμαία Σχολή είναι αυτός της αναθεώρησης του Κανονισμού Λειτουργίας των Αγαθοεργών Καταστημάτων και της ενεργοποίησης του Άρθρου Ε’ της Διαθήκης Νικολάου Ζωσιμά.
Τα τελευταία 20 χρόνια η κοινωνία της πόλης μας έγινε μάρτυρας μιας σφοδρής αντιπαράθεσης για τα Κληροδοτήματα της πόλης. Εξ αιτίας της έντασης και της καχυποψίας που επικρατούσε, δεν ήταν εύκολο να ακουστούν οι προτάσεις κάποιων πολιτών και φορέων των Ιωαννίνων που πρότειναν τον εκσυγχρονισμό του Κανονισμού Λειτουργίας των Αγαθοεργών Καταστημάτων και την πιστή εφαρμογή της βούλησης των διαθετών. Ευτυχώς όμως ψηφίστηκε από την Βουλή των Ελλήνων και ετέθη σε εφαρμογή από τον Νοέμβριο 2013 ο νέος “Κώδικας κοινωφελών περιουσιών” (Ν. 4182/2013) που, όπως πιστεύαμε τότε, θα μας «έλυνε τα χέρια». Στον συγκεκριμένο Νόμο περιλαμβάνονται διατάξεις που καθιστούσαν υποχρεωτική την τροποποίηση του Κανονισμού Λειτουργίας των Αγαθοεργών Καταστημάτων και την διαχείριση των κληρονομιών, κληροδοσιών ή δωρεών με  πιστή και επακριβή εκτέλεση της βούλησης των διαθετών και δωρητών. Στον ίδιο Νόμο ορίζεται επίσης ότι, εάν η διοίκηση (Εφοροεπιτροπεία) των Αγαθοεργών αμελήσει να προβεί στην αναθεώρηση του Κανονισμού τότε η αναθεώρηση αυτή θα συνταχθεί από τους αρμόδιους Υπουργούς (Οικονομικών και Παιδείας).  
Από τον Νοέμβριο 2013 έχει περάσει ένας (1) χρόνος και εξ όσων γνωρίζω δεν έχει γίνει καμμία κίνηση προς την κατεύθυνση της αναθεώρησης του προαναφερθέντος Κανονισμού, αν και η θητεία της υφισταμένης διοίκησης των Αγαθοεργών λήγει, όπως πληροφορήθηκα, την 10η Ιανουαρίου 2015.
Τον Νοέμβριο 2013 και τον Ιούλιο 2014 απέστειλα δύο (2) επιστολές με τις οποίες πρότεινα στην Εφοροεπιτροπεία των Αγαθοεργών Καταστημάτων να εγκαινιάσει έναν παραγωγικό διάλογο με την κοινωνία της πόλης μας, να συνεργαστεί με τις αρχές και τους πολίτες των Ιωαννίνων που επιθυμούν να υπηρετήσουν έμπρακτα και με ειλικρίνεια τους σκοπούς που έθεσαν οι Εθνικοί μας Ευεργέτες και να θέση σε ενέργεια τις διαδικασίες διαμόρφωσης μιας κοινής πρότασης εκσυγχρονισμού του διοικητικού και διαχειριστικού καθεστώτος των κληροδοτημάτων των Ιωαννίνων, κατά τα οριζόμενα στον  Ν. 4182/2013.
Βλέποντας να πλησιάζουμε, κάθε μέρα και περισσότερο, στην καταληκτική ημερομηνία της 10ης Ιανουαρίου 2015 και επειδή δεν έλαβα καμμία έγγραφη ή προφορική απάντηση, ούτε βρήκα ανταπόκριση στο αίτημά μου για συνάντηση με τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων, απευθύνθηκα, στα τέλη Σεπτεμβρίου 2015, με επιστολή στον νεοεκλεγέντα Δήμαρχο κ. Θωμά Μπέγκα με την οποία του ζήτησα να συγκαλέσει εκ νέου το «Συντονιστικό Όργανο για την επαναλειτουργία της Γεραράς Ζωσιμαίας Σχολής» για να εξετάσουμε, αφ’ ενός μεν την κατάσταση που διαμορφώθηκε και αφ’ ετέρου να αναζητήσουμε λύσεις κοινής αποδοχής για άρση του αδιεξόδου. Δυστυχώς όμως η απάντησή του ήταν απορριπτική.
Τα Αγαθοεργά Καταστήματα δεν δικαιολογούνται να βρίσκονται σε κατάσταση αδρανείας. Το Πρότυπο Λύκειο δεν λειτουργεί, το Δημόσιο αρνείται να παραχωρήσει ένα κτίριο για την εγκατάσταση του ιστορικού σχολείου αν και εκμεταλλεύεται, κατά τη γνώμη μου παράτυπα και πιθανώς παράνομα, την ακίνητη περιουσία της Ζωσιμαίας Σχολής, το αίτημα της κοινωνίας μας για σύνδεση του σχολείου με το Κληροδότημα Ν. Ζωσιμά παραμένει ανεκπλήρωτο και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τις διατάξεις του Ν. 4182/2013 παραμένουν ανεκτέλεστες. Φοβούμαι δε ότι, εάν δεν ξεκινήσουν άμεσα  οι διαδικασίες αναθεώρησης του Κανονισμού Λειτουργίας των Αγαθοεργών Καταστημάτων σύμφωνα με τον νέο “Κώδικα κοινωφελών περιουσιών”, θα προκληθεί μεγάλη βλάβη στην υπόθεση της επαναλειτουργίας της Προτύπου Ζωσιμαίας Σχολής και θα ξεκινήσει στην πόλη μας, αναίτια, ένας νέος κύκλος αντιπαραθέσεων που τίποτε καλό δεν προοιωνίζει. Και, κατά κανόνα, σε τέτοιες περιπτώσεις την ουσιαστική ευθύνη για τις εξελίξεις την έχει αυτός που έχει την θεσμική αρμοδιότητα των αποφάσεων.
Η παράταση της απραξίας δεν θα πρέπει όμως να αφήνει αδιάφορους ούτε τον Δήμο Ιωαννιτών, ούτε τους άλλους φορείς που συμμετέχουν στην εκλογική διαδικασία της Εφοροεπιτροπείας των Αγαθοεργών (Ιατρικός Σύλλογος, Δικηγορικός Σύλλογος, Επιμελητήριο κ.λ.π.). Η τυχόν προκήρυξη εκλογών τον Ιανουάριο 2015 για την ανάδειξη Εφοροεπιτροπείας με την παλαιά διαδικασία, θεωρώ ότι ισοδυναμεί με δημόσια δήλωση περί  μη εφαρμογής των διατάξεων του Ν. 4182/2013. Στην περίπτωση αυτή θα τεθούν αναμφίβολα τα εξής ερωτήματα και διλλήματα: Νομιμοποιούνται (ο Δήμος, ο Ιατρικός Σύλλογος, ο Δικηγορικός Σύλλογος, το Επιμελητήριο κ.λ.π.) να στείλουν  αντιπροσώπους για την διεξαγωγή εκλογών που δεν βρίσκονται σε αρμονία με τις διατάξεις του προαναφερθέντος νόμου ή υποχρεούνται ως άμεσα εμπλεκόμενοι να απευθυνθούν στον Υπουργό Οικονομίας για να: α) του γνωστοποιήσουν επίσημα την βεβαιωμένη αδράνεια των Αγαθοεργών να ενεργήσουν σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο άρθρο 51 του “Κώδικα κοινωφελών περιουσιών” και β) να του ζητήσουν να εκπονηθεί, κατά τα προβλεπόμενα από τον Νόμο, η αναθεώρηση του Κανονισμού Λειτουργίας των Αγαθοεργών Καταστημάτων απ’ αυτόν και από τον Υπουργό Παιδείας;
Ευελπιστούμε ότι η ανταπόκριση των άμεσα εμπλεκομένων θα είναι θετική.

* Ο Αθανάσιος Δάλλας είναι Μεταλλειολόγος Μηχανικός - Πρώην Πρόεδρος Συλλόγου Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής.